‘Koning Albert is heel ver over de schreef gegaan’ (Hendrik Vuye)

Een monarchie met een koning-politicus kan niet voortbestaan, zegt professor staatsrecht Hendrik Vuye naar aanleiding van de veelbesproken kersttoespraak van de koning.

De kritiek op de kerstboodschap van koning Albert II neemt toe. De koning leek in zijn toespraak immers impliciet te verwijzen naar de N-VA en maakte de vergelijking met de opkomst van het fascisme en het nazisme in de jaren dertig.

“Altijd zoeken ze naar zondebokken voor de crisis”, zei de vorst. “Ofwel zijn het de vreemdelingen, ofwel landgenoten uit een ander landsdeel. De crisis van de jaren dertig en de populistische reacties die ze teweegbracht, mogen niet worden vergeten.”

Wet overtreden

“Een monarchie met een koning-politicus kan niet voortbestaan. Koning Albert is heel ver over de schreef gegaan in zijn kersttoespraak”, zegt professor staatsrecht Hendrik Vuye van de Universiteit van Namen.

Vuye vergelijkt de speech van Albert met die van de Nederlandse en Britse koninginnen. “Daar worden elk jaar heel algemene toespraken gehouden.”

“Eigenlijk heeft de koning met die uitspraken de wet overtreden”, licht Vuye toe. “Volgens de Belgische wetten moet de koning volkomen neutraal zijn, waaruit volgt dat zijn meningen niet naar buiten mogen worden gebracht. Daarmee zou de kroon worden ontbloot.”

In dit geval heeft de koning echter zelf de kroon ontbloot. “Ook hij heeft immers niet het recht die meningen naar buiten te brengen. De koning moet de koning van alle landgenoten zijn”, zegt Vuye.

De professor wijst erop dat de eindverantwoordelijkheid bij de premier ligt. Die moet zijn handtekening onder de toespraak zetten en had in dit geval de vorst tot de orde moeten roepen.

‘De koning is uit zijn rol gevallen’ (N-VA)

Ook in N-VA-kringen is kritiek te horen. Bart De Wever laat via zijn woordvoerder weten dat hij zich niet aangesproken voelt door de verwijzing naar de jaren 30. Toch is in N-VA-kringen te horen dat de koning “zich andermaal laat misbruiken” door premier Elio Di Rupo, weet Het Laatste Nieuws.

“Deze toespraak leek wel een uitzending door derden van de PS”, aldus N-VA-ondervoorzitter Ben Weyts, die zegt dat er parlementaire vragen zullen komen over de kwestie. “De koning is uit zijn rol gevallen. Hij beledigt een groot deel van de Vlamingen”, vindt ook senator Huub Broers (N-VA).

‘Vorst bezondigt zich zelf aan populisme’(Mark Van den Wijngaert)
Professor Mark Van den Wijngaert, specialist in de geschiedenis van Belgische monarchie, vindt dat de vorst zich zelf bezondigt aan populisme. Dat de koning zich nooit eerder zover waagde in het politieke debat, is voor Van den Wijngaert “ongezien”. “De koning verwijst eerst naar één partij, één manier van denken, waarin de schuld van de crisis bij de Franstaligen wordt gelegd. Om dat populisme dan te verbinden met de jaren 30, dat is een stap te ver. Een grote stap te ver. Zoiets kun je van België niet beweren”, laat de professor optekenen in De Morgen.

“De koning heeft het recht om de bevolking te waarschuwen als hij vindt dat populisme een bedreiging is, maar de vergelijking met de jaren 30 is er gewoon over. Als je de simplismen wil bestrijden, getuigt dit niet echt van veel nuance”, stelt de Antwerpse politicoloog Dave Sinardet (UA) in Het Nieuwsblad.

‘Koningshuis maakt zichzelf kapot’ (Carl Devos)
Politicoloog Carl Devos vindt dat premier Di Rupo met deze speech een steek heeft laten vallen, want elk woord van de toespraak werd vooraf goedgekeurd door de regering. “Wie de monarchie liefheeft, had die passage moeten laten schrappen. Want op deze manier maakt het koningshuis zichzelf kapot”, stelt Devos in Het Laatste Nieuws.

“De koning heeft een gevoel van ongerustheid uitgesproken”, noteerden De Morgen en Het Nieuwsblad op het kabinet van premier Di Rupo. “Daarbij heeft hij verwezen naar historische gebeurtenissen die niet hebben bijgedragen om oplossingen te vinden. Hij heeft geen enkele partij bij naam genoemd. Dat hij aan de burger vraagt om waakzaam te zijn tegenover bestaande populistische discours waarin zondebokken voor de crisis worden gezocht, is een waarheid die geen specifieke partij viseert. Het is overigens een standpunt dat men kan begrijpen van een staatshoofd.” (Belga/TE)