Gaslekken van Nord Stream te wijten aan ‘opzettelijke daden’, zegt Denemarken

De grootschalige gaslekken aan Nord Stream 1 en 2 vlakbij een Deens eiland in de Baltische Zee zijn te wijten aan “opzettelijke daden”. Dat heeft de Deense premier Mette Frederiksen dinsdagavond gezegd. Volgens haar is er geen sprake van een ongeval.

Frederiksen noemde geen verdachte voor de sabotage. Haar minister van Energie, Dan Jørgensen, zegt dat de gaten langs waar de gas ontsnapt, “te groot” zijn om een accidentele oorzaak te hebben. Volgens hem zijn de lekken veroorzaakt door ontploffingen
Denemarken denkt dat de lekken aan de gaspijpleidingen, die niet operationeel zijn maar gevuld zijn met gas, nog “minstens een week” zullen aanhouden, tot het methaan dat uit de ondergrondse leidingen ontsnapt, is uitgeput.

‘Krachtige ontploffingen gemeten’

Meetstations in Zweden en Denemarken hebben maandag krachtige ontploffingen geregistreerd in de omgeving waar gaslekken in de Nord Stream-pijpleidingen werden vastgesteld. Dat meldt de Zweedse omroep SVT dinsdag.

Een van de ontploffingen had een magnitude van 2,3 en werd geregistreerd door 30 meetstations in het zuiden van Zweden, luidt het.

Denemarken en Zweden houden crisisoverleg na de ontdekking van de lekken in de Baltische Zee. De Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Ann Linde verklaarde aan de krant Aftonbladet dat verschillende ministeries en overheidsagentschappen daarbij betrokken zijn. Er is ook Zweeds-Deens overleg gepland.

Drie lekken: onderzoek naar oorzaak van het drukverlies

Duitse en Deense autoriteiten onderzoeken nog steeds wat de oorzaak is van het drukverlies in de gaspijpleidingen Nord Stream 1 en 2 die Rusland en Duitsland met elkaar verbinden via de Baltische Zee. Dat melden Duitse veiligheidskringen.

Er zijn intussen drie lekken vastgesteld in de onderzeese leidingen, allemaal ter hoogte van het Deense eiland Bornholm. Het gaat om één lek in Nord Stream 2 in de nacht van zondag op maandag, zo meldde de uitbater van de gaspijpleiding maandagmiddag. ’s Avonds laat maakte het consortium ook gewag van twee lekken in Nord Stream 1. Beide lekken aan die laatste pijpleiding bevinden zich buiten territoriale wateren, maar wel binnen de exclusieve economische zones van Denemarken en Zweden.

De autoriteiten van beide landen bevestigden de lekken. De gaspijpleidingen worden gebruikt in het geopolitieke armworstelen tussen Europa en Rusland in verband met de Russische invasie van Oekraïne.

Uitbater Nord Stream is afhankelijk van het Russische staatsgasbedrijf Gazprom voor leveringen van aardgas. Op het moment van de lekken was geen van beide leidingen operationeel, maar bevatten ze wel gas.

Volgens de Deense autoriteiten is er echter geen gevaar voor de veiligheid of gezondheid van de inwoners van de eilanden Bornholm en Christiansø.

Door Nord Stream 1 stroomde tot eind augustus wel nog aardgas vanuit Rusland naar Duitsland. Kopenhagen trok het waakzaamheidsniveau voor energie-infrastructuur intussen op, waardoor extra veiligheidsmaatregelen worden genomen. Het Deense energie-agentschap had het over “extreem zeldzame” gebeurtenissen.

Een officiële Duitse reactie is er nog niet. Maar de krant Tagesspeigel citeert een bron dicht bij de regering die zegt dat “alles tegen toeval spreekt”. “We kunnen ons geen scenario voorstellen waarbij het geen gerichte aanval was”, luidt het voorts.

Kremlin: ‘Extreem bezorgd’

De Russische regering is “extreem bezorgd” over de lekken in de aardgaspijpleidingen Nord Stream, die Rusland met Duitsland verbinden. Dat zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov dinsdag.

Het Kremlin heeft het over “een compleet ongeziene situatie die onderzoek vergt”. Op een vraag of een sprake kan zijn van sabotage, antwoordde Peskov dat het nog te vroeg is om te speculeren. “Niets kan worden uitgesloten totdat er resultaten zijn van het onderzoek”, luidde het wel.

Fluxys analyseert of verscherpte waakzaamheid nodig is

Na de lekken in de aardgaspijpleidingen Nord Stream, die Rusland met Duitsland verbinden, volgt ook de gasnetbeheerder Fluxys de situatie van dichtbij op. Dat schrijft De Tijd dinsdag en bevestigt de woordvoerder van Fluxys. “We maken een analyse om na te gaan of verscherpte waakzaamheid nodig is”, zegt Laurent Remy dinsdagavond. De gasnetbeheerder heeft nog geen onrustwekkende meldingen gekregen over zijn gasleidingen.

De Tijd schreef eerder dat Fluxys en het antiterreurorgaan OCAD dinsdagavond zouden overleggen over de veiligheid van de Belgische gasinstallaties, maar dat kan de woordvoerder van Fluxys niet bevestigen. Belga heeft uit goede bron vernomen dat er wel een overleg is geweest tussen het Nationaal Crisiscentrum en OCAD. Fluxys was echter niet aanwezig op dat overleg, zegt Remy. “Maar we zijn klaar om met alle bevoegde organen samen te werken om de veiligheid te garanderen”, aldus nog Remy.

Von der Leyen: “krachtig reageren”

De Europese Unie belooft de “krachtigst mogelijke reactie” op de “sabotage” van pijpleidingen Nord Stream 1 en 2. Dat heeft Commissievoorzitter Ursula von der Leyen verklaard.

Von der Leyen schreef dinsdagavond op Twitter dat ze “de sabotagedaad van de Nord Stream” had besproken met de Deense premier Mette Frederiksen. “Elke opzettelijke verstoring van de actieve energie-infrastructuur van Europa is onaanvaardbaar en zal worden beantwoord met de sterkst mogelijke reactie,” zei ze. Deense en Zweedse autoriteiten detecteerden drie lekken in de onderzeese pijpleidingen tussen Rusland en Duitsland, allemaal ter hoogte van het Deense eiland Bornholm: één in Nord Stream 2 en twee in Nord Stream 1.

Alleen die laatste pijpleiding was tot eind augustus in gebruik en op het moment van het drukverlies was geen van beide operationeel. Toch waren beide pijpleidingen gevuld met gas. Het Zweedse seismologische instituut registreerde krachtige ontploffingen in de buurt van de lekken.