Kunstcentrum van Oost Azië ?

De veilingen van Christie’s in Hong Kong zouden vorige week records verpulverd hebben.

Niet alleen die van juwelen, diamant en oude uurwerken, maar ook die van Chinese en internationale kunst. Als bericht is dat niet zo bijzonder, want dit gebeurt al enkele jaren met de regelmaat van een klok. Daarnaast was er ook Art HK 11, de internationale kunstbeurs die de grootste kunstmarkt van Azië genoemd wordt. Kun je daar vraagtekens bij zetten, onder meer omtrent het gehalte van de kunst die aan de man gebracht werd – vaak middelmaat en veel Warhol, duidelijk gericht op een verhoopt koperspubliek van Chinese nieuwe miljonairs – het succes ervan in twijfel trekken is futiel.

Betekent dit ook dat Hong Kong het kunstcentrum van Oost Azië aan het worden is zoals men ons tracht aan te praten, terwijl het wereldzwaartepunt volgens dezelfde bronnen nu snel naar Azië opschuift? (Vergelijkingen maken ze niet met bijvoorbeeld Parijs, maar met Dubai.) Enige scepsis is hier geboden.

Toch heb je al gauw een paar elementen opgesomd die in die richting wijzen. Om te beginnen is Hong Kong al jaren de draaischijf voor de handel in Chinese hedendaagse kunst.

Chinese kunstenaars van het vasteland werden daar pas erkend als ze in Hong Kong geëxposeerd hadden. Komt daar nu de klad in? Zo lang er in China zelf geen vergelijkbare handelsplaats voor kunst komt – een poging in Shanghai mislukte – en zo lang Peking niets doet aan zijn belasting op kunst (in Hong Kong belastingvrij) en zijn paperassensysteem voor de in- of uitvoer ervan, lijkt het gevaar gering.

De aandacht voor kunst in Hong Kong, laat ze nieuw zijn en op commerciële motieven gestoeld, valt ook niet weg te cijferen. Ten bewijze de zeer grote Boeddha van de Chinese artiest Zhang Huan die met zijn 25 ton op bezoek is op Kowloon, een plek die nog nooit van kunst verdacht werd. Met zes armen en drie gezichten prijkt hij, in koper en brons, tot de derde juli schuins tegenover het Museum of Art. Zhang Huan, een geestig man, maakte in China heel mooie dingen, nu is hij in Hong Kong met eerder lelijke. Uit zijn atelier in Shanghai waar, hoor ik, wel honderd man werkt, net als in het atelier van Rubens. Hoe dan ook zou dit beeld er in vroeger jaren op Kowloon niet gekomen zijn.

Het is intussen tekenend dat Hong Kong geen ministerie van Cultuur heeft: “Cultural and Creative Industries” ressorteren samen met sport onder het ministerie voor Binnenlandse Zaken. Als in België, alleen runnen deze niets, ze besteden de boel uit. Er ze zijn niet te beroerd om er wat geld tegenaan te gooien, bijvoorbeeld 21,6 miljard HK dollar om het zeer grote West Kowloon cultureel project op te starten. Daarna, nemen privésponsors misschien over.

Er is een latente voedingsbodem voor dit alles. Professor H.K. Chang van de Hong Kong City University merkte op dat een beetje ontwikkelde Hongkongers minstens twee talen lezen: Chinees en Engels, wat je als buitenstaander vaak vergeet. Hong Kong is China en van China, maar het is open. Vrijheid van meningsuiting is er deel van de nationale trots. Het is er ook voor Chinezen uit Taiwan, Singapore en de Chinese diaspora. Het is een plek waar Chinese cultuur compleet kan zijn. Misschien.

Sus van Elzen