Joris Vandenbroucke (SP.A): ‘We zijn te lang een podiumpartij geweest’

Joris Vandenbroucke (SP.A) vindt dat zijn partij het taboe op rekeningrijden moet loslaten. De 38-jarige Gentenaar is de kersverse fractieleider van de grootste oppositiepartij in het Vlaamse halfrond. Hij wil meer aandacht voor thema’s zoals duurzaamheid.

Joris Vandenbroucke is de opvolger van John Crombez als fractieleider in het Vlaams parlement. Die laatste nam ontslag na zijn verkiezing tot partijvoorzitter. Crombez wil af van het cumuleren van verschillende mandaten.

Vandenbroucke, géén familie van naam- en partijgenoot Frank, wordt zometeen ook één van de nieuwe boegbeelden van de belaagde Vlaamse socialisten. “Dit is een nieuwe stap voor mij, een heel boeiende stap. Ik zal de zaken wat meer vanuit een vogelperspectief moeten bekijken. Al blijf ik het mobiliteitsbeleid, mijn grote interesse,wel op de voet volgen.”

Bent u er al uit waarom SP.A zo diep zit?

Het is onmiskenbaar zo dat onze standpunten wat afgevijld zijn na jarenlange regeringsdeelname. Maar ik vind ook dat we aan onze partijcultuur moeten werken, dat we op een andere manier aan politiek moeten doen. Deze oppositiekuur kan in die zin louterend werken. Wij zijn al te lang een podiumpartij geweest: de partijtop, steeds dezelfde mensen overigens, staat vooraan en spreekt, de leden applaudisseren. Ik ben meer voorstander van een model met ’townhallmeetings’,een begrip dat overgewaaid is uit de Verenigde Staten. Dat wil zeggen: meer in debat treden, intern, maar ook met mensen buiten de partij.

Volgens professor Carl Devos ligt de partij met te veel thema’s in de knoop. De mensen weten niet meer waar SP.A voor staat. Akkoord?

Ik ben het ermee eens dat we duidelijker en radicaler standpunten moeten innemen. Dat wil ik zelf ook doen. Traditioneel zijn wij heel erg gericht op de harde sociaaleconomische thema’s. Dat is goed, maar we moeten ook de immateriële thema’s meer op de voorgrond plaatsen. De ratrace naar meer welvaart gaat gepaard met een verlies aan welzijn. Veel mensen hebben het moeilijk om tijd te maken voor zichzelf, voor hun gezin, voor de dingen die echt belangrijk zijn. Daar moeten wij meer aandacht aan besteden. Duurzaamheid is een thema wat de partij vergeten lijkt te zijn. Dat terrein moeten we dieper ontginnen, akkoord. Milieu en natuur zijn de voorbije jaren te veel naar de achtergrond verdrongen. Op die domeinen moeten we weer vernieuwende standpunten durven innemen.

Wat vindt u van rekeningrijden, zoals een kilometerheffing voor personenwagens?

Dat is een schoolvoorbeeld van duurzame fiscaliteit: de vervuiler betaalt. (denkt goed na) Ik vind dat dat niet langer een taboe mag zijn voor ons. Het mobiliteitsprobleem is te groot om hierover niet minstens grondig na te denken. Ik ben heel benieuwd naar de resultaten van het proefproject dat daarrond opgestart wordt. Ik vind: een maatregel die iets doet aan het mobiliteitsprobleem en goed is voor de luchtkwaliteit, is een goede maatregel.

Tot nu toe was uw partij tegen.

Dat was vanuit een terechte bekommernis voor mogelijke asociale effecten. Maar als wij de regeringspartijen vragen om zonder taboes naar de taxshift te kijken, dan mogen we zelf ook geen taboes hebben als het over mobiliteit gaat. Ik wil dit issue met een frisse bril bekijken. Dat zal minister Ben Weyts (N-VA) graag horen. Hij wil die kilometerheffing op tafel leggen. (snel) Maar tegelijkertijd snijdt hij wel in de alternatieven voor de wagen. Het openbaar vervoer wordt duurder, de dienstverlening wordt afgebouwd. Als je dat eerst doet, dan kan je daarna de mensen toch niet vragen om te betalen als ze met de wagen rijden? De minister ziet die kilometerheffing binnen een besparingslogica. In dat verhaal wil ik niet meestappen. Ik wil nadenken over rekeningrijden áls dat gekoppeld wordt aan investeringen in alternatieven. Maar ik heb niet de indruk dat dat de intentie is van deze regering.

Natuurminister Joke Schauvliege (CD&V) krijgt de laatste tijd bakken kritiek. Is zij zo slecht als beweerd wordt? (blaast) Ik kan alleen maar vaststellen dat elke ambitie op vlak van klimaat- en natuurbeleid ontbreekt. Ik heb de indruk dat zij vooral niet meer wil doen dat wat Europa ons oplegt. Dat is spijtig. Ze jongleert met de belangen van de verschillende betrokkenen, maar ze blijft zo altijd ter plaatse trappelen.

Diversiteit is nog zo’n thema waar SP.A mee worstelt. Op welke lijn zit u: de migratiekritische lijn van Mark Elchardus of de zachte lijn vanYasmine Kherbache?

Ik ben voorstander van de lijn-Kherbache,de lijn van het actief pluralisme. Diversiteit moeten we omarmen. Dat hebben we trouwens twee jaar geleden op ons congres in Leuven duidelijk gesteld. Deze lijn gaat verder dan het louter aanvaarden dat mensen een andere levensbeschouwing hebben. We moeten ook erkennen dat dat een wezenlijk onderdeel is van onze samenleving. Ik ben niet akkoord met het kille en steriele neutraliteitspleidooi dat sommigen aanhangen.

Vindt u dat er een verbod moet komen op onverdoofd slachten van dieren?

Dat is een moeilijke vraag. Ik ben geen specialist. Maar ik vind dat dierenleed ten allen tijde vermeden moet worden. Dat is met geen enkel argument goed te praten, ook niet met religieuze argumenten.

Waarom steunt uw partij minister Weyts niet als hij een onmiddellijk verbod wil invoeren op onverdoofd slachten op tijdelijke slachtvloeren?

(denkt goed na) Ik ben het eens met het einddoel van de minister. Dierenleed kan niet getolereerd worden. Maar zijn aanpak dreigt het tegenovergestelde te bereiken. Hij schrijft de burgemeesters aan dat enkel in erkende slachthuizen nog onverdoofd geslacht mag worden. Maar als die burgemeesters vervolgens signaleren dat er te weinig erkende slachthuizen zijn, dan geeft de minister niet thuis. Als hij dat capaciteitsprobleem kan oplossen, dan mag hij de tijdelijke slachtvloeren meteen afschaffen.

Een ideetje dat weer populair is, is het basisinkomen voor iedereen. Zegt u dat iets?

Dat prikkelt mij wel als socialist. Het uitgangspunt raakt de core business van onze partij: ervoor zorgen dat niemand uit de boot valt. We moeten dit zeker grondig bestuderen. Al merk je wel, eens je er dieper over nadenkt, dat het niet zo eenvoudig is als het lijkt. Hoe, hoeveel, hoe onvoorwaardelijk, dat zijn allemaal vragen waar ik nu nog geen pasklaar antwoord op heb. Maar ik vind het zeker een boeiend idee.

Iets anders. Wat vond u van de reeks Verbleekt Rood in De Morgen dat aan de hand van anonieme getuigenissen van partijtoppers de interne onvrede binnen SP.A blootlegde?

Tja, die anonieme uitspraken zijn jammer. Ik had dat liever niet in de krant gezien. Dat helpt niemand vooruit. Maar ik heb sinds de voorzittersverkiezing echt het gevoel dat er weer een positieve dynamiek in de partij zit. Ik ben optimistisch gestemd, ik meen dat. De sportieve manier waarop Bruno Tobback gereageerd heeft op de uitslag, bewijst dat ook. Hij heeft zich meteen weer ingeschakeld in de fractiewerking in het parlement.

Die anonieme vuilspuiterij is de laatste weken iets waar alle partijen aan lijden. Wat zegt dat over het niveau van het politieke debat?

(blaast) Dit geeft geen fraai beeld van de politiek, hè. Onterecht, want ik denk echt dat mijn collega’s in het parlement, over de grenzen van oppositie en meerderheid heen, daar met nobele bedoelingen zitten. Nu, niets menselijks is een politicus vreemd natuurlijk. Men zegt al eens iets fouts als er emoties mee gemoeid zijn. Maar dit soort persoonlijke en anonieme uitschuivers moet absoluut vermeden worden.

(De Zondag / Paul Cobbaert)