Koersdirecteur Scott Sunderland: ‘Van Aert, Van der Poel… Dat zijn freaks’

Zes maanden later dan gepland vindt nu zondag dan toch de Ronde van Vlaanderen plaats. ‘Toon je liefde voor de koers en blijf thuis’, zegt koersdirecteur Scott Sunderland.

In een jaar waarin alles naar de verdoemenis lijkt te gaan, wordt dan toch een Ronde van Vlaanderen gereden. De Ronde start zondag in Antwerpen en de finish ligt in Oudenaarde. Wat daartussen gebeurt, is met mysterie omgeven. De organisatie geeft geen informatie vrij over het parcours, opdat supporters niet in de verleiding zouden komen om de actie ter plekke te volgen. Tweede belangrijke dienstmededeling: de starturen zijn aanzienlijk vervroegd. De renners beginnen eraan om 9.45 uur en de finish is gepland rond 15.45 uur, zodat de uitzending niet clasht met de Giro-rit van zondag.

Sinds vorig jaar leidt een Australiër Vlaanderens Mooiste in goede banen. Algemeen koersdirecteur Scott Sunderland van Flanders Classics (53) was een goeie prof, die het grootste deel van zijn carrière in dienst reed. Zijn grootste successen boekte hij evenwel in de volgwagen. Met Team CSC van Bjarne Riis won hij twee keer Parijs-Roubaix. Zijn tactisch meesterstuk was de onverwachte Tourzege van Carlos Sastre in 2008. Kort daarna richtte Sunderland samen met David Brailsford en Shane Sutton Team Sky op. En nu, ettelijke omzwervingen later, runt hij in opdracht van Wouter Vandenhaute de Vlaamse klassiekers. ‘De Ronde van Vlaanderen is een hoogdag en een volksfeest. De uitdaging van deze editie is: hoe zorgen we ervoor dat het even plezierig is, zonder dat 30.000 man de Kwaremont en de Patersberg op zijn kop zetten?’ vraagt Sunderland in accentloos Nederlands – hij woont al tientallen jaren in Vlaanderen. ‘We kunnen op de populaire hellingen jammer genoeg geen publiek toestaan. De medische situatie is wat ze is.’

Hoe gaan jullie dat handhaven? Komen er wegversperringen? Politiecontroles?

Scott Sunderland: Blokkades én politie, bovendien schakelen we eigen bewakingsagenten in. Er komt een cordon rond de voornaamste hellingen, al beseffen we dat zoiets nooit waterdicht kan zijn. Er zullen fans door de mazen van het net glippen. Ik kan alleen maar zeggen: probeer het niet, het is het niet waard. Geniet op tv van de koers.

Wie langs het parcours woont, mag vanaf zijn oprit naar de koers kijken, maar nodig niemand uit van buiten uw bubbel en draag een mondmasker. Cafés of restaurants waarlangs de koers passeert, kunnen klanten ontvangen, zolang ze de coronaregels van de horeca volgen. Volgepakte terrassen willen we niet zien. Gebruik alstublieft uw gezond verstand.

De besmettingscijfers blijven zorgwekkend. Houden jullie rekening met een late afgelasting?

Sunderland: We doen er alles aan om onze koersen veilig te organiseren, maar de overheid heeft het laatste woord. Late parcoursveranderingen zijn niet uitgesloten. De Ronde passeert door heel Vlaanderen: van Antwerpen naar Sint-Niklaas over Zottegem tot in Oudenaarde. Bij een lokale uitbraak zou het kunnen dat de koers wordt omgeleid.

Alle burgemeesters van de gemeenten waar de Ronde passeert, moeten hun fiat geven. Was dat een moeilijke discussie?

Sunderland: Ja, sommige gemeenten mijden we omdat het bestuur de doortocht van de Ronde niet zag zitten. Die politici hebben niks tegen onze koers, maar zij hebben ook een verantwoordelijkheid tegenover hun bevolking.

Waarom blijven grote uitbraken van het coronavirus in het wielrennen uit? In het peloton ontmoet heel de wereld elkaar.

Sunderland: De teams zijn ontzettend voorzichtig. Een renner die het virus oploopt, mag veertien dagen niet koersen: een ramp in dit korte, gebalde seizoen. Een ernstige besmetting kost een coureur misschien wel zijn carrière. Het is geen verkoudheidje, hè.

Over de contacten binnen de teams maak ik me weinig zorgen, de grote uitdaging is de renners afschermen van het publiek. Ook het personeel van Flanders Classics wordt meermaals getest.

De laatste jaren gebeuren er veel ernstige valpartijen, zoals met Fabio Jakobsen en Remco Evenepoel. Voor Bjorg Lambrecht liep het zelfs fataal af. Wat doet Flanders Classics om de veiligheid van de renners te verzekeren?

Sunderland: Er zijn zaken die je kunt controleren, maar het noodlot eist jammer genoeg zijn tol. Neem het tragische ongeluk van Lambrecht: een rechte weg, zonder zichtbaar gevaar… Een onvoorstelbaar drama, maar ook een geval van overmacht. Niemand had iets kunnen doen om dat te voorkomen.

Renners nemen risico’s, dat hoort bij het vak. Zondag zullen ze met doodsverachting naar de voet van de Kwaremont koersen. Remmen of inhouden is er dan niet bij. Het is onze verantwoordelijkheid als organisator om de risico’s te beperken. Bij Flanders Classics hebben we een Veiligheidscomité opgericht dat heel het parcours nauwgezet doorlicht.

Elk paaltje, elke verkeersdrempel wordt bekeken?

Sunderland: Zo ongeveer, ja. In Gent-Wevelgem hebben we dit jaar het traject aangepast. De burgemeester stond perplex: ‘Waarom passeren jullie niet door ons centrum?’ Er waren bloembakken geïnstalleerd, op een punt waar het peloton een hoge snelheid haalt. Zo’n risico gaan we echt niet nemen. Ik snap dat die bloembakken een nuttige verkeersremmer zijn, maar qua veiligheid sluiten we geen compromissen.

Niet alle organisatoren zijn zo nauwgezet. Remco Evenepoel maakte een akelige val in de afzink van de Muro di Sormano tijdens de Ronde van Lombardije. In diezelfde afdaling gingen eerder ook Laurens De Plus en Jan Bakelants zwaar onderuit. Waarom zit die afdaling er nog in?

Sunderland: Sommige organisatoren kunnen zeker meer doen. Toch bestaat er een grijze zone tussen een rennersfout en een organisator die een te gevaarlijk parcours voorschotelt. Remco had juist het gat met de kopgroep gedicht toen hij viel. Hartslag 180, adrenaline tot over zijn oren, waardoor hij net iets te laat remt. Eén seconde concentratieverlies en je hebt het zitten: iedere coureur kent dat. Dat gezegd zijnde, de finale van de Ronde van Lombardije vind ik te gevaarlijk.

De crash van Fabio Jakobsen vind ik van een andere orde. De dranghekken leken te ontploffen toen Jakobsen erop inreed, niet normaal. Ik ken de organisatoren van de Ronde van Polen: heerlijke mensen die zich ongetwijfeld vreselijk voelen over wat er gebeurd is, maar ik vermoed dat de hekken niet correct waren afgesloten. Dat is niet de oorzaak van het ongeval, maar de gevolgen werden er veel ernstiger door.

Wat vond u van de manier waarop Dylan Groenewegen werd behandeld na de val van Jakobsen? Groenewegen gaat in de fout bij de crash, geen discussie. Maar op internet werd hij een moordenaar genoemd.

Sunderland: Die commentaren waren zo kwetsend, zo schadelijk. Ik vrees dat we die jongen niet meer terugzien in de koers. Kijk, als je met die snelheid een manoeuvre doet, dan weet je dat het mis kan gaan. Groenewegen verdient een boete en eventueel een schorsing. Tegelijkertijd… mogen we het ook hebben over wat Jakobsen doet? Als je ziet dat de deur dichtgaat, dan heb je de keus: je erdoor wringen of in de remmen gaan. Waarmee ik niet zeg dat Jakobsen een fout begaat, versta me niet verkeerd. Maar het blijft een keus.

Sprinters remmen niet.

Sunderland: Dan hoort het risico dat je valt bij het spel. Af en toe zal dat verkeerd aflopen. Mijn vader zei me toen ik begon te koersen: ‘Je kunt nooit de koers winnen als je op de grond ligt.’ Renners dragen zelf ook verantwoordelijkheid. Stuntmannen als Mathieu van der Poel of Peter Sagan razen de steilste hellingen af met een ongelooflijke cool. Ik beweer niet dat je de gekte moet opzoeken, integendeel, maar een sport die op de limiet gaat, houdt gevaar in. Is dat ook niet waarom we het zo mooi vinden?

Ex-renner Maarten Ducrot heeft een idee om de veiligheid te verbeteren: schaf de oortjes af. Hij vergelijkt het met handsfree bellen: ‘Je aandacht is afgeleid, je let niet meer op wat om je heen gebeurt.’

Sunderland: Ik heb gekoerst met en zonder rennerscommunicatie. Met de hand op het hart: oortjes vermijden meer ongevallen dan dat ze er veroorzaken. Wielrennen was eind jaren tachtig, begin jaren negentig een bijzonder gevaarlijke sport. Bij geen enkele tunnel wist je hoe je eruit kwam. Ik zag Laurent Fignon crashen in de Giro van 1990, wat het einde van zijn carrière inluidde. Fignon had geen enkele kans.

Ex-profs verliezen zich soms in nostalgie, maar het was een bruut tijdperk, kan ik je zeggen. Het grote verschil? Kranten schreven amper over valpartijen. De verwevenheid tussen pers en organisatoren was groot, men wilde een positief beeld ophangen van de koers. Sociale media bestonden nog niet.

Je mag van renners niet verwachten dat ze elke bocht vanbuiten kennen, en zeker niet dat ze alles onthouden in de adrenaline van een koers. De oortjes afschaffen opent de doos van Pandora. Of zijn we zo naïef om te geloven dat ze dan geen fietscomputer met simkaart gaan gebruiken? Voor je het weet, zitten ze op die kleine schermpjes te turen. Of worden er richtlijnen gegeven via een ingebouwde chip in de koersbril.

Ik heb al gedacht dat de uiterst veilige helmen die renners tegenwoordig dragen, sommigen overmoedig maakt. Koerste mijn generatie voorzichtiger omdat wij geen helm droegen? Ik weet het niet, ik stel alleen de vraag.

In 1998 bent u zelf op een haar na aan de dood ontsnapt. Ik heb die crash herbekeken op YouTube – ik wilde dat ik het niet had gedaan.

Sunderland: Er bestaan twee soorten valpartijen. Je hebt de shit happens-crashes en er bestaan ongevallen die vermijdbaar zijn. De mijne was van de laatste categorie. Ik zat in de kopgroep tijdens de Amstel Gold Race. Peter Van Petegem overlegde met zijn ploegleider Cees Priem, die mij met zijn bumper aantikt. Mijn hoofd belandde voor de wielen van mijn eigen volgwagen. Gelukkig kon Charles Palmans net bijsturen.

Uw naasten hebben die val live op televisie gezien. Wat een horror.

Sunderland: Mijn vrouw stond aan de aankomst te kijken op een groot scherm. Het duurde drie kwartier voor iemand haar kon zeggen hoe het met mij ging. Mijn vrouw heeft die dag mijn leven gered. De dokters wilden me uit het ziekenhuis ontslaan, maar Sabine zag dat er iets heel erg mis was. Toen ik, tegen de zin van de dokters uit Maastricht, naar het ziekenhuis van Gent werd overgebracht, bleek ik een zwaar hersentrauma te hebben.

Ik heb daarna nog gekoerst, maar eigenlijk ben ik nooit meer de oude geworden. Tot op vandaag draag ik de gevolgen: ik kamp met migraine en blijf sukkelen met mijn nek en rug. Het enige positieve is dat ik verplicht ben fit te blijven. Als ik me laat gaan, dan bekoop ik dat.

Het gekke is dat u een verleden hebt met Cees Priem, de man die het ongeval veroorzaakte.

Sunderland: Hij was vijf jaar mijn ploegleider bij TVM. Ook toen al was Priem niet meteen mijn favoriete persoon. Wat mij tegen de borst stuit, is dat hij zijn schuld niet erkent. Tot op vandaag heeft Priem zijn verontschuldigingen niet aangeboden. Ik kreeg geen schadevergoeding, de rechtszaak loopt nog steeds. Tweeëntwintig jaar later. TVM, een verzekeringsmaatschappij, voert een uitputtingsslag.

Na uw actieve carrière werd u een van de oprichters van Team Sky, de ploeg die vandaag Ineos Grenadiers heet. Ineos flopte in de Tour, en dat voor het eerst sinds lang. Het moet hard zijn aangekomen.

Sunderland: Zeker, maar ze keren terug. Wees daar maar zeker van. Gezien welke transfers ze doen? Die kracht heeft Dave Brailsford. Hij kan er een bom geld tegenaan gooien.

Ik was de allereerste werknemer in het jaar voor de ploeg echt van start ging. Ik mocht de niet-Britse renners rekruteren en de omkadering op poten zetten. Een heerlijke tijd. Rondvliegen, wedstrijden bezoeken, managers spreken. Wie is beschikbaar, wie past bij wie? Ik wilde niet de fout maken om tien spitsen te kopen en te vergeten dat je ook een doelman en een stevige verdediging nodig hebt. Ik stopte bij Sky omdat mijn rugproblemen opspeelden. Die lange uren in de volgwagen werden een marteling. Juist toen kreeg mijn jongste zoon de diagnose van leverfibrose. Mijn gezin had mij nodig.

De laatste twee Tourwinnaars waren 22 en 21. Wat zegt dat?

Sunderland: De jonge generatie zijn freaks. Hoeveel tijdritten had Tadej Pogacar al gereden voor hij in de grootste koers ter wereld iedereen een pak voor de broek gaf? Of neem Mathieu van der Poel en Wout van Aert. Die gasten kunnen álles, vanaf hun eerste koers.

Dit is een raar seizoen vol onverwachte kansen, vooral voor jongeren. De oudere renners hebben moeite om in vorm te raken omdat ze vastzitten in een stramien. De jongeren hebben nog geen stramien. Die duiken er met de voeten vooruit in en blazen iedereen omver, maar bevestigen wordt lastig. Let maar op. Ik ben niet overtuigd dat Pogacar volgend jaar opnieuw de Tour wint. Zie Egan Bernal: fabuleus in 2019, nu haast van de radar verdwenen. Bernal had zijn overwinning in 2019 voor een groot stuk te danken aan Geraint Thomas. Thomas bepaalde de tactiek en mocht elke dag het spervuur van de journalisten ondergaan. Winnen is één ding, blijven winnen terwijl je onder druk staat, kunnen alleen de grote kampioenen. Terloops: de Belgische pers legt erg veel druk op jonge renners. Tot hij een Tour of vijf wint, heeft het weinig zin om Remco Evenepoel te vergelijken met Eddy Merckx.