Knack Extra: De onafhankelijkheidsgedachte

Redactie Knack

26-01-2011, 15:26 Bijgewerkt op: 20-01-2021, 16:36

Deze Knack Extra is vanaf 2 februari verkrijgbaar samen met Knack Magazine.

Van de redactie Door Rik Van Cauwelaert

Nationalismen
Maarten Van Ginderachter verwijst in Knack Extra naar een bekende uitspraak van gewezen premier Guy Verhofstadt: “Identiteit leidt naar de gaskamers van Auschwitz”.

Bedoeld wordt uiteraard, zoals Van Ginderachter overigens terecht opmerkt, de nationale identiteit.

Ooit dacht Verhofstadt daar helemaal anders over. In zijn tweede burgermanifest schreef hij: “De heropstanding van de vele volksgemeenschappen op ons oude Europese continent, dat herboren nationalisme is ditmaal geen duistere of irrationele kracht. Wanneer ze gekoppeld wordt aan de beginselen van de liberale democratie en meer bepaald aan de grondwettelijke vergrendeling van de elementaire rechten en vrijheden van het individu, levert ze integendeel een bevrijdende energie.”

Met andere woorden: nationalisme bevrijdt. Maar toen zat Verhofstadt met zijn Open VLD in de oppositie.

Ooit zei de huidige Europese president Herman Van Rompuy dat we in dit land pas tot een doorgedreven staatshervorming kunnen komen als de Vlaamse partijen wegblijven van de onderhandelingstafel. Maar toen Van Rompuy dat zei, huisde ook zijn partij, CD&V, in de oppositie.

Toen hij in de oppositie vertoefde, hield Guy Spitaels met zijn PS de wind in de zeilen van het Waals regionalisme, toen verpersoonlijkt door de weerspannige Voerense burgemeester José Happart.

Johan Vande Lanotte stelde ooit voor de werkgelegenheidsbevoegdheden in hun geheel over te hevelen naar de gewesten. Maar kijk, ook toen zat zijn SP.A in de oppositie.

Nu voor de Franstalige liberalen de oppositie dreigt, beginnen Didier Reynders en andere MR-kopstukken over het nooit ingevulde artikel 35 van de grondwet.

Niet zo lang na zijn aankomst in België schreef koning Leopold I naar zijn secretaris Jules Van Praet dat België, door de aard en de samenstelling van zijn bevolking, nooit tot een natie kon uitgroeien. Hij kreeg gelijk, ook al hebben sommigen alles ondernomen om een âme belge te ontdekken.

Niet eens tien jaar na de onafhankelijkheid van het land zat de worm al in de appel. In 1838 schreef Hendrik Conscience in het in latere uitgaven geschrapte voorwoord van zijn Leeuw van Vlaanderen: “Het staatsbestuur spant zich in om het verschil tussen de twee delen van het land te doen verdwijnen. Het middel is de verfransing (…) Indien het staatsbestuur dan toch een versmelting wil, dat men dan de meerderheid van de natie ervan tot grondslag neme! Of dat men elk het zijne laat.”

In zijn beruchte Pauvre Belgique schreef de Franse dichter Charles
Baudelaire: “Als ik dus het Belgische volk zeg, dan bedoel ik met deze korte formulering de verschillende bevolkingsgroepen, Vlamingen en Walen, die samen de inwoners van België vormen.”
Belg word je, volgens Baudelaire, omdat je gezondigd hebt.

De Belgische overheid is er nooit in geslaagd dat natiegevoelen tot stand te brengen. Sterker nog: wie zoekt naar de oorsprong van de partijen, organisaties en verenigingen die malcontent zijn over België en die op een of andere manier het land willen splitsen, regionaliseren, federaliseren, confederaliseren of een deel ervan willen aanhechten bij Nederland of Frankrijk, komt altijd uit bij de grote traditionele politieke families.

Hun communautaire onduidelijkheid en politieke dubbelzinnigheid onderhouden langs weerszijden van de taalgrens de onvrede met België en de manier waarop het land wordt bestuurd.

INHOUD:

– Het jargon van de boedelscheiding – Autonomie, bestuurlijke scheiding, confederalisme, deconcentratie, zelfbestuur… Een korte toelichting bij enkele kernbegrippen.

– “We staan aan het begin van iets nieuws” – Historicus Bruno De Wever licht de geschiedenis van de onafhankelijkheidsgedachte in Vlaanderen toe.

– “Een onafhankelijk Wallonië is zinloos” – MR-politicus en historicus Hervé Hasquin bekijkt de ontwikkeling van de Waalse beweging.

– Wondermiddel of koortsdroom – Maarten Van Ginderachter over reductio ad Hitlerum en Vlaams-nationalistische inconsequenties.

– De verwijdering van de gemeenschappen – Al in 1912, lang voor de taalgrens getrokken was, kopte The New York Times al dat België mogelijk zou splitsen.

– De oranje voetnoot – Binnen- en buitenlandse media voeren bij elke politieke crisis het Groot-Nederlandse scenario op. Over een idee met slechts weinig aanhangers.

– Het land van Albert – De eerste episode van een strip die huiscartoonist Steve voortaan in elke Knack Extra presenteert.

– Dromend van Parijs – Paul-Henry Gendebien volhardt in zijn strijd voor de aanhechting van Wallonië en Brussel bij Frankrijk.

– “Brussel is ook voor Wallonië een probleem” – Gewezen Waals minister-president Robert Collignon is voor een speciaal statuut van Wallonië binnen Frankrijk.

– “Di Rupo lijkt op aartsbisschop Léonard” – In het maandblad La Revue TOUDI houdt José Fontaine de droom van André Renard levend.

– De laatste Belgen – Als het ooit tot een splitsing komt, zullen de Oostkantons hun eigen weg kiezen, en dat zal niet voor elk kanton dezelfde zijn.

– Naar een stad van minderheden – Bestaat er nog zoiets als een Brusselse beweging?

– De nieuwe Belgen – Hoe kijken Brusselse politici van allochtone origine naar het communautaire dilemma?

– Van roze tot donkerbruin – Er zijn veel kamertjes in het Vlaams-nationalistische huis.

– “Sire, er zijn geen Belgen” – Alles wat u moet weten over de legendarische Lettre au Roi van Jules Destrée.

– Het Plakkaat van Verlatinge – De oerbron van de Vlaamse onafhankelijkheidsgedachte inspireerde ook de beroemde Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring.

– Bladspiegel door Koen Meulenaere.