Het ging deze week over de verjaring van de malversaties rond de grootste bank van het land, Fortis, en het aanblijven van Sophie Wilmès (MR) als premier. Tussendoor werd bekend dat de SP.A vervelt tot Vooruit. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
1. Murw
‘Dat het proces over het grootste financiële drama van de voorbije kwarteeuw verjaart, is nefast voor het rechtsgevoel in onze democratie.’
Isabel Albers, algemeen hoofdredacteur De Tijd, 4 september.
Het vertrouwen in de democratische rechtsstaat kreeg de voorbije week een flinke knauw. Twaalf jaar na het kapseizen van bank-verzekeraar Fortis, toen de grootste financiële groep van het land, loopt het gerechtelijk onderzoek op niets uit. De zaak is verjaard.
Dat gerechtelijk onderzoek begon in oktober 2008. Zeven ex-bestuurders van de Fortis-groep en Fortis Bank werden in verdenking gesteld. Ze zouden de beleggers onvoldoende geïnformeerd hebben over de risico’s die Fortis liep toen het getroffen werd door de vastgoedcrisis in de Verenigde Staten terwijl het voor miljarden euro’s de Nederlandse bank ABN AMRO wilde overnemen. Tot het laatste moment bezwoer de Fortis-top dat er niets aan de hand was, al moest de bank wat later met belastinggeld van een totale ondergang worden gered. Die top ontsnapt nu aan een veroordeling, omdat er geen recht meer kan worden gesproken.
Was er sprake van valsheid in geschrifte? Misleiding? Marktmanipulatie? De rechter zal er niet over oordelen. ‘De schade valt nauwelijks op te meten’, schreef Isabel Albers, algemeen hoofdredacteur van zakenkrant De Tijd. ‘Eerst en vooral bij de beleggers in het “goedehuisvaderaandeel” Fortis zelf. Die beleggers waren honderdduizenden Belgen en Nederlanders, families, werknemers van Fortis en bedrijven. (…) Voor de portefeuille van de beleggers zou een strafrechtelijke veroordeling van de voormalige Fortis-top (Maurice Lippens, Jean-Paul Votron et les autres) niet veel verschil meer gemaakt hebben. Maar moreel en symbolisch wel.’
De rechtsstaat loopt met de verjaring van heet Fortis-dossier de grootste schade op.
‘Ten tweede is de schade blijvend voor onze economie’, aldus Albers. Want het Franse BNP Paribas kon Fortis na het debacle voor een habbekrats overkopen. ‘België is het beslissingscentrum van zijn grootste financiëledienstengroep kwijt en mist daarmee een belangrijke hefboom voor onze economie.’
Maar de rechtsstaat loopt met de verjaring van dit dossier de grootste schade op. En de verjaring van Fortis blijkt geen alleenstaand geval. In ons land slepen meer dan 10.000 strafzaken al langer dan tien jaar aan. Je zou voor minder gaan twijfelen over onze rechtsstaat.
Al decennia wordt erop gewezen dat onze justitie mank loopt, fundamenteel is er nog steeds niets veranderd.
In het VRT-programma De afspraak werd minister van Justitie Koen Geens (CD&V) gevraagd wat hij zou zeggen tegen de Fortis-gedupeerden, als die hem confronteerden met de verjaring van het Fortis-dossier. ‘Ik zou antwoorden dat we in België streven naar een redelijke justitie voor een redelijke kostprijs. Er is 2 miljard budget voor justitie tegenover 50 miljard voor gezondheid.’ De minister meende het.
Al decennia wordt erop gewezen dat onze justitie mank loopt, fundamenteel is er nog steeds niets veranderd. Nochtans is justitie een van de kerntaken van de overheid. Normaal zou de verjaring van het allerbelangrijkste financiële dossier van de voorbije honderd jaar en de schouderophalende opmerkingen van de minister van Justitie aanleiding moeten geven tot volkswoede. Misschien zijn we al murw.
2. Nep
‘Er zijn al zeven traditionele partijen nodig om een werkbare meerderheid te vormen in de Kamer. Die partijen hebben alleen oude oplossingen voor de nieuwe uitdagingen.’
Guy Tegenbos, columnist De Standaard, 10 september
Waarom duurt de machtsstrijd om een nieuwe regering te vormen al zestien maanden en is het einde nog niet in zicht? Guy Tegenbos, oud-redacteur van de krant De Standaard, verwoordde het kernachtig in een column. ‘Zestien maanden lang al gaat het niet over “inhoud”, lees: niet over beleid: over maatregelen waarvan het land, zijn burgers en bedrijven beter worden, de dingen waarvoor we politici verkiezen. Het gaat alleen over wie met wie, over de partijen en de macht.’
En Tegenbosch concludeerde: ‘Het land is van oudsher verdeeld. Het zuiden stemt overwegend links, het noorden overwegend rechts. Er zijn al vijftig jaar geen federale politieke partijen meer. De “politieke families” die zich soms nog opwerpen, zijn nep en tijdelijk opportunisme. De partijen zijn bovendien almaar meer versnipperd: irrelevante extreme partijen gaan met hun kiezers aan de haal.’
Intussen stelt het CDH niets meer voor. Vandaar dat de CD&V, na een amechtige poging om haar zusterpartij te betrekken bij de regeringsvorming, geen kik gaf toen de Franstalige christendemocraten er op verzoek van de MR uit werden gebonjourd. (Want dan konden de Franstalige ministerposten worden verdeeld onder drie partijen in plaats van vier. Dat scheelt.) Het illustreert ook hoeveel CD&V in de melk te brokkelen heeft.
De CD&V gaf geen kik toen de Franstalige christendemocraten uit de formatiegesprekken werden gebonjourd. Het illustreert hoeveel de partij nog in de melk te brokkelen heeft.
Nog Tegenbos: ‘Er zijn al zeven traditionele partijen nodig om een werkbare meerderheid te vormen in de Kamer. Die partijen hebben alleen oude oplossingen voor de nieuwe uitdagingen, maar geven zichzelf zoveel geld en zoveel mankracht in partijsecretariaten en kabinetten, dat ze de stabiele krachten – de administraties, de overlegorganen en de langetermijndenkers – opzij kunnen zetten en zichzelf hun macht kunnen toe-eigenen. Ze zijn uitgeleefd, maar fokken hun tegenstellingen bovenmatig op om zichzelf in leven te houden.’
‘Daarom duurt die machtsstrijd zestien maanden. Of nog langer’, luidt de slotzin. Zo is het.
3. Hol
‘V O O R U I T’
SP.A-voorzitter Conner Rousseau op Twitter, 9 september.
Plots bracht hij plots het nieuws uit via Instagram, de hippe app om digitale foto’s en video’s uit te wisselen: ‘De SP.A zal zijn naam veranderen in Vooruit’, aldus SP.A-voorzitter Conner Rousseau. Pololoog Carl Devos (UGent) reageerde snel: ‘Slim.’ Misschien.
De timing is in elk geval merkwaardig. Net op het moment dat hij samen met Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert preformateur is, presenteert Rousseau de nieuwe naam van zijn partij. Bovendien moet de naamsverandering tegen december rond zijn. Als de Vivaldi-coalitie er niet komt, en die kans bestaat, zullen de vervroegde verkiezingen plaatshebben vóór de SP.A tot Vooruit verveld is.
Dat Kunstencentrum Vooruit in Gent de naamsverandering van de SP.A ’ten zeerste betreurt’, omdat ze de onafhankelijkheid van het cultuurhuis in het gedrang brengt, is niet fijn voor Rousseau. Dat een rechtszaak over het patent op de naam dreigt, is al helemaal vervelend. Al te gemakkelijk lachte de voorzitter dat weg tijdens een interview in De ochtend op Radio 1.
De Vlaamse socialisten zijn de eersten die in de naam van hun partij afstand nemen van de ideologie.
Maar er is nog iets anders. In het verleden zijn er nog partijen van naam veranderd. De PVV (Partij voor Vrijheid en Vooruitgang) werd eerst VLD (Vlaamse Liberalen en Democraten) en daarna Open VLD. De CVP (Christelijke Volkspartij) werd CD&V (Christen-Democratisch en Vlaams). Agalev werd Groen! en ten slotte Groen. En Vlaams Blok werd Vlaams Belang. De SP werd SP.A en wordt binnenkort dus Vooruit. De Vlaamse socialisten zijn daarmee de eersten die in in de naam van hun partij afstand nemen van de ideologie, die er niet meer mee verwijzen naar hun visie op de maatschappij. Alsof ze zelf niet meer ‘socialist’ genoemd willen worden. Vooruit is een hol woord – wie wil er niet ‘vooruit’?
Nog een bedenking van Knack-collega Ann Peuteman op haar Facebook-pagina: ‘Het zal me eerlijk gezegd worst wezen hoe partijen heten en wie hun die naam heeft gegeven. Ze doen maar. Zolang ze in hun onstopbare drang om vooruit te raken tenminste achterom blijven kijken om te zien of iedereen nog mee is. Dan zouden ze onder anderen al die gezinnen die het water aan de lippen staat, jongeren zonder toekomstperspectief die als hete aardappels van hulpverlener naar hulpverlener worden doorgeschoven, hoogbejaarden die straal worden genegeerd en eeuwig wachtende mensen met een handicap moeten opmerken, toch?’
De naamsverandering van een politieke partij blijkt in het verleden nooit heel veel te hebben opgeleverd.
In elk geval komt de naamsverandering nog vóór de vernieuwingsoperatie van Rousseau al vergevorderd is. Terwijl ze meestal eerder het sluitstuk van zo’n operatie is. De naamsverandering van een politieke partij blijkt in het verleden bovendien nooit heel veel te hebben opgeleverd. Wordt het met Vooruit werkelijk anders? Om het nog eens met Guy Tegenbos te zeggen: de traditionele partijen lijken alleen oude oplossingen voor de nieuwe uitdagingen te hebben.
4. Laars
‘Vermoeidheid na intense dagen leek normaal. De koortsige futloosheid van vandaag is nog een ander paar mouwen. Ik wens het alvast niemand toe.’
Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert op Twitter, 9 september
Intussen slepen de federale onderhandeling zich voort, zeker niet alleen omdat informateur Egbert Lachaert (Open VLD) slachtoffer werd van het coronavirus, met als gevolg dat alle onderhandelaars (en hun acolieten) negen dagen in quarantaine moeten. En er alleen per videoconferentie verder kan worden onderhandeld, tot 18 september. Terwijl premier Sophie Wilmès (MR) op 17 september het vertrouwen zou vragen aan het parlement, dat ze eigenlijk al lang kwijt is. Het zal dus nooit lukken om voor die datum een nieuwe regering in het zadel te brengen.
De restregering-Wimès zal gewoon voortdoen tot 1 oktober, zo beslisten de zeven partijen die proberen een de Vivaldi-coalitie tot stand te brengen. VRT-journalist Johny Vansevenant meldde: ‘De primeur van de beslissing van de zeven partijen is voor de koning. We horen dat Wilmès twee weken langer mag blijven zitten met volheid van bevoegdheden. Ook krijgen de preformateurs een verlenging van enkele dagen na de fysieke vergadering van 18 september voor de aanduiding van een formateur.’
Zoals het vertrouwen in de rechtsstaat afbrokkelt, zo is dat ook het geval voor onze parlementaire democratie.
Waarop Weststraat-commentator Rik Van Cauwelaert reageerde: ‘Kijk eens aan, een democraat zou verkeerdelijk kunnen denken dat eerst de Kamer wordt ingelicht, want die heeft het vertrouwen tot 17 september gestemd.’ Hendrik Vuye, hoogleraar staatsrecht in Namen verwoordde het zo: ‘Wat is particratie? Wel dit… De Kamer moet stemmen… Maar de partijvoorzitters gaan eerst even aan de koning melden wat ze hun lijfeigenen in de Kamer hebben bevolen… Doet de laatste het licht uit?’ Zoals het vertrouwen in de rechtstaat afbrokkelt, zo is dat ook het geval voor onze parlementaire democratie.
Dat Wilmès langer kan aanblijven met volheid van bevoegdheden, en daarna indien nodig nog in lopende zaken kan gaan, is een zoveelste zege voor MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, want zijn zeven ministers (met een hele reeks cabinetards en personeel) kunnen aan de slag blijven.
Trouwens, Bouchez is de enige partijvoorzitter die de quarantainemaatregelen aan zijn laars lapte, nadat het coronavirus Lachaert te pakken had gekregen. Als politici de regels niet naleven, hoe kun je dat dan van de bevolking verwachten?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
