Lange wachttijden voor verhoogde kinderbijslag: ‘Niemand kan zeggen hoe het met mijn dossier staat’

‘De aanvragen voor een verhoogde kinderbijslag blijven veel te lang liggen bij de bevoegde administratie’, schrijft Yves Coemans van de Gezinsbond. ‘En die wachtrijen lokken op hun beurt andere verliezen uit.’

Kinderen met een handicap of een aandoening hebben vaak recht op verhoogde kinderbijslag. Een toeslag die naargelang de ernst van de handicap of aandoening schommelt tussen 80,75 euro en 538,36 euro per maand. Maar hun ouders moeten vaak tot één jaar wachten op de beslissing over hun aanvraag voor verhoogde kinderbijslag. Aanvragen blijven veel te lang liggen op de Administratie van de Directie-generaal Personen met een Handicap, een dienst binnen de FOD Sociale Zekerheid. Door de lange wachttijden moeten gezinnen tijdelijk hun broodnodige ondersteuning missen én verliezen ze tijdens de wachttijd definitief andere tegemoetkomingen. Het Handvest van de sociaal verzekerde voorziet een onderzoekstermijn van maximaal 4 maanden. De Gezinsbond en la Ligue des Familles vinden dat gezinnen nu lang genoeg hebben gewacht en roepen de bevoegde ministers op tot actie.

Administratie draait vierkant

Waar loopt het dan mis? Zeker is dat de Administratie die de aanvragen behandelt, niet naar behoren functioneert. Een situatie die al jaren duurt, ondanks de vele klachten van Famifed, het Federale Agentschap voor de Kinderbijslag, bij de bevoegde ministers.

Dat kunnen we afleiden uit de cijfers van de achterstallige dossiers, die we hebben opgevraagd. Het aantal dossiers in behandeling vermindert weliswaar het laatste half jaar, maar het aantal met een grote achterstand verhoogt daarentegen nog altijd. De recentste cijfers van eind november 2016 bewijzen dit. Ruim 42% van de ambtshalve herzieningen loopt meer dan 3 maanden achterstand op, gemiddeld zelfs 7 maanden. 6% blijft zelfs langer dan 15 maanden liggen! Een gelijkaardig scenario zien we bij de nieuwe aanvragen: bijna de helft heeft meer dan 3 maanden achterstand, gemiddeld bijna een half jaar. Opmerkelijk: de achterstand concentreert zich in de medische centra Antwerpen en Charleroi, met de helft van de achterstallige ambtshalve herzieningen en 70% van de achterstallige nieuwe aanvragen.

Ook een consultatie kan op zich laten wachten

De helft van de achterstallige dossiers blijft volgens de bevoegde Administratie liggen omdat belangrijke documenten ontbreken. Sommige attesten en verslagen moet een arts-specialist afleveren. Een consultatie vastleggen, is geen sinecure en duurt, gezien ook daar de lange wachttijden, soms maanden. Daarom pleiten wij voor meer automatische uitwisseling van medische gegevens tussen de diensten die de dossiers behandelen en de behandelende artsen, zodat gezinnen niet nodeloos moeten rondlopen om verslagen en attesten bijeen te krijgen.

Administratieve rompslomp

Een deel van de achterstand is volgens de Administratie te wijten aan het feit dat ouders de nodige stappen niet ondernemen om hun dossier te vervolledigen. Dat verwondert ons niet. De aanvraagprocedure is immers vrij complex geworden én moet verplicht online. Een thuisbegeleidster vertelt ons: “Waar we vroeger zelf gemakkelijk een aanvraag voor verhoogde kinderbijslag op papier konden doen, is dat nu door de digitalisering veel moeilijker geworden. De Administratie gaat er van uit dat iedereen een computer heeft met kaartlezer en internet. Voor sociaal zwakkere gezinnen is dat echter niet altijd het geval“. Bovendien beschikken niet alle ouders over de nodige administratieve en digitale vaardigheden om de aanvraagprocedure tot een goed einde te brengen. Daarom geven een deel van de ouders het gewoon op. Een moeder, nochtans wiskundelerares en opgeleid in de informatica, vertrouwt ons toe: “Ik dacht dat ik die klus snel zou klaren, maar dat viel tegen! Ik kreeg geen toegang tot de site, en toen ik een klacht wilde indienen, kwam ik weer bij het oorspronkelijke formulier uit. Knettergek werd ik ervan. Ik heb iemand van het ziekenfonds moeten inschakelen, want alleen lukte het mij niet”. Zelfs voor digitaal onderlegde mensen is de aanvraagprocedure hopeloos complex.

Lange wachttijden lokken andere verliezen uit

Sommige ouders moeten zelfs langer dan één jaar wachten. Met nefaste gevolgen soms. “Bijna een jaar hebben we moeten wachten op de toekenning” vertelt ons een moeder. “De verhoogde kinderbijslag wordt wel betaald met terugwerkende kracht, maar niet de afgeleide rechten. Het sociaal tarief voor gas en elektriciteit geldt pas vanaf de eerste dag van het trimester waarin de beslissing over de verhoogde kinderbijslag is genomen. Door de lange wachttijden, moet je niet alleen lang wachten op je verhoogde kinderbijslag, maar verlies je ook andere tegemoetkomingen.”

“Uw dossier is in behandeling”

Maar verwittigt de behandelende dienst gezinnen wel tijdig dat er nog documenten ontbreken? Onlangs kwam in het nieuws dat deze Administratie 1 op 3 telefoons niet opneemt. Als ouders, soms na meer dan 50 pogingen, eindelijk contact krijgen, horen ze altijd dezelfde boodschap: “Uw dossier is in behandeling”. “Niemand kan mij zeggen hoever mijn dossier staat”, klaagt een hopeloze moeder. En de klachtenregen gaat maar door: “Na lang wachten, kreeg ik een brief dat ze mijn dossier met spoed gaan behandelen. Blijkbaar hebben de overheid en ik een andere definitie van spoed. Ondanks die brief tot op heden nog geen reactie”. Een andere moeder reageert kwaad: “Vier maanden na mijn aanvraag heb ik nog niets vernomen, zelfs geen bewijs van ontvangst.” “Drie maanden na onze aanvraag, hebben we nog niets gehoord en weten we niet welke papieren we nog bijkomend moeten bezorgen“, vertrouwt ons een ongeruste vader toe. “ We voelen ons de speelbal van een Kafkaiaanse administratie, die er geen idee van heeft hoe hard we dat geld kunnen gebruiken.“

Koken kost geld

Hoe komt het dat de behandelende dienst zo’n grote achterstand heeft opgelopen? Een blik op de statistieken van de FOD Sociale Zekerheid zegt genoeg: het aantal te behandelen dossiers steeg de afgelopen 10 jaar met 60%. Het personeelsbestand daarentegen daalde met 30%. Bovendien is het budget voor de medische onderzoeken in diezelfde periode slechts toegenomen met 14,2%. Een gebrek aan werkmiddelen én bovendien een inefficiëntie werking.

De bevoegde minister moet dringend haar verantwoordelijkheid opnemen voor de efficiënte werking van deze dienst. Hoog tijd dat de FOD Sociale Zekerheid dringend een tandje bijsteekt. Alleen dan kan de dienstverlening naar behoren gebeuren. Volgens Manu Keirse, gezinspolitiek secretaris van de Gezinsbond, moeten er daarvoor niet meer middelen worden vrijgemaakt. “Dat zou betekenen dat de belastingbetaler, en dus ook deze kwetsbare gezinnen, hiervoor moeten opdraaien. De topmensen binnen deze dienst moeten eerder zelf nagaan hoe ze met de bestaande middelen deze achterstand kunnen wegwerken”, besluit Keirse.

Dit wanbeleid betekent alvast ook een uitdaging voor de Vlaamse, Brusselse en Waalse regeringen die vanaf 2019 helemaal bevoegd zijn voor de kinderbijslag. Daarnaast moet de overheid dringend werk maken van een automatische toekenning van de verhoogde kinderbijslag voor kinderen met een handicap of aandoening.

Te veel gezinnen zijn niet op de hoogte van hun rechten en ontlopen zo deze tegemoetkoming. Een lopend onderzoek van de Universiteit Antwerpen toont aan dat 21% van de kinderen, erkend door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap, geen verhoogde kinderbijslag krijgen. Wij vinden dit onbegrijpelijk! Een betere afstemming van de dossiers binnen het VAPH en de kinderbijslag moet dit verhelpen.

Yves Coemans werkt op de studiedienst van de Gezinsbond.