Het ging de voorbije week over de nota-Magnette, ‘een pest voor Vlaanderen’ die steun vindt bij de top van de Open VLD, de politieke benoemingen van de provinciegouverneurs, en ons onderwijs dat achteruit boert. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
1. Achterhaalde recepten van Magnette
‘De nota-Magnette blijft een cataloog van dubieuze hersenspinsels.’
Tweet van Ive Marx, armoede-expert UAntwerpen, 4 december
‘Het is zoals wanneer je met vrienden de trein naar Athene neemt. Je kunt dan onderweg nog zoveel ruziemaken als je wilt om vroeger uit te stappen, maar in Kopenhagen zal de trip je nooit brengen.’ Dat schrijft arbeidseconoom Stijn Baert (UGent) in een opiniestuk op vrt.be over de nota van informateur Paul Magnette (PS). Het mag duidelijk zijn wat hij bedoelt: als we het pad volgen dat Magnette heeft uitgestippeld, gaan we van kwaad naar erger.
De eerst nota van Magnette was geen basisdocument om een nieuwe regering te vormen, wel ‘verkiezingspropaganda om bij vervroegde verkiezingen de verloren stemmen terug te winnen’, zo stond hier vorige week. Ondertussen is er een nieuwe versie. De eerste nota kreeg enkele cosmetische retouches, maar fundamenteel veranderde er niets. Wilde Magnette eerder nog illegalen die in het zwart werken regulariseren, dan klinkt het nu dat mensen zonder verblijf- en arbeidsvergunningen ‘administratief in regel’ moeten worden gebracht. Wat zal het verschil zijn?
Als we het pad volgen dat Magnette heeft uitgestippeld, gaan we van kwaad naar erger.
Volgens armoede-expert Ive Marx (UAntwerpen) blijft de nota Magnette ‘een cataloog van dubieuze hersenspinsels’. De nota staat ‘volstrekt – maar dan ook volstrekt – haaks op wat ze pretendeert te ambiëren: een doelmatige en betaalbare welvaartsstaat’, aldus Marx.
Dat is ook de conclusie van arbeidseconoom Stijn Baert (UGent). Magnette ‘schuift recepten naar voren die al enkele decennia achterhaald zijn door de wetenschappelijke evidentie. Het gaat om recepten die de Waalse en Brusselse arbeidsmarkt hebben gebracht tot waar ze nu staan: absolute zorgenkindjes in de Europese klas, met werkzaamheidsgraden die amper de 60 procent overstijgen’, aldus Baert. Een dat terwijl Magnette volgens zijn eigen nota de werkzaamheidsgraad wil optrekken van pakweg 70 procent vandaag naar 75 procent tegen 2024.
De Vlaamse socialisten zijn al blij dat de PS hen tolereert als schoothondje.
Dat de SP.A en Groen geen probleem hebben met de nota van Magnette mag niet verbazen, want ze sluit aan bij hun verkiezingsprogramma. Bovendien zijn de Vlaamse socialisten al blij dat de PS hen tolereert als schoothondje, zodat ze straks deel kunnen uitmaken van een regering en twee ministers en wie weet ook nog een staatssecretaris mogen leveren. Hetzelfde geldt voor Groen, dat meesurft met Ecolo.
Dat de MR zich kan vinden in de nota-Magnette is ook al niet zo verrassend: de Franstalige liberalen vormen samen met de PS en Ecolo de Waalse regering, die een onrealistisch en ongeloofwaardig regeerakkoord heeft opgesteld, zoals hier al eerder werd geschreven.
De nota van Magnette vloekt met wat de Vlaams liberalen zeggen te verdedigen.
Dat de Open VLD zich achter de nota-Magnette kan scharen, is onbegrijpelijk. De nota van Magnette vloekt op vele vlakken met wat de Vlaams liberalen zeggen te verdedigen, zeker wat betreft de financieel-economische thema’s. Bovendien wil Magnette een aantal hervormingen van de regering-Michel terugdraaien, waartegen de Open VLD recent nog haar veto had gesteld. Zo had de Zweedse coalitie voorwaarden gekoppeld aan het financieel aanvullen van de tekorten in de sociale zekerheid. Die voorwaarden worden in de nota-Magnette geschrapt.
Het moet zijn dat de Open VLD, en vooral de top van de Vlaamse liberalen, het koste wat het wil in de federale regering willen zitten, desnoods met een regeerakkoord dat diametraal indruist tegen hun eigen verkiezingsprogramma en de boodschap die ze elke dag prediken. De lokroep om minister of zelfs premier te kunnen worden doet rare dingen met een politicus.
2. ‘Nota-Magnette is Pest voor Vlaanderen’
‘Vlaamse partijen die op basis van deze nota formatiegesprekken starten, weten dan ook dat ze de facto een streep trekken door de ambities inzake werkzaamheid en begroting in het Vlaamse regeerakkoord.’
Stijn Baert, arbeidseconoom UGent, vrt.be, 5 december
Als er een paars-groene regering komt op basis van de nota-Magnette zal dat grote gevolgen hebben voor de Vlaamse regering en voor Vlaanderen. Als de Open VLD federaal met de socialisten en groenen een regering vormt, zal dat onvermijdelijk voor grote spanningen zorgen binnen de Vlaamse regering, die gevormd wordt door de N-VA, de CD&V en de Open VLD. En zoals hier al eerder stond: we moeten niet verbaasd zijn als de Open VLD dan straks uit de Vlaamse regering wordt geduwd.
De nota-Magnette is onverzoenbaar met het Vlaamse regeerakkoord
Als de Open VLD ‘ja’ zegt tegen paars-groen zal dat immers niet alleen leiden tot een vertrouwensbreuk binnen de regering-Jambon, tussen de liberale ministers Bart Somers en Lydia Peeters en de N-VA- en CD&V-ministers. Er is dan nog meer aan de hand. Want de nota-Magnette is compleet onverzoenbaar met het Vlaamse regeerakkoord, zoals professor Stijn Baert helder uitlegt in zijn opiniestuk op vrt.be, dat als titel kreeg ‘Nota van informateur Magnette is een pest voor Vlaanderen’.
Zowel de nota-Magnette als het Vlaams regeerakkoord willen de werkzaamheidsgraad opdrijven, om de begroting te doen kloppen. Baert: ‘De Vlaamse regering zet daarbij een duidelijke lijn uit: wie werkt gaat er meer op vooruit dan wie niet werkt. Als de nota-Magnette gevolgd wordt, wordt deze lijn op federaal niveau totaal niet ondersteund. En zonder deze ondersteuning zal het op het Vlaamse niveau heel moeilijk worden om voldoende inactieven richting werk te verleiden via de Vlaamse bevoegdheden.’
De conclusie van Baert is onloochenbaar: ‘Vlaamse partijen die op basis van deze nota formatiegesprekken starten, weten dan ook dat ze de facto een streep trekken door de ambities inzake werkzaamheid en begroting in het Vlaamse regeerakkoord.’
Als de Vlaamse liberalen kiezen voor een paars-groene federale regering zullen ze moeten uitleggen waarom ze de doelstellingen en akkoorden van de Vlaamse regering – die ze twee maanden geleden mee goedkeurden – ondermijnen en zelfs begraven.
3. Budgettaire trucs van Magnette
‘Magnette legt vijf begrotingsscenario’s op tafel’
Het Laatste Nieuws, 4 december
Het was een hele tijd onduidelijk: hoe zullen de plannen van Magnette worden gefinancierd? Midden deze week kwam de informateur eindelijk met zijn financieel plan. Voor de financiering van zijn voorgesteld beleid past hij een klassieke verdeelsleutel toe: één derde moet komen van nieuwe inkomsten, belastingen dus. Eén derde van besparingen op de uitgaven. En één derde door ‘diverse’ maatregelen, zoals de strijd tegen sociale en fiscale fraude.
Hoeveel dat samen moet opleveren, hangt af van welk budgettair scenario er wordt gevolgd. Magnette schuift er vijf naar voren. In het hardste scenario wordt gestreefd naar een begrotingsevenwicht in 2024. Dat betekent een inspanning van 2,5 procent van het bruto binnenlands product en dan moet er 13,4 miljard worden gevonden. Volgens het soepelste budgettaire scenario bedraagt het tekort in 2024 2,4 procent van het bbp en hoeft er nauwelijks te worden bespaard.
De andere drie scenario’s liggen daartussenin: het tekort wordt dan teruggedrongen tot 2 procent, 1,8 procent of 0,8 procent van het bbp tegen 2024. Het gaat dan om respectievelijk een inspanning van 2,7 miljard of 3,8 miljard of 9 miljard euro.
Er zullen hoe dan ook meer belastingen komen. En dat terwijl België al de belastingkampioen is.
Dus, afhankelijk van het budgettaire scenario dat wordt gekozen, zal er meer of minder geld nodig zijn. En zal er dus ook meer of minder moeten worden bespaard, er zullen meer of minder belastingen bijkomen, er zal meer of minder geld worden gehaald uit de strijd tegen fraude.
Uit alles blijkt dat de PS, de SP.A, Groen en Ecolo zo weinig mogelijk willen besparen. Wees dus niet verwonderd als er uiteindelijk meer geld zal worden gezocht via belastingen of de strijd tegen fraude.
Los daarvan zullen er hoe dan ook meer belastingen komen. En dat terwijl België al de belastingkampioen is. Vooral de Open VLD zal dit moeten uitleggen.
Een bekende truc om de budgettaire inspanningen te minimaliseren: de kostprijs van maatregelen naar beneden bijstellen.
Het makkelijkste is om te zeggen dat er meer geld zal worden gehaald uit de strijd tegen sociale en fiscale fraude. Daarbij kun je de vraag stellen waarom men sowieso niet maximaal inzet op de strijd tegen fraude. Is het echt nodig dat het begrotingstekort wordt teruggedrongen om de strijd tegen fraude te verhogen?
Waarschijnlijk is de waarheid dat men gewoon een bedrag plakt op wat de strijd tegen fraude zal opleveren. Zo ging het in het verleden ook altijd: men rekent zich graag rijk met de opbrengsten uit de strijd tegen fraude. Het is de sluitpost om de begroting te doen kloppen. Op papier toch.
Het venijn van het budgettaire verhaal van Magnette zit ook nog ergens anders. Ten eerste is de kostprijs van enkele maatregelen die Magnette voorziet al naar beneden bijgesteld. Het prijskaartje dat hoort bij het plan om de minimumpensioenen op te trekken naar 1500 euro zou nu kleiner zijn dan oorspronkelijk geraamd. Dat is ook een bekende truc om de budgettaire inspanningen te minimaliseren: de kostprijs van maatregelen naar beneden bijstellen. De echte factuur volgt later wel.
Allerlei uitgaven worden plots buiten het budget geplaatst. Maar het geld wordt natuurlijk wel uitgegeven.
Ten tweede worden een aantal zaken niet in de begroting opgenomen, zoals investeringen in het openbaar vervoer, defensie en klimaatmaatregelen. Dat valt alleen maar te verdedigen als die investeringen bijdragen tot economische groei, want dan verdienen ze zichzelf terug. Je ziet nu al dat Magnette het niet zo nauw neemt: allerlei uitgaven worden plots buiten het budget geplaatst. Maar het geld wordt natuurlijk wel uitgegeven.
Zo wordt een begroting wel een heel grote bijeengelogen werkelijkheid.
4. Politieke benoeming gouverneurs
‘Herman Reynders stopt als gouverneur van Limburg.’
Het Belang van Limburg, 4 december.
Herman Reynders, 61 jaar en van socialistische snit, legt op 1 februari het ambt van gouverneur van Limburg neer. Dat is ruim drie jaar eerder dan verwacht. Altijd werd ervan uitgegaan dat hij pas in 2023 zou stoppen, wanneer hij 65 jaar zou worden. ‘Ik zit net dertig jaar in de politiek. Het is goed geweest’, zegt Reynders zelf over zijn plotse vertrek. Of dat de echte reden is, zal de toekomst uitwijzen.
Met het vertrek van Reynders kunnen er begin volgend jaar drie gouverneursposten worden ingevuld: Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Limburg. Dat gebeurt niet via de objectieve selectieprocedure, die onder de regering-Bourgeois tot stand kwam. Tijdens de onderhandelingen voor de regering-Jambon zijn de N-VA, de Open VLD en de CD&V akkoord gegaan om de gouverneurs opnieuw te benoemen zoals voorheen. Het worden dus opnieuw louter politieke benoemingen.
De coalitiepartners van de regering-Jambon hebben de gouverneurspostjes onderling al verdeeld.
De coalitiepartners van de Vlaamse regering-Jambon hebben de gouverneurspostjes onderling al verdeeld. In Oost-Vlaanderen mag de Open VLD iemand naar voren schuiven, en dat wordt wellicht federaal parlementslid Carina Van Cauter, voor wie de Vlaamse liberalen al langer hemel en aarde bewegen om haar tot gouverneur te benoemen.
In Vlaams-Brabant mag de N-VA iemand aanduiden. Er zijn veel kandidaten voor de opvolging van Lode De Witte, net als Reynders een socialist. De naam die het meest wordt gefluisterd, is die van Peter Persyn, arts en burgemeester van Bertem. Hij was van 2014 tot 2019 Vlaams Parlementslid en stond bij de jongste verkiezingen op de eerste plaats bij de opvolgers. Als Theo Francken niet in de regering geraakt, komt Persyn niet in het parlement.
Kan Wouter Beke in februari gouverneur van Limburg worden?
En dan is er dus ook nog Limburg. Daar mag de CD&V de gouverneur te benoemen. Met in het achterhoofd dat die vervanging pas over drie jaar aan bod zou komen, viel tot nu toe dan altijd de naam van Wouter Beke, ex-partijvoorzitter en burgemeester van Leopoldsburg. Nu de wissel over drie maanden al moet worden doorgevoerd, komt dat scenario in het gedrang.
Als Beke gouverneur van Limburg wordt, zou dat zijn derde carrièreswitch zijn in nauwelijks acht maanden tijd: in juni volgde hij Kris Peeters (CD&V) op als minister van Werk, Economie en Consumentenzaken in de federale regering. In oktober werd hij minister van Welzijn in de Vlaamse regering. Kan hij dan in februari gouverneur van Limburg worden? Daarom doet nu de naam van parlementslid en voormalig minister Veerle Heeren de ronde, die burgemeester van Sint-Truiden is.
Hoe dan ook, de Vlaamse socialisten spelen begin dit jaar al hun gouverneurs kwijt. De CD&V zal er dan drie hebben (Cathy Berx in Antwerpen, Carl Decaluwé in West-Vlaanderen en nog iemand in Limburg), de Open VLD behoudt één gouverneur, de N-VA krijgt één gouverneur. Zo wordt duidelijk waarom de provincies maar niet afgeschaft raken.
5. Hulde aan Vlaamse leerkracht
‘Niveau Vlaams onderwijs blijft dalen, nu ook koppositie voor wiskunde kwijt’
Het Laatste Nieuws, 3 december
Collega Ann Peuteman, onderwijsexperte van de redactie, op haar Facebookpagina:
‘Dus. We krijgen al een hele tijd signalen dat ons onderwijs achteruitboert, onder meer in de Pisa-ranking. We kibbelen een paar jaar over wiens schuld dat is. Vervolgens doen we er zo goed als niets aan – behalve wat gerommel in de marge. En nu zijn we totaal verbouwereerd dat we weer achteruitgaan in diezelfde ranking. Dus gaan we weer bakkeleien over wie daar verantwoordelijk voor is. Hulde aan de Vlaamse leerkracht die erin slaagt om er dezer dagen de moed in te houden.’
Beter kan het niet worden gezegd. De vaststelling van Peuteman gaat niet alleen op voor ons onderwijs, maar voor heel wat terreinen van onze samenleving. Helaas.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier