Kuisen we snel de werkloosheidsstatistiekjes op, of zorgen we voor solide loopbanen?

Jongeren met migratieachtergrond vooral naar arbeidsmarktgerichte opleidingen sturen, kuist even de werkloosheidsstatistiekjes op, maar werkt niet op lange termijn, schrijft Wouter Van Bellingen.

Het nieuwe schooljaar is alweer flink op weg, ook voor mijn kinderen. Vol goede moed zijn ze er weer voor gegaan. Hun leraren ook. Die weten dat ze een belangrijke rol vervullen. Leraren kunnen kinderen ‘kraken of maken’, hoort men weleens zeggen. Gelooft een leraar in een leerling, dan gaat die leerling ook beter presteren. Dit ‘Pygmalion-effect’ was de belangrijke conclusie uit het beroemde Amerikaanse onderzoek van Rosenthal en Jacobson uit de jaren ’60. Ook Itinera zegt in haar recent onderwijsrapport dat goede leraren cruciaal zijn voor gelijke onderwijskansen en tegen sociale segregatie.

Het is dan ook goed nieuws dat de nieuwe minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) de werkomstandigheden voor leraren wil verbeteren. Leraren die zich goed voelen op school, hebben meer energie om positief om te gaan met hun leerlingen en om oog te hebben voor verschillende leerritmes en -stijlen van leerlingen.

‘Futiliteitscultuur’ ombouwen

Toch is er meer nodig. Leraren werken in een school en die school wordt geleid door een directie. We hopen dat minister Crevits dus ook oog zal hebben voor de cruciale rol van directies. Het zijn zij die in een schoolbeleid voortdurend hun aandacht moeten kunnen richten op gelijke onderwijskansen. In zijn doctoraatsonderzoek toont Orhan Agirdag bijvoorbeeld aan dat een directie een ‘futiliteitscultuur’, namelijk een cultuur van lage verwachtingen en een gevoel van nutteloosheid onder de leerlingen, daadwerkelijk kan ombuigen. De school moet dan volgens Agirdag resoluut kiezen voor een schoolvisie die uitgaat van het onderwijs als sociale hefboom. Het kan dus, als we er echt voor gaan.

Ook in het hoger onderwijs kunnen jongeren met een migratieachtergrond doorstromen. Opnieuw: als we daarvoor kiezen. Volgens Dirk Van Damme van de OESO is het alvast dringend. Met de opwaartse mobiliteit in het Vlaams onderwijs blijkt het namelijk verre van goed te zitten. Het Aanmoedigingsfonds voor diversiteit in het hoger onderwijs heeft nochtans een grote beweging op gang gebracht om ook jongeren met een migratieachtergrond meer kansen te geven in het hoger onderwijs. Die impuls hebben we duidelijk gevoeld.

Het Minderhedenforum is ook getuige van het feit dat studenten met een migratieachtergrond, al dan niet via hun studentenvereniging, wel degelijk jongeren uit hun gemeenschappen of eigen netwerken konden overtuigen om zelf de stap te zetten naar het hoger onderwijs. Het zou jammer zijn als de geplande besparingen deze nieuwe wind zouden gaan doen liggen.

Secundair onderwijs: eerste stap

De grote uitdaging ligt natuurlijk in het secundair onderwijs. Daar zit de kink in de kabel van de sociale mobiliteit. Een onderzoek van Simon Boone en Mieke Van Houtte toonde in 2007 al aan dat sociale afkomst bepalend is voor de studiekeuze aan het begin van het secundair onderwijs. Jongeren met een migratieachtergrond kiezen te weinig voorstudierichtingen die leiden naar het hoger onderwijs.

Daar moet dus de eerste verandering worden ingezet. Wij passen voor een onderwijssysteem dat op korte termijn denkt en deze jongeren vooral naar arbeidsmarktgerichte opleidingen doorverwijst. Dat brengt geen zoden aan de dijk. Je kuist er heel even werkloosheidsstatistiekjes mee op, maar voor een bestendige loopbaan is een stevig diploma hoger onderwijs nodig. De werkloosheid onder personen met een migratieachtergrond is in tien jaar verdubbeld, tot 27 procent. Met een cursusje VDAB bouw je geen carrière uit.

Return on investment

Laat ons als leerlingen, ouders, scholen en leraars, CLB’s en verenigingen samen goed nadenken over een goede studiekeuzebegeleiding. In die brainstorm zijn alle stemmen even belangrijk, laat ons niet te snel over het lot van jongeren oordelen. Minister Crevits stelt voor om al van in het vijfde middelbaar aan die voorbereiding op hogere studies te beginnen. Goed idee, laat ons universiteiten bezoeken, jong afgestudeerden op school over hun beroep en hun studies laten vertellen, ga in groep naar de kinder- of jongerenuniversiteit.

Een daguitstap om de juiste keuze voor je toekomst te maken? In besparingstermen: daar zit een goede return on investment in.