Jonge ouders terug aan de haard?

Het beleid van de Vlaamse regering over kinderopvang heeft gefaald: betaalbare en kwaliteitsvolle kinderopvang blijft vandaag een utopie. De combinatie van werk en gezin lijkt onhoudbaar geworden.

Vlaanderen telt vandaag gemiddeld 39 plaatsen in de kinderopvang per 100 kinderen. Met dat cijfer halen we nipt de Barcelonanorm die stelt dat er opvang moet zijn voor minstens 33 procent van de kinderen onder de 3 jaar. Maar victorie kraaien is veel te vroeg: betaalbare en kwaliteitsvolle kinderopvang blijft vandaag een utopie, waardoor de combinatie werk-gezin onhoudbaar lijkt geworden. We scoren in vergelijking met onze buurlanden met een arbeidsparticipatie van 67% dan ook slecht. Het nieuwe decreet Kinderopvang, goedgekeurd door de Vlaamse regering op 22 oktober, is een gemiste kans om de problemen aan te pakken, waardoor vandaag 25.000 plaatsen bedreigd zijn.

Ben je vandaag zwanger in Antwerpen? Grote kans dat je als ouder lang zal moeten wachten op een plaats in de kinderopvang, soms zelfs tot 2 jaar. Uit cijfers van Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) blijkt immers dat Antwerpen maar 25,5 kinderopvangplaatsen heeft per 100 kinderen van 0-3 jaar, ver onder de Barcelonanorm dus. Word je zwanger in Brugge, Leuven of Hasselt, dan heb je al 50 procent meer kans dat er voor jouw kind een plaats zal zijn in de kinderopvang. Bovendien staan in Antwerpen momenteel 3.000 kinderen op de wachtlijst van de stedelijke kinderopvang. Nefast voor de arbeidsparticipatie van de vrouw, en daaraan gekoppeld de hele werkgelegenheidsgraad. Met een arbeidsparticipatie van 67% scoren we dan ook slechter dan onze buurlanden waar ongeveer 75% van de mensen aan het werk is.

De combinatie werk-gezin lijkt met andere woorden onhoudbaar geworden. Toch is er een oplossing. De zelfstandige kinderopvang, die niet in het inkomen gerelateerdesysteem zit, biedt vandaag ruimte aan 25.000 kinderen. Maar door het nieuwe decreet Kinderopvang gaat hun goesting om zelf een onderneming op te starten over omdat ze moeten voldoen aan tientallen nieuwe regels die hen extra tijd en geld kosten.

Het beleid van de Vlaamse regering over kinderopvang heeft dus gefaald. Zo begonnen er dit jaar 177 nieuwe zelfstandige initiatieven als kinderdagverblijf, onthaalouder en buitenschoolse opvang, maar sloten er ook 108 de deuren. Unieko, de overkoepelende Beroepsvereniging voor zelfstandige kinderopvang in Vlaanderen en Brussel, vreest dat er in 2014, wanneer het decreet van kracht gaat, nog meer crèches failliet zullen gaan, en dus opvangplaatsen zullen verdwijnen.

Bedrijven

Bovendien moeten de kleine crèches met vrije prijzen alle kosten die de nieuwe regels met zich meebrengen, doorrekenen aan de ouders. Daarnaast wordt ook de subsidieregelgeving aangepast: een kleine, zelfstandige crèche met vrije prijzen krijgt per kind per dag 2,6 euro van de overheid, de inkomen gerelateerde35 euro en de erkende kinderdagverblijven meer dan 55 euro. Het gevolg is dat de kinderopvang duurder zal worden of dat er nog meer crèches de deuren zullen sluiten.

De Vlaamse regering en haar nieuwe decreet zorgen voor een onevenwicht in de sector, terwijl er decennialang een evenwicht was tussen de gesubsidieerde kinderopvangcentra en de zelfstandigen. Sinds de invoering van het ikg-systeem in 2009 is de markt verstoord en worden de private spelers uit de markt geduwd. Gevolgen zijn duidelijk: meer en meer zelfstandige initiatieven sluiten de deuren met als gevolg dat de wachtlijsten langer worden, de arbeidsparticipatie naar beneden gaat en mensen hun werk niet meer kunnen combineren met hun gezin.

Er is dus nood aan meer diversiteit en marktwerking in de kinderopvang, zodat private initiatieven aangemoedigd, en niet belemmerd worden. Bedrijven kunnen ook in dit verhaal meestappen door een gedeelte van de kosten voor kinderopvang van hun werknemers op zich te nemen, waardoor private spelers dan handig kunnen inspelen op de vraag van werknemers en bedrijven.

Keuze ouders moet centraal staan

Prioriteit is dat de keuze van de ouders centraal staat. Het is dus niet de taak van de overheid om de flexibiliteit en het aantal plaatsen te bepalen in de kinderopvang. Maar de overheid zorgt er vandaag wel voor dat de keuze van de ouders beperkter en moeilijker wordt dan ze al is. Jonge ouders moeten nu al vaak op zoek naar een crèche voor ze nog maar zwanger zijn, en in de toekomst zullen ze zich tevreden moeten stellen met een crèche die veel te ver van hun huis ligt met tijdverlies ’s morgens en ’s avonds als gevolg.

Het is niet de taak van de overheid om problemen te veroorzaken. Het is wel de taak van de overheid om voor een juist kader te zorgen zodat ouders een opvang vinden op hun maat. Het is ook de taak van de overheid om een duidelijk kwaliteitskader vast te leggen. De keuze van de ouders moet centraal staan, niet de keuze van de overheid. De volgende Vlaamse regering doet er goed aan een kader te creëren dat de belangen van de ouders ondersteunt en het vrij initiatief meer ruimte geeft. Ik pas als liberaal voor een overheid die beslist in plaats van de ouders en graag alles zelf doet, zoals de Vlaamse regering vandaag doet. Meer keuzevrijheid voor de ouders moet het resultaat van goed beleid zijn.