Koning stuurt Egbert Lachaert en Conner Rousseau uit als preformateurs – ‘Project voor 10 jaar’

Nadat koninklijk onderhandelaar Egbert Lachaert, voorzitter van Open VLD, verslag had uitgebracht bij de koning, stelde het Paleis Lachaert en SP.A voorzitter Conner Rousseau aan als preformateurs. De Franstalige christendemocraten/humanisten, cdH, maken niet langer deel uit van de gesprekken over een Vivaldi-coalitie.

De twee preformateurs brengen ten laatste op 11 september verslag uit.

Lachaert trok vrijdagmiddag naar het Paleis om verslag uit te brengen van zijn opdracht. De Open VLD-voorzitter werkt sinds midden augustus aan een federale coalitie met een brede meerderheid. Vorige week besliste hij om in te zetten op een vierseizoenscoalitie (Vivaldi) met liberalen, socialisten, groenen en christendemocraten.

Een vergadering met alle betrokken partijen vrijdagvoormiddag leverde blijkbaar genoeg vooruitgang op om nu over te gaan tot de aanstelling van twee preformateurs. Dat worden Lachaert en zijn SP.A-collega Conner Rousseau. Zij moeten het pad vrijmaken voor een mogelijke formateur in een volgende fase.

Prioriteiten voor 10 jaar

Het cdH is op dit moment niet betrokken bij de federale regeringsvorming, zei preformateur Lachaert op de persconferentie die hij na zijn audiëntie bij de koning hield. ‘Er is goed nieuws te melden: we hebben eindelijk een doorbraak. Zeven partijen willen samen bouwen aan een volwaardige regering die kan steunen op een brede parlementaire meerderheid, wat ook de opdracht van het paleis was. Het gaat om de liberale, socialistische en groene families en CD&V’, zo begon Lachaert. De zeven partijen willen volgens de preformateur ‘hun eigen partijbelang overstijgen’ om ‘een niet-evidente coalitie’ te vormen’. Vorige week was niet duidelijk of ook voor de Franstalige humanisten van het cdH een plaatsje rond de tafel was. De partij heeft slechts vijf zetels in de Kamer.

De twee preformateurs, Lachaert en SP.A-voorzitter Conner Rousseau, werken nu dus aan een federale coalitie zonder het cdH.

Lachaert noemde een reeks prioriteiten. Politieke hervormingen bijvoorbeeld om blokkeringen van het land te vermijden. Volgens Lachaert gaat het niet alleen om een staatshervorming, maar ook over de wijze waarop aan politiek gedaan wordt. Verder sprak hij van een ‘sterke’ sociale zekerheid, een ‘performante’ economie en arbeidsmarkt, een ‘ambitieus klimaatbeleid’, ’transparante fiscaliteit’, efficiënte justitie en politie en een ‘geloofwaardig begrotingstraject’.

Lachaert zei dat de hervormingen tijd zullen vragen. Hij sprak over een ‘project voor tien jaar, om het land terug op de sporen te zetten’.

Ambitie

Lachaert had het ook over de ambities van de preformateurs.

‘De twee preformateurs hebben geen ambitie om nadien formateur te worden, dat neutraliseert de discussies. Nu hebben we tijd om na te denken over de casting’, zo zei Lachaert. Volgens de Open Vld voorzitter hebben hijzelf en Rousseau ‘op geen enkele manier blijk gegeven enige ambitie te hebben om in de 16 te eindigen’.

De twee preformateurs brengen ten laatste volgende week verslag uit bij de koning. Als alles goed gaat, kan die dan een formateur – een toekomstige premier – in stelling brengen. Een echte deadline voor de regering is er niet, al verliest de huidige minderheidsregering-Wilmès in principe wel op 17 september het vertrouwen van de Kamer. De onderhandelende partijen hopen eind deze maand nog rond te geraken.

Abortus, kernuitstap

Volgens Lachaert wordt het heet hangijzer van de abortuswetswijziging naar het parlement doorgestuurd. Parlementairen van de zeven partijen die een regering willen vormen zullen naar een consensus moeten zoeken rond het abortusdossiers. In de Kamer is er een grote meerderheid, met zes van de zeven betrokken partijen, voor een versoepeling van de abortuswet, maar CD&V, de zevende partij, is fors tegen. ‘We laten de parlementsleden werken tot er een consensus is’, aldus Lachaert.

Het bewuste voorstel breidt de termijn voor abortus uit naar 18 weken en kort de bedenktijd in tot 48 uur. Abortus zou volledig uit de strafwet verdwijnen, het verhinderen van abortus zou dan weer strafbaar worden. Socialisten, liberalen, groenen, PVDA en DéFI steunen het voorstel, terwijl CD&V, N-VA en Vlaams Belang radicaal tegen zijn. CD&V maakte van ethische thema’s zoals abortus een breekpunt in mogelijke regeringsonderhandelingen.

‘Er is een consensus over het proces, de kwestie ligt zeer gevoelig bij CD&V’, zei Lachaert, ‘zoals er voor alle partijen gevoelige punten zijn’. Tussen de zeven partijen zijn nu afspraken gemaakt Er zal nu een evalutie van de huidige wetgeving komen en parlementsleden van die partijen zullen naar een consensus zoeken. ‘We kunnen dat met alle ethische thema’s doen’, aldus Lachaert.

De kernuitstap is dan weer een gevoelig thema voor de groenen, die deze absoluut gerealiseerd willen zien. Volgens de huidige wet moeten alle kerncentrales uiterlijk in 2025 dicht. Maar sommige partijen hebben vragen bij de haalbaarheid van de kernuitstap, omwille van de betaalbaarheid en de bevoorradingszekerheid. ‘De wet is natuurlijk de wet’, zei Lachaert. ‘Dat blijft het uitgangspunt. Maar het energiepact voorzag dat er een evalutie kwam over de prijs en de bevoorradingszekerheid (….). Dat zijn belangrijke elementen om mee te nemen die tijdens de onderhandelingen verder uitgeklaard zullen worden. Als je dat dossier verstandig aanpakt zonder taboes, maakt men de haalbaarheidsstudies en neemt men een voldragen beslissing. Maar de wet is vandaag wat hij is’.

‘Geen ramp voor Vlaanderen’

Als de nieuwe coalitie met zeven partijen lukt, zal die geen meerderheid in Vlaanderen hebben.

N-VA-voorzitter Bart De Wever noemde een coalitie zonder Vlaamse meerderheid – en dus zonder N-VA – een ‘ramp voor Vlaanderen’. Lachaert maakt zich sterk dat dit niet zo is. De Vlaamse partijen die nu mee onderhandelen vertegenwoordigen 48 procent van de kiezers in Vlaanderen. N-VA vertegenwoordigt 25 procent en als je het Vlaams Belang erbij telt kom je aan 44 procent, zei de Open VLD-voorzitter. ‘Je kan daar allerlei rekensommen over maken. Maar ik denk dat het slechtste wat er voor Vlaanderen kan gebeuren, is dat de situatie aanhoudt waarin er geen enkele politieke oplossing is. Voor de Vlaamse economie, voor de Vlaamse burger, voor iedereen is de stilstand het slechtste wat ons kan gebeuren’, zei Lachaert. ‘Ik denk dat het veel beter is met een oplossing met partijen die elkaar willen vinden. Dat zal voor de Vlaming veel beter zijn dan geen oplossing’. Lachaert merkte ook op dat hijzelf nog aan een Arizona-coalitie, met N-VA maar zonder de grootste Franstalige partij PS, heeft gewerkt. De Vlaamse partijen vroegen toen aan MR en cdH om met nauwelijks 19 zetels in een coalitie te stappen. ‘We zouden als Vlamingen die toen aan die oefening bezig waren wel heel slecht geplaatst zijn om nu te zeggen: “het kan niet, u bent in de meerderheid en wij net niet”. Vijftien maanden na de verkiezingen moeten we helaas vooruit en moeten we zoeken naar oplossingen en moet iedereen een stuk fetisjen loslaten om echt tot die oplossing te komen. Anders blijven we in rondjes draaien’.