Kritiek uit eigen rangen: ‘De SP.A heeft zich kapotgeregeerd’

Ook al was de SP.A op 25 mei een van de verliezers – al de vijfde keer op rij – toch klonk in de rangen van de Vlaamse socialisten tot nu weinig kritiek. Tot nu. Hans Bonte en Peter Vanvelthoven vinden dat de partijtop niet vrijuit gaat.

.Op 25 mei was Hans Bonte nog lijsttrekker voor de Kamer in Vlaams-Brabant, terwijl Peter Vanvelthoven de Kamerlijst in Limburg trok: ze staan in hun partij dus op de eerste lijn. Ze hebben ook best wat jaren op de teller. Ze kwamen allebei al in 1995 in het parlement, ze zijn intussen ook burgemeester geworden: Vanvelthoven volgde zijn vader Louis op in Lommel, de uitgeweken West-Vlaming Bonte draagt de sjerp in Vilvoorde. In Knack maken ze het proces op van hun partij. Enkele uittreksels.

Hans Bonte: Veel leden hebben nog altijd grote vraagtekens bij onze positionering tegenover de N-VA, of het gebrek eraan. Op een bepaald ogenblik kondigde Johan Vande Lanotte af dat geen enkele socialist nog het woord ‘N-VA’ mocht uitspreken. We mochten ons niet meer afvragen hoe we ons moesten profileren tegen de partij die én het populairst is én het verst van onszelf af staat. We moesten vooral zwijgen.

Peter Vanvelthoven: Ook op het partijbureau is die discussie vaak gevoerd. En even vaak afgevoerd. Het is toch zo, Hans. Elke keer als iemand pleitte om feller te reageren tegen de partij die alles verkondigt waarin wij niet geloven, wees onze eigen leiding dat af. We moesten de zaken ‘op een positieve manier benaderen’. Dat is een gevolg van het feit dat we al sinds 1988 aan regeringen deelnemen. Op een bepaald ogenblik word je dan helemaal een bestuurderspartij en spreek je alleen nog de taal van bestuurders.

Peter Vanvelthoven: We denken te vaak dat de mensen voor ons stemmen als we ze maar imponeren met een optelsom van maatregelen en prestaties. Terwijl een politieke partij vandaag vooral moet kunnen ‘begeesteren’. De mensen moeten opnieuw geloven dat de socialisten het beste met hen voorhebben. Dan vergeven ze wel dat je af en toe een compromis afsluit.

Is dat een pleidooi voor meer radicalisme?

Peter Vanvelthoven: Neen. Voor meer authenticiteit. We moeten de mensen niet voortdurend overdonderen met de boodschap dat de SP.A gelijk heeft en daarom nodig is. We moeten ons oprecht de vraag stellen: wat houdt de mensen bezig? Op wereldrankings staat België met zijn bbp op de 14^de plaats: we zijn dus een rijk land. Maar in rangschikkingen over geluk halen we de top-20 niet. Geld leidt niet automatisch tot geluk. De SP.A is te veel een partij van de portemonnee geworden. Wat hebben we te vertellen als het niét gaat over prijzen, inkomens of belastingen?

Hans Bonte: Mensen die hun politieke carrière te danken hebben aan de SP.A, steken hun middelvinger op als hen op hun beurt gevraagd wordt om de partij vooruit te helpen. En u vergeet een naam. Hoeveel stemmen méér had de SP.A in Antwerpen kunnen rapen als Patrick Janssens wel op de SP.A-lijst had gestaan? Hij weet toch dat in Antwerpen de concurrentie dubbel zo hard is en de aflossing van de wacht bij ons maar half is gelukt? Janssens is partijvoorzitter geweest en burgemeester en bleef Vlaams Parlementslid tot de allerlaatste dag van de legislatuur. En vervolgens zegt hij: ‘En toch blijf ik aan de kant.’ Welke ethiek spreekt daaruit? Ik vind dat crapuleus.

Hans Bonte: Ik heb me in het parlement gebogen over Citibank. Citibank verkocht haar klanten ‘spaarproducten’. In werkelijkheid waren het snertbeleggingen van Lehman Brothers. Maar Arco deed toch net hetzelfde? Waarom zei dat SP.A dan niet dat ook Arco, net als Citibank, eerst een deel van haar eigen middelen moet aanspreken om haar eigen leden te vergoeden, voordat de overheid bijspringt? Maar nee, een regeringspartij van veertien procent moet dan verplicht meewerken aan ‘een moeilijk compromis’.

Zodat N-VA-Kamerlid Peter Dedecker luid mag zeggen wat veel SP.A’ers in stilte denken.

Hans Bonte: Dirk Vandermaelen beheerst het Arco-dossier beter dan Peter Dedecker, en hij is er net zo verontwaardigd over. Maar Dirk heeft voortdurend op zijn tong moeten bijten. Ons stilzwijgen over Arco was de prijs die we betaald hebben om deel te mogen uitmaken van de regering. We hebben gebogen voor CD&V. Dat is wat men noemt: zich kapotregeren.

Peter Vanvelthoven: Oppositie is ook niet het echte drama. Veel dramatischer is de SP.A-uitslag zelf. We moeten er ons van bewust blijven dat we verschrompeld zijn tot een partij van 14 procent. Dat is in ieder geval te weinig om nog zwaar te kunnen wegen in een regering.

Hans Bonte: Voor de mensen aan de onderkant van de samenleving zou het goed zijn dat de socialisten in de regering een rechts beleid verijdelen. Maar voor de SP.A als partij is de oppositie toch ‘een opportuniteit’. We hebben dan de kans meer schwung in de partij te brengen. En eenmaal de partij opnieuw vooruitgaat, zullen er ook weer echte leidersfiguren opstaan. Een nieuwe Van Miert. Een Vandenbroucke. Een Tobback. Vader Tobback. (lacht)