‘Laat ons langdurig zieken vooral niet beschouwen als nutteloze slachtoffers’

‘Ons huidige arbeidsrecht bevat echter nog teveel drempels die het langdurig zieken moeilijker maken om door te stromen naar nieuwe jobs,’ zegt N-VA-Kamerlid Jan Spooren in een reactie op een opiniestuk van PVDA-voorzitter Peter Mertens.

Soms kan het heel verhelderend zijn om de termen die bepaalde politici gebruiken om hun opinies te verwoorden, eens van naderbij te bekijken. Ze onthullen vaak opvallend goed hoe positief of negatief de politicus tegenover zijn medemensen en tegenover onze maatschappij aankijkt.

Neem nu het opiniestuk van Peter Mertens (PVDA) gisteren op Knack.be. Hij omschreef de inspanningen van onze regering om langdurig zieken aan het werk helpen als ‘het aanpakken’ van ‘slachtoffers’. Volgens ons zijn langdurig zieken geen nutteloze slachtoffers die we afschrijven. Het zijn mensen met talenten en competenties aan wie perspectief en steun moet worden geboden om zich opnieuw op de arbeidsmarkt te kunnen ontplooien, ieder naar zijn of haar mogelijkheden.

Daarom neemt onze regering maatregelen om ervoor te zorgen dat er voldoende jobs gecreëerd worden, die vaak ook nieuwe opportuniteiten bieden voor langdurig zieken. Volgens Peter Mertens dienen deze maatregelen – zoals de taxshift en de verlaging van de vennootschapsbelasting – enkel ‘om de aandeelhouders te verblijden’. Officiële cijfers en simulaties ondersteunen Mertens’ negatieve verhaal echter geenszins. Volgens de Nationale Bank zullen er tussen 2015 en 2021 ruim 52.000 banen bijkomen in België die zuiver aan de taxshift kunnen worden toegeschreven. Bovendien gaat het om een gevarieerd gamma aan jobs die worden ingevuld door alle leeftijdscategorieën.

Wij vinden alvast dat deze nieuwe jobs niet enkel moeten worden ingevuld door ‘gezonde’ mensen, maar ook door langdurig zieken, die vandaag al te vaak aan de kant moeten blijven staan. Daarom neemt onze regering initiatieven om de re-integratie van langdurig zieken op de arbeidsmarkt te ondersteunen, zoals de nieuwe re-integratietrajecten. In een re-integratietraject onderzoekt de arbeidsgeneesheer samen met de langdurig zieke de resterende tewerkstellingsmogelijkheden bij de oude werkgever.

Toeleiden naar een nieuwe werkgever

We merken in de praktijk echter dat veel van deze re-integratietrajecten inderdaad leiden naar een zogenaamd ‘Traject D’, zoals ook Peter Mertens aanhaalt. In dat geval oordeelt de arbeidsgeneesheer dat er geen (aangepast) werk meer kan worden voorzien voor de langdurig zieke bij de oude werkgever. Vaak leidt dit tot een ontslag om medische redenen.

Het hoeft echter niet te verwonderen dat voor een groot deel van de arbeidsongeschikten een job bij de oude werkgever, de job waarin men ziek geworden is, vaak niet meer mogelijk of wenselijk is. De re-integratietrajecten focussen vaak te sterk op tewerkstellingsmogelijkheden bij de oude werkgever, net als het bestaande systeem van de progressieve werkhervatting. In ons huidig arbeidsrecht bestaan er nog te weinig mogelijkheden die langdurig zieke werknemers zonder risico’s toelaten om op een laagdrempelige manier nieuwe jobmogelijkheden bij een andere werkgever te verkennen.

Daarom heeft N-VA enkele initiatieven uitgewerkt die ervoor moeten zorgen dat deze drempels naar tewerkstelling bij een nieuwe werkgever verlaagd worden. De ‘arbeidsintegratiejobs’ vormen zo’n drempelverlagend initiatief. Dit zijn flexibele tijdelijke contracten die zowel voor de werkgever als voor de werknemer voordelen bieden. Ze geven de mogelijkheid om een zeer flexibele manier en helemaal op maat het werk te hervatten bij een andere werkgever, zonder verlies van de uitkering. Op die manier hoeft de langdurig zieke geen inkomensverlies te vrezen, en de nieuwe werkgever wordt vrijgesteld van alle risico’s doordat enkel de effectief gepresteerde uren moeten worden vergoed.

Daarnaast hebben wij het concept van ‘doorstartjobs’ op tafel gelegd, dat het langdurig uitvallen van werknemers moet voorkomen. Via doorstartjobs wordt het mogelijk gemaakt voor werkgevers om werknemers tijdelijk ter beschikking te stellen aan een andere werkgever zonder opzegging van de arbeidsovereenkomst. Dit verlaagt de drempel voor werknemers die dreigen uit te vallen wegens ziekte of burn-out om op zoek te gaan naar een andere job bij een andere werkgever, zonder dat ze hoeven te vrezen voor werkloosheid.

Win-winsituatie

Onze samenleving en onze bedrijven hebben nood aan de vele onderbenutte talenten en competenties van langdurig zieken. Via werk versterken ze eerst en vooral hun eigen financiële zekerheid en welbevinden. Daarnaast dragen op die manier ook bij aan onze sociale zekerheid, zodat die ook op termijn mensen kan ondersteunen die niet in de mogelijkheid verkeren om (op korte termijn) opnieuw hun plaats op de arbeidsmarkt in te nemen. Laat ons daarom langdurig zieken vooral niet beschouwen als nutteloze slachtoffers, maar wel als een reservoir van onderbenutte talenten. Dat vereist zowel een nieuwe aanpak als een mentaliteitswijziging, niet in het minst bij de werkgevers. En laat ons vooral werk maken van een modernisering van ons te rigide en onaangepast arbeidsrecht, zodat aan langdurig zieken zoveel mogelijk kansen worden geboden op tewerkstelling, ook bij een andere werkgever.