‘Krijgen we een veiliger wereld dankzij Trumps schijnbare chaos?’

Twee weken geleden presenteerde de aanstaande president zijn buitenlandbeleid. Grote paniek. Gaat hij zijn dreigementen echt waarmaken of is het grootspraak, vraagt Robbert de Witt (EW) zich af.

Ik kan mijn handboeken over internationaal beleid net zo goed weer verscheuren, verzuchtte een Amerikaanse hoogleraar in internetmagazine Slate. Want met Donald Trump terug in het Witte Huis zijn alle theorieën over hoe diplomatie werkt en hoe staatslieden zaken voor elkaar krijgen, zinloos geworden. Opnieuw, aldus docent internationale betrekkingen Mark Lawrence Schrad, want in Trumps eerste termijn kon hij zijn studenten ook al niks leren over hoe Trump te werk gaat. Compleet onvoorspelbaar.

Dat inzicht is maar weinigen gegeven. Zodra Donald Trump iets roept, is het overal grote paniek. Gaat hij zijn dreigementen echt waarmaken? Of is het grootspraak?

Zie alle geschokte reacties op Trumps toespraak twee weken geleden, in zijn ‘winterpaleis’ Mar-a-Lago. Canada? Zou een prima 51ste staat van Amerika zijn. Panamakanaal: kan ook beter maar weer Amerikaans eigendom worden. Net als Groenland trouwens. Op de vraag of hij daarvoor militair geweld zou gebruiken, antwoordde Trump dat hij dat ‘niet uitsluit’. Sindsdien gaat het praktisch over niets anders. Oh, oh, wat staat de wereld een hoop ellende te wachten met deze ‘disruptor-in-chief’ in het Witte Huis.

Of zal het misschien allemaal wel meevallen?

Zo zag het buitenlandbeleid van Trump in zijn eerste termijn eruit

Voorspellen is zinloos, maar Trumps eerste termijn biedt wel inzichten. Zoals de beloftes die deze schreeuwerige vastgoedmagnaat toen toch ook waarmaakte. De Verenigde Staten zouden geen dure buitenlandse avonturen meer beginnen. Dat lijkt een gemak­kelijke belofte, maar veel van zijn voorgangers – of ze nu Democraat of Republikein waren – konden de verleiding niet weerstaan om door middel van militaire macht te proberen de wereld een stukje beter te maken. Dat liep vaak anders.

Wel liet Trump, heel verstandig, Syrië eenmalig bombarderen toen dictator Bashar al-Assad daar chemische wapens gebruikte. (Trumps voorganger Barack Obama had dat ‘een rode lijn’ genoemd, maar deed niets toen die werd overschreden.)

Trump waarschuwde Europese NAVO-landen dat ze niet op de Verenigde Staten hoefden te rekenen als ze niet eerst zelf flink investeerden in hun defensie. En zie, dat gebeurde. Bovenal bracht hij de Arabische landen en Israël nader tot elkaar, dankzij de Abraham-akkoorden. Die houden ondanks Israëls oorlogen in Gaza, Libanon, Iran én Jemen nog altijd stand.

Buitenlandbeleid Trump: dit waren de missers

Deed hij niets verkeerd? Natuurlijk wel. Allereerst mislukte zijn Noord Korea-plan volledig. Trump pochte dat hij varkentje Kim wel even zou wassen en een deal met hem zou sluiten, zodat het stalinistische land geen gevaar meer zou vormen. Dat zou Trump hoogstpersoonlijk gaan regelen, tijdens een ontmoeting met ‘Little Rocket Man’, zoals hij de pafferige dictator kleinerend noemde. Ze schudden elkaar de hand in Singapore, op 12 juni 2018.

Na afloop twitterde Trump: ‘There is no longer a Nuclear Threat from North Korea… sleep well tonight!’ Veel te vroeg gejuicht. Ook een tweede en derde ontmoeting leverden niets op. Kim Jong-un is nog zeker zo gevaarlijk als voordien.

Trumps bemoeienissen met Afghanistan waren ook geen succes. Hij had beloofd de Amerikaanse soldaten naar huis te halen, en sloot een omstreden deal met de moslimfundamentalistische Taliban: het Amerikaanse leger zou zich terugtrekken, en de Taliban beloofden dat Amerika nooit meer zou worden bedreigd vanuit Afghanistan. Trumps opvolger Joe Biden was nog maar een half jaar president toen de Taliban in de zomer van 2021 oprukten en het hele land overnamen. Inmiddels is het weer een islamitische dictatuur. Mede Trumps schuld.

Er zit wel degelijk lijn in Trumps buitenlandbeleid

De Amerikaanse analist Matt Mayer schreef in 2016 in EW, dus ruim vóór dit alles, dat er wel degelijk lijn zit in Trumps ­buitenlandbeleid. Bestaande afspraken en verdragen gelden niet voor Donald Trump, alles wordt ter discussie gesteld om vriend en vijand op het verkeerde been te zetten.

Op die manier bepaalt Trump het gesprek en heeft hij een voorsprong bij (her)onderhandelingen. Trump zaait voortdurend chaos en is compleet onvoorspelbaar, waardoor Amerika’s vijanden (met name Rusland en China) op hun hoede zijn en wel oppassen voordat zij al te agressief worden.

Ongetwijfeld laat Trump de komende jaren weer heel wat verbale bommen afgaan. Maar als het zo loopt als in zijn eerste regeerperiode, dan kan zijn terugkeer internationaal zomaar eens opnieuw een rustige periode inluiden.