Kinderopvang na corona: ‘Kinderen afgeven aan de deur van de crèche, dat mogen we niet normaal vinden’

De hele coronacrisis lang is de kinderopvang aan het werk gebleven. Met respect voor de coronamaatregelen, al raken sommige daarvan aan de essentie van de opvang. ‘Ik hoop dat we snel weer ouders mogen binnenlaten. We willen niet terug naar de kinderopvang van de jaren 70.’

Lieve De Bosscher is directeur van de Dienst Kinderopvang bij Stad Gent, goed voor 75 opvanglocaties, 750 personeelsleden en 6.000 kindplaatsen. Ze kijkt terug op een turbulente periode. In tegenstelling tot de scholen is de kinderopvang de hele lockdown lang open gebleven, zowel de voorschoolse (voor kinderen van 0 tot 3) als de buitenschoolse opvang (voor 3- tot 12-jarigen).

Wie van de opvang gebruik kon maken, was door de Nationale Veiligheidsraad strikt geregeld. ‘Eerst mochten alleen de kinderen komen van ouders die werken in de zorg of een ander cruciaal beroep. Daardoor vielen we terug op slechts 10 à 30% van de kinderen die we normaalgezien opvangen’, zegt De Bosscher.

Angst

‘Voor de eerste keer ooit hadden we teveel personeel voor het aantal kinderen.’ Een historische luxe die goed van pas kwam, want de coronamaatregelen maken het werk niet eenvoudiger. De kinderbegeleiders hadden bovendien het gevoel in de frontlinie te staan. ‘Zeker in het prille begin van de lockdown waren sommige medewerkers bang’, zegt De Bosscher. ‘Niet onlogisch: behalve in de zorg en de voeding werkte toen zo goed als niemand buitenshuis. Op dat moment wisten we ook nog niet dat kinderen geen belangrijke rol spelen bij de verspreiding van het virus.’

Daarbij kwam nog dat de instructies van de Vlaamse overheid om de haverklap veranderden en dat de opgelegde maatregelen niet dezelfde waren voor de scholen en de opvang. ‘Dat komt omdat kinderopvang en onderwijs op Vlaams niveau niet onder dezelfde bevoegdheid vallen, maar wanneer leerkrachten en kinderbegeleiders samenwerken op dezelfde locatie, met dezelfde kinderen, dan is dat moeilijk uit te leggen.’

Helden

‘We hebben de bezorgdheid bij ons personeel zo goed mogelijk opgevangen, onder meer door wekelijks te overleggen met de vakbonden, uitgebreid te communiceren naar directies en kinderbegeleiders en goed na te denken over de taakverdeling.’ Mensen uit de risicogroepen konden in overleg met hun arts thuisblijven, oudere medewerkers kregen taken waarbij ze minder in contact kwamen met ouders of kinderen.

Voor De Bosscher zijn de kinderbegeleiders de minder visibele helden van de coronacrisis. ‘Net als hun collega’s in de zorg zijn zij de hele tijd paraat gebleven, in een sector met lage lonen en een magere subsidiëring. Deze crisis heeft nochtans meer dan ooit duidelijk gemaakt dat onze maatschappij niet functioneert zonder goede kinderopvang.’

Kwetsbaar

Naarmate de lockdown versoepelde en meer sectoren weer aan het werk gingen, konden ook meer kinderen in de opvang terecht en nam de bezetting weer toe. ‘Tijdens die hele periode is de opvang trouwens open gebleven voor kinderen uit kwetsbare gezinnen, een begrip dat we bij Stad Gent zo breed mogelijk invullen.’

‘Veel mensen zijn tijdens de voorbije periode kwetsbaar geworden. Sommigen omdat ze hun inkomen zagen teruglopen, anderen dreigden psychologisch onderuit te gaan. Ons uitgangspunt was dat wie nood had aan opvang, om welke reden ook, bij ons terechtkon. Toen de Veiligheidsraad besliste dat alleenstaande ouders die niet konden thuiswerken hun kinderen naar de opvang mochten brengen, kregen bij ons ook alleenstaande thuiswerkers een plaatsje. Want probeer maar eens je job te doen terwijl je in je eentje voor een baby of peuter moet zorgen.’

Bange ouders

Sinds 18 mei zijn weer alle kinderen welkom. ‘Nu schommelen we rond de 80% van de normale bezetting voor de 0- tot 3-jarigen. Sommige ouders laten hun kinderen nog thuis uit financiële overwegingen, misschien omdat hun inkomen aangetast werd door de coronacrisis. Er zijn ook ouders die bang zijn om hun kind naar de opvang te brengen. Dat geldt zeker voor ouders van de jongste baby’s. Dat onze procedure om nieuwe kinderen en ouders te laten wennen aan de opvang door de coronamaatregelen onmogelijk is geworden, maakt het er voor instappers niet makkelijker op. Bij mooi weer proberen we een alternatief te organiseren in de buitenlucht, want daar mogen we nieuwe kinderen en ouders wél ontvangen.’

‘Ouders kunnen hun twijfels ook met de opvang bespreken. Omwille van corona gebeurt overleg tussen ouders en opvang vooral vanop afstand, maar als het nodig is kunnen onze opvanglocaties ouders persoonlijk ontvangen voor een gesprek, of gaan wij zelf op veilig stoepbezoek. We zijn trouwens met alle ouders in contact gebleven, en ook het contact tussen ouders onderling hebben we in stand kunnen houden.’

Open deuren

Dat ouders door de coronamaatregelen nog altijd niet binnen mogen in de opvanglocaties, daar hebben De Bosscher en haar team het moeilijk mee. ‘We begrijpen uiteraard dat een aantal medische maatregelen nu nodig zijn. En we zijn blij dat met een aantal vragen van de sector rekening is gehouden. Zo is het goed dat er in de opvang geen schermen in flexiglas zijn gekomen, en dat opvangmedewerkers geen mondmaskers moeten dragen, was een grote opluchting. Want vanuit pedagogisch standpunt zou dat een ramp zijn: de mimiek zorgt mee voor de overdracht van informatie, zeker bij baby’s.’

‘Maar ik hoop dat we zo snel mogelijk weer ouders kunnen binnen laten, want dat opendeurenbeleid behoort tot de essentie van onze kinderopvang. Ouders die hun kind afgeven aan de deur en achter mondmaskers informatie uitwisselen met de begeleiders, dat mag niet het ‘nieuwe normaal’ worden. Daar is niets normaals aan.’

‘De hele kinderopvangsector heeft de voorbije decennia hard gewerkt om ouders te betrekken bij de opvang. Die samenwerking tussen ouders en kinderbegeleiders is voor de kwaliteit van de opvang even belangrijk als goed opgeleid personeel en een sterke pedagogische visie. We mogen op dat vlak geen stappen terug zetten. Het is mijn ergste nachtmerrie dat we zouden terugkeren naar de kinderopvang zoals die was tot in de jaren 70. Toen gaf je je kind af via een luik en zag je als ouder nooit de binnenkant van de crèche.’

Bubbels

Ondertussen zijn De Bosscher en haar diensten volop bezig met de organisatie van de zomeropvang. ‘Deze zomer zal anders zijn dan alle vorige. Op dit moment ziet het ernaar uit dat minder ouders een lange vakantie nemen, al kan dat nog veranderen nu we weer naar het buitenland mogen reizen.’

‘Maar de vraag naar opvang zal deze zomer hoe dan ook groter zijn. Voor de stadscrèches zal dat niet zo’n probleem vormen, maar voor de vakantieopvang van kleuters en lagereschoolkinderen vrees ik dat we niet alle ouders zullen kunnen helpen. Ons aanbod zal even groot zijn als gewoonlijk, maar doordat we moeten werken in bubbels van 50 kinderen en begeleiders, kunnen we met dezelfde capaciteit minder kinderen opvangen.’

Opvang op café

De Gentse Jeugddienst heeft daarom een oproep gelanceerd aan het adres van organisaties die deze zomer activiteiten voor kinderen of jongeren willen inrichten. De Bosscher: ‘Nogal wat organisaties hebben nu extra capaciteit omdat geplande dingen niet kunnen doorgaan door corona. Denk maar aan organisatoren van kampen met overnachting, of culturele organisaties die de expertise hebben om met kinderen te werken.’ De Stad staat open voor alle soorten organisaties of ideeën. ‘Dat kan zelfs een café of een tearoom zijn met een verzorgingszone of een speelhoek, zolang het aanbod maar veilig en pedagogisch kwalitatief is.’

Een jury maakt binnenkort een selectie uit de voorstellen. Wie geselecteerd is, ontvangt een financiële tegemoetkoming. Ouders die bij Stad Gent geen plaats vinden, krijgen een brief waarin de andere opties worden meegegeven. ‘Op die manier hopen we de capaciteit maximaal te kunnen afstemmen op de vraag. En rekenen we ook op een fijne zomer voor onze jeugd, die toch al veel heeft moeten missen de voorbije maanden.’