Knack Extra Zomert

Deze Knack Extra is vanaf 1 juni verkrijgbaar samen met Knack Magazine.

Homo ludens Van de redactie door Karl van den Broeck ‘Laat honderd bloemen bloeien’, zei Mao Zedong in 1957. ‘We denken dat het schadelijk is voor de bloei van kunst en wetenschap wanneer administratieve maatregelen worden gebruikt om één bepaalde kunst- of denkrichting op te leggen en een andere te verbieden.’ Dat Mao nadien vele intellectuelen die ingingen op zijn vraag om vrijuit van mening te verschillen genadeloos uitschakelde, moet voor altijd een waarschuwing blijven.

Eenheidsdenken is geen kwaal van het maoïsme alleen, het is ook alomtegenwoordig in een ‘vrije’ wereld die gedomineerd wordt door marketing, promotie en platte propaganda.

Laat ons een willekeurig voorbeeld nemen. De ingedommelde Noord-Franse stad Metz wordt dezer dagen bezocht door het hippe volkje dat je gemeenzaam aantreft op vernissages van het SMAK.

Vorig jaar werd hier een filiaal van het Parijse Centre Pompidou geopend. De Japanse architect Shigeru Ban tekende een uit de kluiten gewassen smurfenhuisje met zo veel verloren ruimtes dat je er pleinvrees krijgt. De openingsexpo heette Chefs-d’oeuvre? Er werden een paar topstukken uit Parijs aangesleept (Matisse, Braque, Picasso…) en geconfronteerd met meesterwerken van minder bekende kunstenaars. Na afloop kun je alleen maar tot de conclusie komen dat je eigenlijk beter was doorgereden naar Parijs of ruimere expo’s van die onbekende kunstenaars had bezocht.

Gelukkig heeft Metz ook de Musées de Metz Métropole – La Cour d’Or. Dat blijkt een van de beste Gallo-Romeinse musea te zijn. Ook de zaal schone kunsten toont een paar onverwachte schatten. Vlaamse meesters, Delacroix, een portret van de in Metz geboren dichter Paul Verlaine. Uren kun je op ontdekkingstocht gaan om nadien met blaren op je voeten uit te rusten op een bankje. Gelukkig is het er rustig – alle toeristen zitten in het Centre Pompidou.

Het toenemende belang van citymarketing heeft het cultuurleven en de kunstbeleving drastisch gewijzigd. Het gevaar bestaat dat de massale investeringen in nieuwe infrastructuur leiden tot alsmaar meer van hetzelfde. Elke stad haar Rubens. Elke stad haar museum van Frank Gehry of een van zijn klonen.

Wanneer u de Knack Extra doorbladert, moet u dus voor ogen houden dat de cultuurtips die hierin vervat zijn, louter dienen om uw interesse te prikkelen. Blijf vooral onbegane paden bewandelen en uw eigen bloemen zaaien. En vergeet vooral niet om u telkens te verdiepen in de lokale cultuur. Picasso kun je overal zien, Het Lam Gods alleen in Gent en Emile Friant alleen in Nancy (en lees dan ondertussen ook Tot ziens, mijnheer Friant van Philippe Claudel).

Kunst en cultuur zijn een spel, zo schreef de geniale Johan Huizinga in Homo ludens in 1938. ‘Het moderne apparaat van publiciteit (…) is geschikt het spelkarakter der kunstuitingen te verhogen.’ Het blijft als cultuurliefhebber vooral zaak master of the game te blijven in een tijd waarin de strijd om de macht (tussen steden, landen, media, politici) vooral op het culturele slagveld wordt uitgevochten. Dat er – om met Wim Sonneveld te eindigen – al genoeg waardevols naar de kloten is gegaan, is een kwalijk bijverschijnsel van die kulturkampf.