Knack Extra: Boek 11

Knack Extra is op 19 oktober verkrijgbaar samen met Knack magazine.

Vergeten te lezen

Door Rik Van CauwelaertDe stichting lezen neemt al drie jaar geen halve maatregelen meer. Het moet maar eens gedaan zijn met die veelbesproken ontlezing. Daarom en om vooral de jongeren aan te zetten tot het lezen van een boek worden de grote middelen ingezet: BV’s – bekende Vlamingen.

Actrice Lien Van de Kelder, befaamd als Fien ­Bosvoorde in Zone Stad, haar collega Bert Verbeke, onder tv-kijkers beter bekend als Bram in Thuis, en MNM-dj Tom De Cock werden ingehuurd om alle 15-plussers uit het technisch en beroepsonderwijs uit te dagen om de handschoen, in dit geval een boek, op te nemen.

De drie zelf verbinden er zich toe niet minder dan drie boeken te lezen – in één jaar tijd! De uitdaging wordt gelanceerd via YouTube en daar tonen de uitdagers, de boeken doorbladerend, dat het echt wel om ‘dikke boeken’ gaat.

Lien Van de Kelder is blij met de opdracht, want dit verplicht haar, zo geeft ze toe, tijdens de zomer ook eens te lezen. Een bezigheid waar ze door haar drukke bezigheden zelden aan toekomt.
Voor Bert Verbeke is lezen omzeggens een ontdekking. Want zelf is hij niet meteen een lettervriend. En met deze uitdaging kunnen de jongeren zien dat ook voor een acteur als hij lezen een zware opgave is.

Denk nu niet dat alleen de leerlingen uit het technisch en beroepsonderwijs het lezen van een boek als een buitenissig tijdverdrijf beschouwen. In zijn boek Waar zijn de intellectuelen? vertelt Frank Furedi, hoogleraar aan de universiteit van Kent, over studenten die zich elk jaar weer bij hem erover komen beklagen dat hij de, volgens hen, onredelijke eis stelt de bespreking van een heel boek te schrijven. Zijn studenten zijn kennelijk niet voorzien op een intellectuele inspanning van die orde. Of de bespreking van een hoofdstuk of van een krantenartikel al niet kan volstaan, is dan een veelgehoord compromisvoorstel van Furedi’s studenten. ‘Ik kan er niet meer als vanzelfsprekend van uitgaan dat het lezen van een boek nog als onderdeel van de “studiebeleving” geldt’, mijmert de professor.

Maar is de situatie op het boekenfront echt wel zo dramatisch als de berichten die ons bereiken aangeven? Want het einde van het boek is al vaker aangekondigd maar telkens bleek het nieuws voorbarig.

Holbrook Jackson, de Engelse auteur van het monumentale Anatomy of Bibliomania alsook The Reading of Books die de geoefende lezer zelfs de status van kunstenaar aanmat, stelde al in de jaren 1920 vast dat de activiteit van boeken lezen, laat staan boeken kopen, altijd door een kleine kring werd beoefend.
Het boekenvak is in wezen niet veranderd sinds de dagen van Plantijn – er was toen al een boekenbeurs in Frankfurt – alleen de snelheid van drukken en verdelen veranderde.

Tot Jeff Bezos, de stichter van Amazon, zich met de boekhandel ging inlaten. Door diens komst mogen we gerust van een omwenteling in de boekhandel spreken. Want met Amazon heeft Bezos wereldwijd niet alleen de traditionele boekhandel verbouwd. Ook de traditievolle internationale handel in antiquarische boeken werd compleet overhoop gehaald. Net als in de gewone boekhandel werden ook daar, door de Amazon-methodes overgenomen door de antiquarische internetboekhandel, oude, gezaghebbende huizen zonder pardon aan de kant geduwd.

Jeff Bezos stichtte zijn elektronische Amazon in 1994, met geld gekregen van zijn stiefvader. Bezos ging de confrontatie aan met Barnes & Noble, een keten van boekhandels die de Amerikaanse markt beheerste. Vandaag weegt Amazon 100 miljard dollar en zit Barnes & Noble in de moeilijkheden. Dit jaar prijkte Bezos zelfs op de eerste plaats van de literaire power list van The Guardian. Want Amazon is vandaag een verpletterende aanwezigheid op de internationale boekenmarkt die zelfs het uitgeversbedrijf uit de hengsels heeft gelicht. Die internationale boekhandel vertegenwoordigde in 2008 een omzet van ruim 65 miljard dollar. De helft daarvan gaat naar verdelers, zoals Amazon. Het kleinste deel gaat, jawel, naar de schrijvers.

Wereldwijd telt Amazon miljoenen lezers die Bezos en zijn internetboekhandel zonder veel nadenken hun bankgegevens en hun geld toevertrouwen.

Vorig jaar verkocht Amazon voor het eerst meer e-books dan gedrukte boeken. Daarom ook lanceerde Bezos onlangs zijn eigen tablet, Kindle Fire, een regelrechte aanval op de iPad van Apple. Met de komst van de Kindle Fire moet de verkoop van e-books nog worden opgedreven.

Maar er blijft één zekerheid: J.C. Bloem met zijn ‘Domweg gelukkig, in de Dapperstraat’ blijft even mooi, of het nu gedrukt staat of oplicht op een tablet.