‘Lees de tweets, kijk niet naar onze daden: het communautaure devies van onze regeringen’

‘Het is muisstil in de Kamer over staatshervorming, doodstil zelfs. Buiten de muren van de Kamer hoort men dan weer voorstellen die echt niet doordacht zijn’, stellen Veerle Wouters en Hendrik Vuye.

Staatshervorming, het is een thema dat een handvol Kamerleden bezig houdt, voor de anderen geldt de standstill van de particratie. Althans in het parlement. Op twitter en in interviews gaan sommigen voluit voor staatshervorming. Er zijn inderdaad twee democratieën in België. De parlementaire, waar de communautaire standstill hoogtij viert, en de mediademocratie, waar het bij sommigen confederalisme troef is. En dan maar hopen dat de kiezer in de val trapt.

Het is echt wel een paradox. Zo laat minister-president Geert Bourgeois (N-VA) regelmatig zijn licht schijnen over staatshervorming, maar tegelijk staat hij aan het hoofd van de eerste Vlaamse regering sedert mensenheugenis zonder communautair luik in het Vlaamse regeerakkoord. Lees mijn interviews en tweets, maar kijk niet naar mijn regeringsdaden is het communautaire devies van de regering-Bourgeois en de regering-Michel.

Wanneer politieke excellenties het dan wel over staatshervorming hebben, dan blijkt heel vaak dat hun plannen niet echt doordacht zijn. Dit geldt zowel voor de ‘herfederaliseerders’ als voor de ‘splitsers’. We bekijken twee voorbeelden, die allebei te maken hebben met buitenlands beleid.

Alexander De Croo (Open Vld) breekt een lans voor herfederaliseren. We moeten de bevoegdheden situeren op het meest logische niveau, stelt hij. Als voorbeeld geeft hij buitenlandse handel, een bevoegdheid die best opnieuw federaal wordt, volgens de blauwe excellentie.

Waarover gaat het? Buitenlandse handel is een gewestbevoegdheid sedert de staatshervorming van 2001. Een staatshervorming waarvan de regie in handen lag van een andere Open Vld’er, namelijk Guy Verhofstadt. Dat men van mening verandert, kunnen we nog begrijpen. Staatshervorming is een dynamisch gegeven.

Maar is dit nieuwe standpunt wel doordacht? Laten we het uitgangspunt van De Croo ernstig nemen: de bevoegdheden plaatsen op het meest logische niveau. Wat blijkt? Volgens de cijfers van Flanders Investment & Trade (FIT) is 83,8% van de Belgische export Vlaams. Belgische export bestaat dus niet, het is Vlaamse export. Waarom wil De Croo dan buitenlandse handel herfederaliseren? Gaan de Vlamingen nu zo dom zijn om hun welvaart opnieuw in Belgische handen te geven?

Maar ook sommige confederale modellen zijn in hetzelfde bedje ziek. Zo stelt N-VA-voorzitter Bart De Wever dat het buitenlands beleid op Belgisch niveau moet blijven.

Hoe werkt het buitenlands beleid op Belgisch niveau? Kijken we even naar de Brexit. Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) pleit voor een zachte Brexit. Op de EU-top sluit eerste minister Michel (MR) zich namens België aan bij een harde Brexit. ‘Er zal geen gratis Brexit zijn’, stelt hij. Men stelt allerlei voorwaarden vooraleer er kan worden onderhandeld over nieuwe relaties met de Britten. ‘Harde Brexit’ of ‘zachte Brexit’, wat is het nu?

Wat zijn de feiten? De studiedienst van de Vlaamse regering berekent dat de impact van de Brexit voor Vlaanderen 20% zwaarder doorweegt dan voor België. Eén op 40 Vlaamse jobs houdt verband met uitvoer naar het Verenigd Koninkrijk. De haven van Zeebrugge is voor 45% afhankelijk van de export naar het Verenigd Koninkrijk. Volgens de berekeningen van het FIT is Vlaanderen binnen de EU een van de landen die het sterkst afhankelijk is van de Britten. 9,15% van de Vlaamse export heeft Groot-Brittanië als bestemming. Enkel Ierland (12,72%) en Nederland (9,41%) zijn nog meer afhankelijk.

Geen wonder dat minister-president Bourgeois een zachte Brexit wil. Dit moet ook, de Vlaamse welvaart hangt ervan af. Eerste minister Michel daarentegen profileert zich eurofiel. Zijn Waalse en Brusselse kiezers liggen niet wakker van de Brexit. Net zoals vele eerste ministers zal Michel zijn politieke loopbaan wel in Europa willen eindigen.

De tegenstelling tussen Bourgeois en Michel over de Brexit toont aan dat buitenlandse zaken heel nauw samenhangt met buitenlandse handel. Net daarom moet buitenlandse zaken een Vlaamse bevoegdheid worden. Maar laat buitenlandse zaken nu net één van de bevoegdheden zijn die N-VA-voorzitter Bart De Wever op Belgisch niveau laat. Dit lost niets op. In dit zogenaamd confederale model blijft de tegenstelling tussen Bourgeois en Michel gewoon bestaan. Er verandert niets.

Dergelijk voorstel is geen confederalisme. Het is unionistisch federalisme zoals Wilfried Martens (CD&V) dit altijd heeft verdedigd. Eén ding staat vast, zo zal Vlaanderen nog lang onvoltooid blijven.