Le nouveau Vlaams Belang van Gerolf Annemans: warme erwtensoep met varkensspek

Gerolf Annemans is een dik jaar voorzitter van het Vlaams Belang. Heeft hij zijn belofte om te vernieuwen en verjongen waargemaakt? Ja en neen, zo blijkt. Een balans.

‘Geef mij eens een jaar om te tonen wie ik ben,’ zei Gerolf Annemans dag op dag een jaar geleden. Hij was toen een dikke maand voorzitter van het Vlaams Belang. Hij trad aan met de duidelijke ambitie de partij te vernieuwen en te verjongen. Een balans.

Gerolf Annemans vroeg zijn 365 dagen in een opmerkelijk interview met De Standaard. Opmerkelijk, want hij bood nadrukkelijk zijn verontschuldigingen aan. Eerder in Terzake was hij al net niet op de knieën gegaan: ‘Ik zit niet te smeken en ik wil ook niet op de beklaagdenbank zitten. Maar verdient enkel het Vlaams Belang dan geen tweede kans, iets wat zelfs misdadigers van gemeen recht wordt gegund? Wij zouden dan de eerste zondaar zijn die nooit vergiffenis kan krijgen.‘ Annemans nam in die periode ook meermaals afstand van twee van zijn meest legendarische uitspraken. Zijn uitspraak dat het Vlaams Belang ‘vuil genoeg‘ moest blijven, noemde hij een ‘vergissing‘. En ook zijn scherpe uithaal bij de veroordeling van drie Vlaams Blok-vzw’s voor racisme, ‘De namen van de rechters staan in het geheugen van deze jurist gegrift‘ , was gedaan in ‘een emotioneel moment‘.

Annemans leek het dus te menen met zijn ambitie om de partij te vernieuwen en te verjongen. Een ambitie die nochtans de wenkbrauwen had doen fronsen. Was hij immers niet al 25 jaar een van de absolute partijtoppers, naast Filip Dewinter en Frank Vanhecke?

Was Annemans bovendien niet al een kwarteeuw geleden het symbool van ‘operatie verjonging’, toen hij in 1987 in de Kamer Vlaams Blok-voorzitter Karel Dillen opvolgde?

Annemans deed bovendien ook zelf een duitje in het sceptisch zakje met zijn dankwoord op het partijcongres dat hem in december 2012 tot voorzitter verkoos. Hij begon met een reflectie over de Slag bij Bloedrivier, uitgevochten in wat nu Zuid-Afrika is, en het benadrukken van ‘onze weigering om het Zuid-Afrikaanse broedervolk te verloochenen.‘

Daarbovenop liet hij nog twee maal door de congreszaal galmen: ‘Gij Karel (Dillen, red), gij hebt het rechtlijnige nationalisme tegenover de Volksunie politiek stem gegeven: wij volgen u en niemand anders.‘ Wijlen Karel Dillen en zijn thema’s leken meer dan ooit terug. En dat zes jaar na diens overlijden.

Over wat Annemans’ nieuwe Vlaams Belang moest zijn, klonk het: ‘Ja wij gaan proper badwater laten aanrukken, maar wij gaan het kind van onze partij, van ons partijprogramma en van de idealen van onze partij, wij gaan dat kind niet met het badwater weggooien. Wij gaan, goede vrienden, het dan wel anders doen, we gaan niet iets anders doen.‘ Bijna een echo van de retoriek die op te tekenen viel toen het Vlaams Blok vervelde tot het Vlaams Belang: een veroordeling wegens racisme zou niet veel veranderen. ‘Het Vlaams Blok is dood, leve het Vlaams Belang.’

Toch voerde de vierde voorzitter van het VB weldegelijk een duidelijke verjonging door en wel meteen op het congres dat hem tot voorzitter verkoos. Annemans werd als achtste spreker voorafgegaan door onder meer dertiger Barbara Pas en twintigers Tom Van Grieken, Bob de Brabandere en Reccino Van Lommel. Die verjonging was geen stukje congrestheater, want een flinke maand na Annemans’ aantreden als voorzitter worden de genoemde jonge sprekers verkozen tot het partijbestuur. Nog eens drie maanden later geeft Gerolf Annemans zijn fractievoorzitterschap in de Kamer door aan Barbara Pas, na er 26 jaar het woord gevoerd te hebben voor het Vlaams Blok/Belang.

Jonge Turken

Ooit werden Annemans, Dewinter en Vanhecke – niet zonder enig venijn – de Jonge Turken van het Vlaams Blok genoemd. Ook al was Karel Dillen ‘voorzitter voor het leven’, hij liet die Jonge Turken langzamerhand zijn Vlaams Blok overnemen. Ook hier lijkt Annemans hem te volgen, want ook Annemans laat ‘zijn’ nieuwe generatie opduiken bovenaan de kieslijsten. Barbara Pas trekt de federale lijst in Oost-Vlaanderen, Tom Van Grieken is nummer twee op de Antwerpse lijst voor het Vlaams parlement en Reccino Van Lommel staat er op drie voor het federaal parlement. Dat zijn ook vandaag nog steeds verkiesbare plaatsen.

Neen, dan heeft ancien Filip De Man meer te klagen. ‘De gevaarlijkste Blokker van allemaal’, zoals De Morgen hem in 2003 omschreef, verlaat na 23 jaar de Kamer door op de derde plaats van de Europese lijst te gaan staan. Europarlementslid Philip Claeys neemt van hem de fakkel in Vlaams-Brabant over. Die wissel is het gevolg van wat Annemans een teken van vernieuwing noemt: de habitués blijven, maar wisselen van lijst. Hijzelf Europees in plaats van federaal, Dewinter federaal in plaats van Vlaams. Senator Anke Van dermeersch neemt Dewinters Vlaamse stek in. Voor wie die laatste wissel vernieuwend klinkt, een opfrisser: toen Van dermeersch in 1991 Miss België werd, was huidig Miss Laurence Langen nog niet eens geboren.

De verjonging mag er dan wel zijn, ze is ook niet echt indrukwekkend. Maar dat kan uiteraard aan meer gelegen zijn dan aan de wil van de voorzitter. Bijvoorbeeld aan wat politicoloog Carl Devos (UGent) in een interview met Knack.be zei: ‘De verkiezingen van 2014 zijn geen moment om risico’s te nemen’. Want, zo meent de professor, ‘ook bij het Vlaams Belang is het voor de mindere goden niet het moment om te gaan vechten voor de kopplaats. Ze moeten vooral proberen een graantje mee te pikken van eventueel succes van de kopman.‘

Très Vlaams Blok

Qua verjonging heeft Annemans dus gebracht wat hij beloofde. Maar hoe zit het met zijn vernieuwing?

De speeches die de jongeren mochten geven op het eerder genoemde congres, klonken alvast très Vlaams Blok. De Brabandere noemde Vlaanderen ‘het OCMW van de wereld‘. Van Grieken plaatste ‘de gewone Vlaming‘ tegenover ‘een net aangekomen vreemd gezin met acht kinderen‘. Volgens Pas brengt ‘de massale instroom aan buitenlanders (niet alleen) ziektes mee‘. En Van Lommel meende dat ‘een bepaalde bevolkingsgroep die nooit gewerkt heeft of heeft bijgedragen aan ons sociale zekerheidssysteem zomaar geld krijgt toegestopt‘. Analyses die aansluiten bij de ‘500.000 werklozen, waarom dan gastarbeiders?’- campagne uit 1981.

Barbara Pas beloofde overigens bij haar aantreden als fractievoorzitter dat er geen grote inhoudelijke koerswijziging kwam.

De vuilniszakken van Filip Dewinter

Andere constante: in het dikke jaar dat Annemans voorzitter is, bleef Filip Dewinter veruit de meest prominente stem binnen het VB. Niet in het minst op Twitter hield en houdt hij zijn harde discours aan. Dewinter pleit er voor een digitale schandpaal en tuigdorpen en bejubelt de doodstraf. De oplossing voor een verkrachter van Afrikaanse origine: ‘Chemisch castreren en buiten‘.

#hetvonnis Schitterende film en scherpe aanklacht lakse justitie en falend beleid! De doodstraf kan uw leven redden! pic.twitter.com/ybzJVYFCYz

— Filip Dewinter (@FDW_VB) November 11, 2013

Vooral vreemdelingen (‘Roma stelen als eksters‘) en de islam moeten het blijven ontgelden. De campagne ‘Vlaams Belang bijt terug’ noemt hij een terugkeer naar de roots: ‘Immigratie, illegalen, islamisering‘.

Niet alleen in de virtuele wereld blijft Dewinter zich laten gaan. In het Vlaams parlement schimpte hij discriminatie weg: ‘Het is tijd om op te houden met positief discrimineren en krullenbollen aaien en de allochtonen een stamp onder hun kont te geven‘. Ook zijn speech op de nieuwjaarsreceptie van het Vlaams Belang leerde meteen dat een mildere toon geen voornemen was voor 2014.

Hij trapte af met een grap over zijn belofte om in de Schelde te springen mocht het VB in Antwerpen 10 procent halen en Bart De Wever er burgemeester worden. Hij wil die belofte houden, maar op één voorwaarde: ‘De overgebleven leden van Sharia4Belgium die nog niet in Syrië gesneuveld zijn, moeten mee de Schelde in. Er is maar één thermisch duikpak ter beschikking en raad eens voor wie dat is? Inderdaad, eigen volk eerst. Het Scheldewater is 7 graden, overlevingskans zonder duikpak: 0 %!‘. Annemans stond erbij en grijnsde mee.

Dezelfde Annemans die nochtans in het ‘excusesinterview’ met De Standaard had benadrukt dat hij ‘de voorzitter (wil) zijn die de bladzijde omdraait en tegen alle leden van de partij zegt dat wij tegen andere partijen strijden, niet tegen mensen, niet tegen vreemdelingen‘.

Een voornemen dat hij opnieuw vergeten lijkt te zijn als strijdmakker Dewinter, weer op Twitter, een foto deelt van vrouwen in boerka, naast enkele vuilniszakken. Dewinter vraagt te zoeken naar de vijf verschillen. Wanneer Annemans gewezen wordt op die tweet, sust hij niet. Wel integendeel, hij doet er een schepje bovenop: ‘De boerka is door een unaniem gestemde wet verboden in België. Terecht, want het is een ontmenselijking van de vrouw. Het verschil is dus: de vuilniszak is een nuttig voorwerp‘.

@jdceulaer Boerka dr unaniem gestemde wet verboden i Belgie. Terecht. =ontmenselijking vd vrouw. Versch is dus : vuilzak=nuttig voorwerp.

— Gerolf Annemans (@gannemans) February 24, 2013

Linkser dan N-VA

Is het dan correct te stellen dat Annemans er net als zijn voorganger Bruno Valkeniers niet in slaagt om van het Vlaams Belang een andere partij te maken? Dat de harde lijn-Dewinter de dominante blijft? En wordt dat niet bewezen door de trots waarmee Annemans op de nieuwjaarsreceptie aankondigde dat Geert Wilders – Nederlands, Europees en zelfs wereldwijd een van de marktleiders van de islamofobie – op 23 maart afzakt naar het VB-congres?

Ja en neen. Valkeniers faalde immers niet enkel in zijn opzet om het VB stijlvoller te maken (denk aan de ‘BUITEN – Zonder pardon’-campagne), de havenbaas heeft ook de beoogde aansluiting bij de Vlaamse werkgevers gemist: dat deel van Vlaanderen is N-VA-mandaatgebied geworden. En net op dat punt kan de vernieuwing van Annemans gevonden worden.

Annemans heeft voor zijn vernieuwing geput uit de wortels van het Vlaams Blok: het solidarisme. De kleine man, daar draait het weer om voor Annemans. Hij noemt zich onomwonden ‘linkser dan de N-VA‘ in sociaaleconomische thema’s. Door tegen de beperking van de werkloosheid in de tijd te pleiten en te zeggen dat de notionele intrestaftrek eraan mag. Of nog: ‘Wij lopen VOKA niet achterna‘. Uiteraard: de kleine man, dat is de eigen kleine man. De ‘gewone Vlaming’, zoals Vlaams Belang Jongeren-voorzitter Tom Van Grieken het formuleerde.

De vraag is daarbij of het Vlaams Belang met de terugkeer naar de wijken die mensen kan terugwinnen die het eerst stal van de SP/SP.A en vervolgens verloor aan de N-VA (en tot voor de implosie ervan: LDD). Geen enkele partij is zijn kiezer immers zeker. Met de in 2012 overleden Staf Neel, de eerste socialistische mandataris die naar extreemrechts overstapte, zijn immers mogelijk ook diens kiezers gestorven. Veel van de ontredderde Antwerpenaars die in de Panorma-reportage uit 1988 hun Seefhoek zagen overgenomen worden door ‘bananenfretters’ behoorden tot een generatie die vandaag misschien niet meer leeft of niet meer gaat stemmen. De vergrijzing geeft aan die evolutie slechts even uitstel.

Meefluiten met Wilders

Dat Geert Wilders met tromgeroffel en klaroengeschal wordt aangekondigd, is dus niet vreemd. Er is immers de Wilders van de ‘kopvoddentaks’ en de Wilders die schreeuwt ‘Stop islam, stop sharia, stop EU’, maar er is ook de Wilders van ‘Henk en Ingrid’ – zijn modale Nederlanders. Aan wiens pensioen dus niet geraakt mag worden, en al zeker niet door Brussel – de zo gehate ‘EUSSR’.

Zojuist samen met Bosma een geweldige ontmoeting in Den Haag gehad met onze Vlaamse vrienden Annemans en Dewinter pic.twitter.com/tb1WJ4iSXF

— Geert Wilders (@geertwilderspvv) January 17, 2014

Het is dan wel vooral Dewinter die bekend staat als Wilders-adept, ook Annemans lust diens analyses. Zoals hij het zelf zei in een dubbelinterview met PVDA-voorzitter Peter Mertens in Knack: ‘Voor mij is ‘rechts’ geen ideologisch ankerpunt meer. Mijn ankerpunt is: culturele identiteit.‘ Ook al zei hij verder in het interview geen ‘gesloten Vlaamse cultuur‘ te bepleiten, hij fluit met zijn culturele identiteit het Clash of Civilisations-deuntje dat Europees Nieuw Rechts sinds de jaren ’90 onafgebroken schuifelt. Niet langer ras, maar cultuur of religie staat tussen ‘ons’ en ‘de ander’. Klein verschil met dat decennium: het Vlaams Blok was in Europa toen een van de leidende partijen van die stroming.

Erwtensoep met varkensspek

Het nieuwe Vlaams Belang van Gerolf Annemans is dus nog steeds Dewinteriaans grofgebekt tegen al wat vreemd en islamitisch is, maar wél warmer en populistischer voor de kleine man. Met andere woorden: warme erwtensoep voor kansarmen, maar met stukjes varkensspek. Want hoe perfect geïntegreerd de islamitische gastarbeider van weleer ondertussen ook moge zijn: daar zal hij voor passen. Wat dan weer net de bedoeling is. Ook in Annemans’ Vlaams Belang 2.0.

Soepbedeling – erwtensoep met spek (moslims lusten er blijkbaar geen pap van) – voor kansarmen op St Jansplein/A’pen. pic.twitter.com/CnGUadiIYD

— Filip Dewinter (@FDW_VB) November 16, 2013