‘Kan het sportnieuws eindelijk naar de reservebank?’

‘Sport krijgt systematisch een buitenproportioneel groot deel van de aandacht in onze journaals.’ Arno Keppens, Tobias Leenaert en Sylvia Wenmackers aan het woord.

Een aantal steeds terugkerende onderwerpen hebben het laatste jaar het nieuws gedomineerd: terrorisme, de Europese vluchtelingencrisis, de Angelsaksische ‘post-truth’ politiek, en natuurlijk sport.

Sport krijgt systematisch een buitenproportioneel groot deel van de aandacht in onze journaals. Het sportnieuws wordt op televisie vaak zelfs door een aparte presentator gebracht; het is een setting waar we ons vandaag nauwelijks vragen bij stellen.

Nochtans zijn er, binnen de context van het gewone journaal, geen gespecialiseerde ankers voor andere, belangrijke onderwerpen. Wat wetenschap betreft is er bijvoorbeeld zowel in binnen- als buitenland vaak geen bal op ons scherm te zien. Mag daar niet eens een keer verandering in komen?

Met een afgeslankte sportrubriek zou er tijd en budget vrijkomen om ander nieuws te brengen. Een gezondheidsrubriek zou een tegengewicht kunnen vormen voor allerhande desinformatie die op het web floreert.

Een rubriek over globale trends zou mensen kunnen helpen om de per definitie uitzonderlijke voorvallen uit de rest van het nieuws in perspectief te plaatsen. Of misschien een stukje exclusief en expliciet positief nieuws. Of alle soorten boodschappen van (echt) openbaar nut.

Maar misschien moet er vooral snel meer ruimte vrijgemaakt worden voor wetenschap. Een vaste nieuwsrubriek kan een gepopulariseerd overzicht brengen van de belangrijkste ontdekkingen en publicaties. Dergelijke wetenschappelijke duiding zou ieder kunnen helpen bij het beter begrijpen van allerlei economische en politieke thema’s, van energiewinning en klimaatverandering tot antibioticagebruik en vaccinaties.

Net als sport zullen deze onderwerpen niet iedereen aanspreken, maar ook de rest van het nieuws volgt niet slaafs wat het publiek wil horen. Als media enkel brengen wat mensen het meeste boeit, dan zou het nieuws vergeven zijn van seks- en kattenverhalen. Het gaat hier om de eeuwenoude kip-of-het-ei vraag: moet het aanbod gewoon de vraag en interesse volgen, of zou een bepaald, goed gebracht aanbod luisteraars ook geïnteresseerd kunnen maken?

Versta ons niet verkeerd: dat Belgische medaillewinst op de Olympische Spelen of onze prestaties op een wereldkampioenschap zendtijd verdienen, staat buiten kijf. We zien ook de voordelen in van het collectief supporteren: het brengt mensen samen en biedt een gezonde uitlaatklep voor de competitiegeest die ieder eigen is.

Maar wij zien niet de zin in van schier eindeloze competitie-uitslagen op onze televisie en op de radio. In het weekendjournaal vormen deze zelfs vaak het hoofdpunt, terwijl politiek (wereld-)nieuws tot onze grote verbijstering dan bijna volgt als ware het een fait-divers. En dan te weten dat de echte fans hun favoriete sportprestaties al eerder in real-time via andere media hebben gevolgd…

Volgens ons heeft wetenschap dan ook het potentieel om een breder en vooral gevarieerder publiek te bereiken dan sportnieuws. Net als sport verbindt wetenschap mensen: in weinig andere contexten werken mensen van zoveel nationaliteiten en vaak over alle politieke conflictgrenzen heen succesvol samen. En ook citizen science, waarbij liefhebbers meewerken aan onderzoeksprojecten van professionele wetenschappers, brengt mensen bijeen. Net wanneer er vaker over bericht wordt, hoeven wetenschappelijke nieuwsitems zich niet te beperken tot spectaculaire claims (die achteraf vaak ontkracht moeten worden) of Nobelprijzen en medische en technologische doorbraken (die zonder context als manna uit de hemel lijken te vallen). Onze maatschappij heeft nood aan berichtgeving over wetenschap op hetzelfde niveau als economisch en politiek nieuws, en dus minstens ook het sportnieuws. Zeker als je weet dat er veel meer wetenschappelijk onderzoekers (in universiteiten, onderzoekscentra, en bedrijven) zijn dan profsporters.

Verhoudingsgewijs wordt er nu erg veel kostbare zendtijd besteed aan sportuitslagen. Het is zinvoller deze budgetten deels te besteden aan kwalitatief wetenschapsnieuws. Dit lijkt ons geen kleinigheid en evenmin een kwestie van persoonlijke voorkeur, maar in deze tijden van populaire politieke feitenverdraaiing één van de educatieve kerntaken van de media in een democratie.

Dr. Arno Keppens is fysicus en beheerder van sciencescripts.be, Tobias Leenaert is oprichter van EVA vzw, en Dr. Sylvia Wenmackers is professor wetenschapsfilosofie aan de KU Leuven.