De vzw YouthStart boekt opvallend goede resultaten met ‘kanszoekende’ jongeren: jongeren die noch voltijds aan het werk zijn noch voltijds naar school gaan. De overgrote meerderheid gaat na de training opnieuw studeren, vindt werk of start een eigen zaak. Knack nam een kijkje achter de schermen om te zien wat het geheim van YouthStarts succes is.
Negen jongeren komen netjes op tijd binnen op de YouthStart training in het Centrum voor Leren en Werken (CLW) in Borgerhout. Ze zitten in hun laatste jaar deeltijds beroepsonderwijs en om te slagen moeten ze de training volgen. De bedoeling van de training is dat jongeren hun talenten en passies ontdekken en op basis daarvan een businessplan uitwerken dat ze aan het eind van de training presenteren aan een jury.
Het CLW in Borgerhout werkt al jaren met YouthStart samen en veel jongeren zijn dan ook enthousiast door wat ze van hun voorgangers over de training hoorden. Enkele andere jongeren zitten er in eerste instantie echter enkel omdat ze anders hun diploma niet halen. ‘Pfff, dat deze dag maar snel voorbij is’, zucht de stoere 19-jarige Joana.
YouthStart bestaat intussen twintig jaar. In het begin waren alle ideeën commercieel. Nu vertrekken jongeren meer van wat ze kunnen doen voor hun omgeving.
Even later vragen coaches Michel en Ria de jongeren om zichzelf voor te stellen aan de hand van enkele vragen. De klasgenoten, die elkaar maar twee dagen per week zien, leren zichzelf en elkaar met deze oefening beter kennen. Wanneer Joana aan de beurt is, ontdekken we dat ze van oude kleren nieuwe kleding maakt voor haar hond: ‘Zelfs van onderbroeken maak ik nieuwe kleding. Mijn moeder was vroeger dik en droeg van die onderbroeken tot aan haar oksels, dat was best handig’, lacht ze.
Millenials willen zich engageren voor hun medemens
Maar Joana’s dierenliefde reikt verder dan hondenkleding: ‘Ik ben opgegroeid in Portugal en daar leven heel veel honden en andere dieren op straat’, zegt ze, terwijl ze in huilen uitbarst. ‘Ik wil er later voor zorgen dat die dieren geadopteerd worden, zodat ze een goede thuis krijgen’, vervolgt ze snikkend. Terwijl Joana’s klasgenoten zich verbazen over deze gevoelige kant van haar die ze niet kenden, beginnen coaches Ria en Michel meteen mee na te denken over hoe Joana met haar engagement aan de slag kan.
Aan het eind van de dag is Joana dan ook niet meer zo onenthousiast over de training die ze moet volgen: ‘Het was anders dan verwacht. Ik heb vandaag ontdekt dat er voor mijn toekomstige carrière veel meer mogelijkheden zijn dan ik zelf ooit gedacht had. Tevoren dacht ik dat er geen kansen waren voor mij. Het heeft me deugd gedaan te horen dat ik niet moet opgeven en dat er wel degelijk kansen zijn.’
Het valt op dat Joana niet de enige is met een sociaal engagement. Ook de meeste van haar klasgenoten vertelden in hun presentaties dat ze later iets willen doen om anderen te helpen: zo wil Khafia bijvoorbeeld nieuwkomers wegwijs maken in België omdat ze zelf zag hoe moeilijk dat was toen ze van Pakistan naar hier kwam, Mirly wil dan weer werken om geld in te zamelen tegen de armoede in Congo, haar geboorteland.
‘YouthStart bestaat intussen twintig jaar. In het begin waren alle ideeën commercieel: een winkel, een kapsalon … Nu vertrekken jongeren meer van wat ze kunnen doen voor hun omgeving. Dat wordt bij millennials ongeacht hun studieniveau steeds belangrijker’, zegt YouthStart-directeur Bart De Bondt. ‘De jongeren met wie we werken, weten wat het betekent om veel zorgen te hebben en willen daarom ook anderen helpen om uit de zorgen te geraken’, bevestigt coach Ria.
Voor veel van deze jongeren is het al een hele prestatie dat ze hun secundair diploma halen.
Kwetsbare jongeren zien hun eigen talenten niet
‘Het is ontstellend te zien wat veel van deze jongeren op hun zeventien jaar al hebben meegemaakt’, zegt Michel, die al tien jaar trainingen geeft voor YouthStart. ‘Het nest waarin je geboren wordt, kies je niet en als dat tegenvalt, heb je pech.’ Hoewel een aanzienlijk deel van de jongeren een bewuste keuze maakt voor een studierichting met een combinatie tussen theorie en praktijk, komt een deel van de jongeren in het deeltijds onderwijs terecht omwille van een problematische thuissituatie.
‘Voor veel van deze jongeren is het al een hele prestatie dat ze hun secundair diploma halen. Niet omdat ze het niet kunnen, maar omdat ze thuis heel grote problemen hebben: ze hebben bijvoorbeeld een vader in de gevangenis of moeten zorgen voor hun broertjes en zusjes’, zegt Michel. ‘Hun prioriteit is vaak overleven’, vult Ria aan.
‘Vaak denken deze jongeren ook dat ze geen talenten hebben. Wij zien hun kwaliteiten, maar zelf zien ze die niet. Zo begeleidde ik recent twee jongeren waarvan de ene een grote passie had voor patisserie en de andere voor kledingontwerp, maar ze geloofden niet dat ze ooit van hun dromen hun beroep zouden kunnen maken’, zegt Ria. ‘Onze belangrijkste rol is dan ook hen te tonen wat hun mogelijkheden en talenten zijn.’
Ria en de andere coaches helpen zulke jongeren een businessplan te maken op basis van hun passie, maar het is niet de bedoeling dat ze ook allemaal een eigen zaak starten. ‘YouthStart gaat over ondernemerschap in de ruime zin van het woord’, zegt Ria. ‘Het gaat erom dat jongeren ondernemerschap tonen in hun eigen leven. Dat ze de touwtjes weer in handen nemen, weten wat ze willen en geloven in hun dromen’, zegt Ria.
Het klinkt allemaal mooi, maar nog mooier is dat YouthStart die doelen ook echt lijkt waar te maken. Uit een studie die de VUB dit jaar deed, blijkt dat ruim 80 procent van de jongeren onmiddellijk na de training opnieuw gaat studeren, werk vindt of een eigen zaak begint. Na zeven jaar heeft 8,9 procent van de jongeren een eigen zaak gestart, een cijfer dat lager ligt dan het nationaal gemiddelde van 13,6 procent, maar daar maakt YouthStart-directeur Bart De Bondt een kanttekening bij: ‘Degenen die na YouthStart beslissen zelfstandige te worden, blijven het ook, want ze weten op voorhand goed waaraan ze beginnen. Terwijl 45 procent van de Belgische zelfstandigen binnen de vijf jaar stopt, is dat bij ons nog geen zeven procent.’
Er zijn veel verschillende wegen naar de top
De 24-jarige Ageeba is een van de jongeren die na de YouthStart-training bezig is met het oprichten van zijn eigen zaak ‘Check my Text’. ‘Slapen is voor 2040’, grapt Ageeba die zijn eigen zaak runt, naast 40 à 45 uur per week als shiftleader in de horeca. Zoals de naam van zijn bedrijfje al verraadt, gaat ‘Check my Text’ over geschreven communicatie. ‘Ik ben al jaren geobsedeerd door communicatie, net omdat ik er heel slecht in was. Ik ben hier niet geboren dus de taal was moeilijk en bovendien heb ik moeite met articulatie’, zegt Ageeba.
Vaak zie je dat werkgevers mensen die wel degelijk kwaliteiten hebben, onmiddellijk afschrijven omdat er fouten in hun motivatiebrief staan.
‘Ik wilde me niet laten tegenhouden door zoiets waar ik zelf niets aan kon doen dus ging ik werken als fondsenwerver voor ngo’s. Ik zamelde op straat geld in voor het WWF, Unicef … Ik had veel energie en een mooie uitleg, maar niemand verstond me. Uiteindelijk heb ik zo wel geleerd goed te praten, maar foutloos schrijven blijft moeilijk. Vaak zie je dat werkgevers mensen die wel degelijk kwaliteiten hebben, onmiddellijk afschrijven omdat er fouten in hun motivatiebrief staan.’
‘Daarom wil ik met Check my Text een platform bieden voor mensen die taalondersteuning nodig hebben: ze kunnen in contact komen met taalkundigen die hun teksten nalezen aan een democratisch tarief.’ Hoewel het al vijf jaar geleden is dat Ageeba de YouthStart-training volgde, kan hij nog steeds rekenen op ondersteuning. Via YouthStart krijgt hij binnenkort een coach die hem zal verder helpen met het opzetten van zijn project. ‘YouthStart reikte me de bouwstenen aan voor wat ik nu op poten zet’, zegt Ageeba.
Ook de 22-jarige Wali volgde de training omdat hij als kind al ondernemer wilde worden: ‘Ik kom uit Afghanistan, maar ons gezin was naar Iran gevlucht. Mijn vader had steeds een eigen zaak, maar soms ging hij ook failliet. Toen zijn supermarkt failliet ging, hadden we het heel moeilijk en ik wilde mijn gezin helpen. Ik begon als twaalfjarige dus de producten die we nog hadden uit mijn vaders winkel op straat te verkopen. Op dat moment hadden we gasten thuis, maar we konden hen niet eens thee aanbieden, enkel warm water. Dankzij de opbrengst kon ik met thee naar huis komen – dat was zo’n ontzettend fijn moment.’
Maar daar bleef het niet bij, het ondernemen zat Wali werkelijk in het bloed: ‘Rond diezelfde tijd zag ik in Karaj, een voorstad van Teheran, een man die op straat ingekaderde posters verkocht. Ik dacht onmiddellijk: in Teheran kan ik zulke posters veel duurder verkopen dan in Karaj! Ik onderhandelde dus met de man en kocht posters van hem op. Die verkocht ik met een kruiwagen ’s avonds langs de wegen en in de parken en shoppingcenters van Teheran. Dat vond ik fantastisch.’
Intussen laat Wali zijn ideeën voor een eigen zaken nog even rijpen, maar de geboren ondernemer gaat zijn talent wel inzetten om anderen te helpen: volgende maand gaat hij aan de slag bij Starterslabo om nieuwkomers te trainen in ondernemerschap. ‘Ik wil vooral meegeven dat je niet altijd de meest voor de hand liggende weg moet bewandelen om er te geraken in het leven. Steve Jobs had geen diploma. Het is niet omdat je geen vier jaar met je neus in de boeken gezeten hebt, dat je er niet kan geraken op een andere manier’, zegt Wali. ‘Dat is ook wat ik heb meegekregen van YouthStart: dat je in jezelf moet geloven en dat je wel degelijk potentieel hebt om ergens te geraken in het leven.’
Van NEET’s naar IEET’s
Volgens cijfers van de OESO zijn er onder de Belgische jongeren 273.000 NEET’s (Not in Employment, Education or Training), jongeren tussen 15 en 29 jaar die niet werken en ook niet naar school gaan of een opleiding volgen. 13.5 procent van de Belgische jongeren zijn dus NEET, een cijfer dat dicht aanleunt bij het OESO-gemiddelde, maar dat sterk contrasteert met de cijfers van buurlanden. In Nederland bijvoorbeeld gaat het maar om 7,3 procent van de jongeren. Bovendien is het een structureel fenomeen, want het aantal NEET’s blijft stabiel en komt overeen met dat van 2007, voor de economische crisis.
De NEET’s zijn een doelgroep die moeilijk te bereiken is: vaak staan ze nergens geregistreerd. Ze zijn dan bijvoorbeeld niet ingeschreven bij de VDAB of andere instanties. Maar daar willen YouthStart-directeurs Bart De Bondt en Lena Bondue zich niet door laten tegenhouden. ‘We willen van alle NEET’s IEET’s maken, In Employment Education or Training‘, zegt De Bondt. ‘Daarom hebben we in kaart laten brengen hoeveel NEET’s er in elke gemeente zijn. Met die analyse stappen we nu naar gemeenten om de problematiek op lokaal niveau in samenspraak met de gemeente aan te pakken.’
‘Daar hebben de gemeenten ook alle voordeel bij, want het zijn jongeren die vaak niets bijbrengen in hun gemeente, integendeel, het zijn dikwijls hangjongeren die overlast veroorzaken. Dat probleem willen we in samenwerking met plaatselijke sociale organisaties oplossen. Al wat we vragen is dat de gemeente ons een lokaal aanbiedt en ons in contact brengt met lokale ondernemers. YouthStart wordt volledig gefinancierd door ondernemers en private giften.’
‘Voor het project met de NEET’s enthousiasmeren we kleinere lokale ondernemers om het peterschap van enkele jongeren op zich te nemen’, zegt De Bondt. ‘We hopen dat de jongeren dan na de cursus bij een van die lokale werkgevers aan de slag kunnen’, zegt co-directeur Lena Bondue. ‘Het lokale aspect is heel belangrijk, want dit zijn geen jongeren die van Vilvoorde naar Oostende zullen pendelen.’
YouthStart-coach Ria begeleidde al een groep NEET-jongeren tijdens een proefproject in Kortrijk: ‘Vergeleken met de NEET-jongeren, zitten de jongeren in het deeltijds onderwijs nog in een beschermde omgeving. Bij de NEET’s kunnen we het grootste verschil maken. Het zijn jongeren die in de problemen geboren werden en die niet weten welke richting ze uit willen. Ze vinden heel moeilijk hun weg’, zegt Ria.
‘Bij het proefproject in Kortrijk, was er bijvoorbeeld een jongere die nog niet lang in België was en die in een jeugdherberg woonde. Omdat hij geen werk had, kon hij namelijk geen woning huren, want daarvoor moest hij loonbrieven voorleggen. Een vicieuze cirkel, want vind maar eens werk zonder adres. Een ander meisje kon niet garanderen dat ze op tijd kwam omdat de volledige zorg van haar broertje op haar viel.’
Na de pilootprojecten in Kortrijk, Vilvoorde en Mechelen, hoopt YouthStart het project verder te kunnen uitrollen in de rest van het land.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
