Journalist Bart Aerts veroordeeld tot celstraf met uitstel in zaak Kasteelmoord

De Brugse correctionele rechtbank heeft journalist Bart Aerts (44) en Peter Gyselbrecht (42) veroordeeld tot vier maanden gevangenisstraf met uitstel voor misbruik van het inzagerecht. Alles draait rond afgeluisterde telefoongesprekken uit de zaak van de kasteelmoord die werden uitgezonden in Terzake.

De rechters oordeelden dat de beklaagden de bedoeling hadden om de morele integriteit van de familie Saelens te schaden. In het vonnis werd gesteld dat Aerts mogelijke beïnvloeding door de familie van het slachtoffer mocht aanklagen, maar niet door de tapgesprekken te gebruiken.

Bij het bepalen van de strafmaat werd rekening gehouden met de overschrijding van de redelijke termijn. Het onderzoek lag in 2017 immers bijna een jaar lang onnodig stil. Aan de burgerlijke partijen moeten de beklaagden in totaal 2.300 euro schadevergoeding betalen.

Telefoongesprekken

Waarover gaat het? Op 17 november 2016 zond het Canvas-programma Terzake telefoongesprekken uit het onderzoek naar de moord op Stijn Saelens uit. Uit de opnames moest blijken dat het Brugse gerecht zich liet beïnvloeden door de familie van het slachtoffer. Het Gentse parket-generaal oordeelde echter dat daar geen sprake van was.

Peter Gyselbrecht bekende enkele dagen later in een persmededeling dat hij de bewuste telefoontaps doorspeelde aan de VRT-redactie. Voor het misbruiken van het inzagerecht zat Peter Gyselbrecht drie dagen in voorhechtenis. In het dossier van de kasteelmoord werd hij later buiten vervolging gesteld.

In het onderzoek naar de gelekte telefoontaps kwam journalist Bart Aerts als mogelijke mededader in het vizier van de speurders. Beide beklaagden moesten zich op 9 november 2020 verantwoorden voor misbruik van het inzagerecht en het naar buiten brengen van communicatie die niet voor het publiek toegankelijk was.

Timing

Volgens de burgerlijke partijen had Peter Gyselbrecht met zijn demarche wel degelijk de bedoeling om het onderzoek te hinderen. Meester Filip Van Hende legde uit dat de raadkamer zich minder dan een week later zou buigen over de verwijzing van het dossier. De kernvraag was toen of het dossier al dan niet door het hof van assisen zou behandeld worden. ‘Die timing was dus zeker niet zomaar gekozen’, pleitte meester Van Hende.

Ook Bart Aerts ging volgens de nabestaanden van Stijn Saelens in de fout door ongenuanceerd mee te stappen in het verhaal van Peter Gyselbrecht. ‘Uit die gesprekken blijkt nochtans een heel normale houding van mensen wier zoon op dat moment vermist is.’ De journalist wist bovendien dat meester Johan Platteau, de toenmalige raadsman van Gyselbrecht, zijn cliënt had afgeraden om met de taps naar de media te stappen. ‘Men noemt dat dan onderzoeksjournalistiek, maar het werd hem op een plateautje aangeboden.’

Het openbaar ministerie hekelde de tendentieuze toon in de berichtgeving, ook vooraf tijdens Het Journaal. Volgens procureur Frank Demeester zou 99 procent van de journalisten wel beseft hebben dat dergelijke taps uitzenden niet door de beugel kan. ‘Maar er zijn enkelen die gaan voor hun moment de gloire, de kijkcijfers en het geld.’

Met de reportage wilde men volgens het OM dan ook bewust een bommetje leggen onder het onderzoek. De procureur vorderde voor beide beklaagden een principiële bestraffing van zes maanden cel en een geldboete.

Meester Gert Warson legde uit dat Peter Gyselbrecht jarenlang obsessief met de kasteelmoord bezig was. De Ruiseledenaar zat zeven maanden in voorhechtenis en stond drie jaar lang onder voorwaarden. ‘Die man was in staat van oorlog. Hij zat met het gevoel dat ze hem zouden pakken en dat hij onschuldig levenslang zou krijgen.’ Dat gevoel werd volgens de verdediging versterkt door de inhoud van bepaalde telefoontaps. Daarin zou de raadsman van de ouders van Stijn Saelens aangegeven hebben dat Peter dankzij zijn tussenkomst in de gevangenis zat.

Bovendien probeerde het OM met een brief aan de stafhouder om de toenmalige raadsman van Gyselbrecht van de zaak te laten halen.

‘Maatschappelijk relevant’

Volgens de verdediging wilde een radeloze Gyselbrecht in die omstandigheden dan ook enkel zijn onschuld uitschreeuwen. ‘Ik wou me enkel verdedigen ten overstaan van iedereen’, zei de beklaagde op de zitting.

Ook de advocaat van Bart Aerts vroeg de vrijspraak. Meester Freddy Mols pleitte dat zijn cliënt helemaal niet lichtzinnig te werk was gegaan, maar zijn verhaal grondig had gecheckt en gedubbelcheckt. Hij werd daarin ook gesteund door de redactie van de VRT.

De verdediging benadrukte dat Aerts enkel handelde vanuit zijn journalistieke opdracht als waakhond van de maatschappij. Bart Aerts legde uit dat de reportage wel degelijk maatschappelijk relevant was. ‘We hoorden dingen die we niet normaal vonden in een lopend onderzoek’, klonk het. De journalist voegde eraan toe dat hij meerdere bronnen raadpleegde én zowel het parket als meester Jan Leysen de kans gaf om te reageren.

Op het proces bleek dat de bewuste aflevering van Terzake niet in het dossier stak. Door die kwestie werd de zaak de afgelopen maanden enkele keren uitgesteld. Uiteindelijk werden de aflevering en Het Journaal van diezelfde avond in beslag genomen en aan het dossier gevoegd.

Geviseerd

De rechtbank oordeelde dat Peter Gyselbrecht wel degelijk rechtstreeks de morele integriteit van de familie Saelens viseerde. Dat bleek onder andere uit de aankondiging van de reportage tijdens het VRT-journaal. Volgens de rechters is het irrelevant dat Gyselbrecht zogenaamd enkel handelde vanuit zijn verdedigingsstrategie. Hij moest bovendien weten dat zijn demarche ongeoorloofd was, aangezien zijn advocaat hem daarop had gewezen.

In het vonnis werd opgemerkt dat het ongeloofwaardig is dat Bart Aerts niet op de hoogte zou geweest zijn van de intenties van Gyselbrecht. Daarbij werd zelfs verwezen naar een persbericht van de VRT zelf. In de mededeling werd gesteld dat men met de berichtgeving wilde aantonen dat de familie van het slachtoffer haar invloedrijk netwerk had aangewend om te proberen druk zetten. Nochtans zou volgens de rechtbank elke familie in die moeilijke situatie hetzelfde gedaan hebben. De rechters noemden het ook volstrekt normaal dat de raadsman van de ouders van Stijn Saelens in een gesprek stelde dat hij suggesties zou doen aan de onderzoeksrechter of het parket.

De verdediging had ook gewezen op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), meer bepaald op de vrijheid van meningsuiting. De rechtbank oordeelde echter dat een veroordeling hiermee niet in strijd was. Aerts werd immers niet vervolgd omwille van een mening, maar voor zijn medewerking aan een misdrijf. ‘Indien tweede beklaagde een vermeend systeem van “ons kent ons” had willen aanklagen, had hij dit zonder problemen mogen doen, evenwel zonder gebruik te maken van de door hem verkregen tapgesprekken’, klonk het.

De hoofdredactie vanVRT NWSreageert bezorgd op het vonnis. ‘Deze uitspraak volgt na een huiszoeking en inbeslagnames bij een journalist die vragen stelde over een maatschappelijk relevant dossier. Wij blijven achter onze journalist staan en steunen hem dan ook als hij hiertegen in beroep gaat’, klinkt het.