Kunnen we ons de luxe veroorloven onze staatsstructuur te laten zoals ze is?

‘Het confederalisme wordt graag voorgesteld als een buitenissig politiek project van onverantwoordelijke avonturiers. Maar niets is wat het lijkt’, stelt Peter De Roover (N-VA). ‘Socio-economische thema’s verdienen onze aandacht, maar daarom mag het institutionele debat niet genegeerd worden.’

In een debat kruisten Kristof Calvo (Groen) en Peter Dedecker (N-VA) de degens over arbeidsmarktbeleid en het scheppen van banen. Het Groene kamerlid hoopte dat de aandacht bij de verkiezingen naar dat thema gaat en niet naar staatshervormingen, confederalisme en soortgelijk – je zag het hem denken – tijdverlies. Het is een variatie op een zeer oud maar altijd weer terugkerend thema. ‘Ce sont des faux problèmes‘, klinkt het al sedert mensenheugenis bij Franstaligen maar ook wel eens bij Vlaamse politici die ‘de Vlaamse zaak’ niet genegen zijn. Vandaag is het zowat een hoofdthema in het verkiezingsdiscours van de meeste partijen.

Het klinkt zowaar op het eerste gehoor zelfs geloofwaardig. De zesde staatshervorming werd net goedgekeurd, dus even temporiseren lijkt dan niet onverstandig. Voor sommigen is het hoe-dan-ook genoeg geweest met het versterken van het Vlaamse niveau ten koste van het Belgische. Open VLD trekt steeds meer de Belgische kaart in de campagne maar ook andere partijen houden de Vlaamse rem opgetrokken. Het confederalisme wordt daarbij graag voorgesteld als een buitenissig politiek project van onverantwoordelijke avonturiers. We kunnen ons de luxe van gerommel aan de staatsstructuren in deze barre tijden niet veroorloven, klinkt het. Een mens neigt er zowaar naar instemmend te knikken.

Maar ook hier geldt weer: het is niet wat het lijkt. Uiteraard verdienen de socio-economische thema’s onze volle aandacht. Juist daarom mag het institutionele debat niet genegeerd worden. Als we het proces van Vlaamse zelfstandigheid stilleggen of zelfs stopzetten, blijven we steken in het huidige kader dat wereldwijd ongezien is. Wij Vlamingen zitten opgescheept met twee volwaardige nationale overheden die als het ware tegen elkaar kleven qua omvang. Het één omvat zes miljoen en het andere elf miljoen zielen. Zo dicht tegen elkaar twee volwaardige overheidsniveaus, bestaat nergens. In dit land werd als het ware een Vlaamse staat opgebouwd (om de Vlaamsgezinden te plezieren) maar de Belgische niet ontmanteld (om de Belgischgezinden tevreden te houden). Het resultaat ligt na zes staatshervormingen heel ver af van het transparante model dat de Vlaamse Beweging altijd heeft bepleit.

Dat is geen neutraal feit. Vlamingen (voor Walen en inwoners van het Brussels hoofdstedelijk gewest is het nog erger) hebben dus twee parlementen, twee regeringen, twee ambtenarijen, twee belastingsdiensten, twee van alles op haast hetzelfde niveau. In normale federale landen is er een duidelijk verschil in omvang tussen deelstaten en federatie; bij ons niet.

De kostprijs van die unieke situatie mag niet onderschat worden. Er is de democratische kost, omdat de Vlaamse kiezer op het Belgische niveau geen beleid krijgt dat de vertaling is van de stembusuitslag. Er is de kost aan efficiëntieverlies door de voortdurende botsing van bevoegdheden, de permanente wrijving. En er is, ten derde, de financiële kost van de verdubbeling van allerlei instellingen en structuren.

Wie niet kiest voor het confederalisme maar evenmin het Vlaamse niveau wil ontmantelen, legt zich neer bij een gigantische kostenfactor die niet zo betekenisloos is als pleitbezorgers voor communautaire stilstand graag willen doen geloven. CD&V kwam met een min-of-meer berekend economisch programma op de proppen. De anderen zullen volgen. Alle partijen moeten met veel creativiteit op zoek gaan naar middelen om de overheidsfinanciën op orde te krijgen zonder al te veel verlies aan dienstverlening en zonder al te forse belastingsverhogingen.

Maar de stevige besparing die kan verwezenlijkt worden door één overheidsniveau terug te schroeven tot een minimum, wordt weggezet als naast de kwestie en tijdverlies. Het N-VA-voorstel om over te stappen naar een confederale structuur biedt de kans om onze overheid veel goedkoper hetzelfde te laten doen. Wie dat idee bij voorbaat afwijst moet toch eens komen vertellen waarom we die kost van het niet-confederalisme blijven dragen en de kans die een eenvoudige staatsstructuur biedt onbenut laten. Kunnen we ons, zeker in deze barre tijden, de luxe veroorloven onze staatsstructuur te laten zoals ze is?

Peter De Roover

Kandidaat kamer N-VA Antwerpen