Jonge Leeuwen

Er is, zoals elders, ook in België, een assertieve jonge generatie fotografen opgestaan die nu in het Antwerpse Fotomuseum een kans krijgen om zich te presenteren aan een ruimer publiek. Men kan er niet slechts nieuwe namen en prille talenten ontdekken maar ook vaststellen dat de technische evolutie van de fotografie totaal nieuwe mogelijkheden schept.

Inge Henneman, ex-curator van het Fotomuseum in Antwerpen, was gedurende enkele jaargangen curator in residence voor het tijdschrift DW B (Dietse Warande en Belfort). In die periode selecteerde ze jonge fotografen die in een portfolio gepresenteerd werden. Ze houdt er nu mee op maar als bekroning heeft zij in het Fomu een kleine tentoonstelling samengesteld met het werk van de fotografen die vroeger in het periodiek aan bod kwamen.

Het jongste nummer DW B (december 2010/5) is voor een deel trouwens de catalogus met o.m. een verantwoording en status questionis door de curator met als surplus een scherpzinnige bijdrage van de Hongaarse auteur Péter Nàdas, zelf fotograaf. Tot daar de context.

Wat de tentoonstelling betreft is het vooreerst positief dat het museum eindelijk een overzicht biedt van de jongste generatie Belgische fotografen. Daar werd al lang op gewacht omdat het haar taak is te informeren en samen te brengen wat sporadisch en verspreid in galeries te zien is. Dat is met deze dan ook gebeurd.

Dat het over Belgische fotografen zou gaan moet min of meer symbolisch worden opgevat want van de 18 geselecteerden zijn er maar twee uit Brussel en geen enkele van over de taalgrens. De curator verantwoord zich “Dat ik minder vertrouwd ben met de fotografiescène in Wallonië is wellicht een spijtig gevolg van de toenemende federalisering en communautarisering van het beleid van de culturele instellingen in België”. Dat vind ik maar een flauw argument want Brussel bijvoorbeeld biedt heel wat exposities waar jongeren aan bod komen zoals het centrum Contretype bij voorbeeld. En het fotomuseum van Charleroi is goed geplaatst om nieuwe talenten te helpen ontdekken. De staf van een museum is het aan zichzelf verplicht om te prospecteren in zijn vakgebied, zeker wanneer het gaat om actuele productie.

Tweede opmerking : het begrip jongeren moet met een korrel zout genomen worden. Er zijn een aantal fotografen meegenomen die al dertigers zijn en hun sporen verdienden maar gelukkig zijn er ook ontdekkingen te doen van twintigers die inderdaad “aanstormende” talenten zijn.< Het heeft geen zin om hier de 18 deelnemers afzonderlijk te bespreken maar dat er wat algemene bedenkingen kunnen geformuleerd worden kan nooit kwaad.

Een eerste vaststelling is dat het digitale procédé voor deze generatie een evidentie is geworden. Het laat hen toe om via de beschikbare hulpmiddelen (photoshop, tool-box, sampling en noem maar op) beelden te creëren die hen de kans geven de realiteit virtueel naar hun hand te zetten. Dat sisteem is uiteraard een soort bedrog maar het laat hen wel toe de werkelijkheid te herschikken om zo een nieuwe visie erop tot stand te brengen. Zo krijgen vele foto’s een dubbele bodem want wat men ziet is multi-interpretatief. Achter het gefotografeerde beeld schuilt vaak een subjectieve betekenis die de kunstenaar er zelf heeft aan toegekend. Deze generatie heeft het medium als louter reproductiemiddel dus ver achter zich gelaten om op een creatieve manier persoonlijke interpretaties uit te beelden. Opvallend is ook dat bestaande beelden uit magazines en diverse publicaties a.h.w. gerecycleerd worden, niet als collages maar fotografisch geïntegreerd in een complexe compositie. Sommigen gebruiken vergissingen, fotografische accidenten of toevalstreffers om tot een persoonlijke compositie te komen. Soms met prachtige resultaten.

Treffend is de late invloed van het post-modernisme en het conceptuele bij bepaalde fotografen. Ze werken in reeksen of bespelen één thema. Een foto op groot formaat wordt, schijnbaar gebroken, op de vloer gelegd als een ruimtelijk object. De interesse gaat soms naar dagelijkse futiele onderwerpen die bekeken wordt met een onderkoelde en interpretatieve blik. Kortom, de fotografische scène bij de jongste generatie is een totaal andere dan die van haar voorgangers. Ze is gecompliceerder in denken en doen en wijkt af van de tot voor kort geldende criteria. Dat vraagt van de toeschouwer enig inlevingsvermogen maar het correspondeert wel met de tijdsgeest. De wereld speelt zich bovendien niet meer af rond de kerktoren van het dorp maar dat dorp is vervangen door de wereld. Niet weinigen zijn wereldreizigers en de aantrekkelijkheid van verre continenten is geen droom meer. Het mondiale en de gewijzigde visie die daarmee gepaard gaat is inherent geworden aan een generatie die op zoek is gegaan naar een nieuw elan in de fotografie.

Nog een laatste bemerking, het is jammer dat deze expositie in de kleine galerie van het museum wordt getoond. Nu is de selectie van iedere fotograaf beperkt tot enkele foto’s en vraagt om meer. Een grotere ruimte zou nog meer inzicht hebben kunnen geven aan de aspiraties van deze interessante jongeren en hun démarche nog duidelijker hebben gemaakt. Een gemiste kans.

Ludo Bekkers

Tentoonstelling : “Finisterre, State of the Art van de jonge fotografie in België”, Antwerpen, Fotografiemuseum, nog tot 24 april.