‘Justitie heeft nood aan modernisering: stugge principes staan vooruitgang in de weg’

‘Sommige magistraten houden halsstarrig vast aan stugge principes. Dit staat de modernisering van justitie in de weg’, schrijft N-VA-Kamerlid Kristien Van Vaerenbergh.

Sommige magistraten houden halsstarrig vast aan stugge principes. Dit staat de modernisering van justitie in de weg. Dat blijkt opnieuw na enkele opvallende uitlatingen in de pers van Luc Hennart, voorzitter van de Franstalige Brusselse rechtbank van eerste aanleg. Hij klaagt de slechte financiële toestand van justitie aan, maar tegelijk verzet hij zich uit principe tegen elke kostenbesparende maatregel.

“Ik zal mij niet verplaatsen naar de gevangenis om recht te spreken” en “de regering creëert een nieuwe zaak Dutroux”. Het zijn maar twee van de opvallende uitspraken die Hennart heeft gedaan. Hennaert houdt vast aan stugge principes, die positieve veranderingen in de weg staan. Dit houdt een grondige modernisering van justitie tegen.

Gevangenentransport duur en risicovol

Dat rechtspreken alleen kan in de rechtbank is een verouderd principe. Jaarlijks worden in België duizenden transporten georganiseerd om gevangenen of verdachten in voorlopige hechtenis van de gevangenis naar de rechtbank te brengen. Jaarlijkse kostprijs: 20 miljoen euro. Naast het kostenplaatje is er het veiligheidsaspect. De beklaagde kan dit transport zien als een kans om te ontsnappen.

Er zijn nochtans twee moderne oplossingen. Maar daar wil voorzitter Hennart niet van weten.

Een eerste oplossing is het rechtspreken in een speciaal aangepaste zittingszaal in de gevangenis. Dat vermijdt dure en gevaarlijke transporten. Het veiligheidspersoneel kan dan ingezet worden voor andere doeleinden, zoals het bewaken van de veiligheid en de openbare orde in de gerechtsgebouwen. Hennart, die nochtans pleit voor meer middelen ter beveiliging van de gerechtsgebouwen, verwerpt deze kostenbesparende en veilige oplossing. Hij wil dat de rechtsonderhorige naar de rechtbank komt en niet omgekeerd. Een puur principiële kwestie.

Hennart wil evenmin zittingen houden in de toekomstige gevangenis van Haren, omdat de afstand tot het justitiepaleis aan het Poelaertplein te lang zou zijn. Een begrijpelijk argument gezien de verkeersellende in Brussel, maar de vraag is of een verplaatsing steeds effectief nodig is? Want hier biedt de videoconferentie een tweede oplossing.

Videoconferentie verder uitbreiden

Videoconferentie laat toe gesprekken te voeren op afstand. Het systeem leent zich dus perfect voor bijvoorbeeld de controle van de voorlopige hechtenis. Een goed beveiligd systeem kost zo’n € 90.000. Een kleine investering met een groot terugverdieneffect. Niet alleen geldelijk, maar ook op gebied van veiligheid. Dit is niet alleen een besparing van de kost van het gevangenentransport. De Brusselse magistraten zelf blijven ook gespaard van de ‘lange’ verplaatsing naar Haren.

Videoconferentie voor beklaagden is geen wereldvreemd idee. Nederland past het al tien jaar toe en België zette enkele schuchtere stappen. In november 2002 startte er een proefproject in Charleroi en Leuven. Dankzij dit project kon de raadkamer gedetineerden – met hun instemming – verhoren vanuit hun penitentiaire instelling door middel van videoconferentie. Op 10 april 2003 oordeelde de kamer van inbeschuldigingstelling van het hof van beroep van Bergen dat dit onwettelijk was. Het pilootproject werd na 4 maanden stopgezet.

Voor burgerlijke zaken kan het wel en wordt het reeds toegepast door rechtbanken van Hasselt en Tongeren of het hof van beroep van Antwerpen.

De technologie is er en er ligt een wetsvoorstel klaar van ondergetekende. Het is maar te hopen dat de magistratuur hiervoor openstaat en meewerkt aan een justitie van de 21^ste eeuw.

Pleidooi voor regionalisering

Opvallend is dat Hennart nu ook voor het eerst zelf pleit voor een ‘regionalisering van justitie’. Hij zegt: “In 2011 is men niet tot regionalisering durven overgaan. Misschien hadden we dit wel moeten doen, want eenheid in de gerechtelijke wereld bestaat niet meer. De wijze waarop Vlaanderen naar justitie kijkt is zeer verschillend van de wijze waarop men dit in Wallonië doet (…) De prioriteiten zijn niet meer dezelfde, de wetgevingen niet.”

Om zijn stelling te staven, haalt Hennart twee voorbeelden aan. Zo zegt hij dat Vlaanderen het organiseren van zittingen in de gevangenis aanvaardt, wat volgens hem onmogelijk is. En bij het parket van Halle-Vilvoorde geldt een zero tolerantie, het tweetalig parket van Brussel daarentegen klasseert 60 procent van de zaken zonder gevolg.

Hennart – bekend om zijn PS-sympathieën – concludeert dan ook dat het beter is om elkaars specificiteiten en prioriteiten te respecteren en justitie te splitsen.

Organisatie rechtbanken primaat politiek

Hennart verkiest duidelijk principes boven besparingen. De rechtspraak heeft zijn principes en de belastingbetaler moet ze maar financieren. Zo past hij het ook toe in de praktijk. Hennart liet in 2013 Dutroux naar het justitiepaleis in Brussel komen om diens voorlopige invrijheidsstelling te bepleiten. Dit om puur principiële redenen, want de strafuitvoeringsrechtbank zetelt per definitie steeds in de gevangenis. Het uitstapje van Dutroux kostte de belastingbetaler meer dan 100.000 euro. Geld dat veel nuttiger kan besteed worden binnen justitie.

Zijn pertinente weigering recht te spreken in de gevangenis is geen accident de parcours. Opnieuw valt hij in de pers het beleid van de regering aan op een erg opvallende manier. Volgens hem zullen de besparingen bij justitie leiden tot een nieuwe zaak-Dutroux. Dat deze magistraat de besparingen van de regering niet leuk vindt, is te begrijpen. Maar het mag geen vrijgeleide zijn om te vervallen in plat populisme.

Het valt dan ook af te keuren dat de voorzitter van de Franstalige Brusselse rechtbank van eerste aanleg herhaaldelijk een politiek discours houdt. De scheiding der machten stelt dat politici zich niet mogen inlaten met de rechtspraak. En dus moeten magistraten zich niet inlaten met politiek.