Je kan Jan Jambon enkel een gebrek aan goede smaak verwijten

Het was wel prettig om enkele dagen de draak te kunnen steken met de heer Jambon, maar mij leek er niet echt iets aan de hand, eerlijk gezegd. Je kan Jambon enkel van een op zijn minst tijdelijk gebrek aan goede smaak beschuldigen.

Hoge bomen vangen veel wind. Omdat N-VA in ons politieke landschap van een klein boompje meteen is doorgeschoten naar de status van populaire populier, kan die partij tegenwoordig probleemloos zeggen uit welke richting die wind komt. Een tegenvallende peiling: de N-VA is over haar hoogtepunt heen. Liesbeth Homans die iets relatiefs zegt over racisme: de N-VA wil kiezers van Vlaams Belang paaien. Bart De Wever die een das draagt met Vlaamse/Venetiaanse leeuwtjes: de N-VA wil nog altijd het land splitsen. Een vooraanstaande Brusselse N-VA’er blijkt ook wapenhandelaar te zijn: de N-VA zit vol onbetrouwbare types.

En nu is er Jan Jambon, om een paar dagen de wind op te vangen, ongemakkelijk heen en weer schuivend op de hoogste tak van die populier. Een onbeduidend extreem-rechts groepje stuurde een oude foto van begin deze eeuw opnieuw de wereld in, waarop we Jambon zien speechen op een bijeenkomst van het Sint-Maartensfonds, een vereniging van oud-strijders die inmiddels is opgedoekt omdat – I kid you not! – de weinige resterende leden te oud zijn geworden.

In dat rusthuis voor Hitleradepten was Jambon op 7 mei 2001 namens de Vlaamse Volksbeweging aanwezig, net zoals de toenmalige Vlaamse minister Johan Sauwens, die omwille van de heisa achteraf zijn excuses aanbood aan het Vlaamse volk en ontslag nam uit de Vlaamse regering. De foto van Jambon stond een paar dagen geleden plots op een website waarop het Nieuw Solidaristisch Alternatief, N-SA/NDP, haar bruine ideeën verspreidt, die overigens niet te verwarren zijn met de solidariteit zoals we die allemaal zouden behoren te kennen. Ik hoor het u al zeggen, die NSA is werkelijk overal en weet alles van iedereen!

Nu was het wel prettig om een paar dagen de draak te kunnen steken met de heer Jambon. De fractieleider in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, tevens burgemeester van Brasschaat, gedraagt zich nogal arrogant en heeft de gewoonte zijn politieke tegenstanders te kleineren in debatten. Een koekje van eigen deeg werd dan ook zijn deel sinds donderdagavond Terzake met de ‘primeur’ kwam en Jambons toenmalige medestander in de Vlaamse Volksbeweging, Peter De Roover, in de tv-studio mocht komen vertellen dat het allemaal niet veel voorstelde. En ik geef toe: ik doe graag mee, als het erop aankomt opdringerige heerschappen op hun plaats te zetten, dus had ik het – twee dagen na de Zwarte Pietheisa en de ‘pietitie’ op Facebook – over het opstarten van een ‘jantitie’ voor ‘Zwarte Jan’. Ach, humor, ’t is in het beste geval maar om te lachen hé.

Plots doken er nog andere foto’s op via de sociale media. De jonge student Bart De Wever die bewonderend kijkt naar Jean-Marie Le Pen, de jonge Bert Anciaux die een Belgische vlag in brand steekt, de jonge Vincent Van Quickenborne als PVDA-militant op bezoek in Noord-Korea, de niet meer zo jonge Ludo Martens van de PVDA, eveneens in dat beloofde land voor communistische hardliners. Behalve in het geval van Martens ging het om jeugdzonden. Hebben we die niet allemaal begaan? En als we die niet begaan hebben: hebben we dan niets gemist in ons leven?

Natuurlijk was Jan Jambon niet meer zo pril in 2001: hij was toen net 41 geworden. Een jeugdzonde kan je ’t dus niet noemen. Maar de hamvraag blijft: moet Jambon hier zijn politieke conclusies uit trekken, zoals sommigen opperen? Op het ogenblik van de feiten was Jambon vooraanstaand lid van de Vlaamse Volksbeweging, maar geen politiek functionaris. Hij had niet eens een lidkaart van een partij op zak. Jambon heeft, zoals de meeste Vlaams-nationalisten, een verleden in wijlen de Volksunie, maar daar was hij al eind jaren tachtig teleurgesteld weggelopen, omdat die, jawel, te links werd. En pas in 2006 ging hij op een lijst staan namens de Nieuw-Vlaamse Alliantie. Daar behoort hij onmiskenbaar tot de rechtervleugel. Iemand moet dat doen…

Mij lijkt er dan ook niets aan de hand, eerlijk gezegd. Je kan Jambon van een op zijn minst tijdelijk gebrek aan goede smaak beschuldigen. Je kan hem verwijten dat hij ging praten voor een gezelschap van lieden die nog elke nacht dromen van swastika’s en het perfecte Arische ras. Je kan hem ook euvel duiden dat hij toen én nu geen duidelijke afstand nam van het fascistisch gedachtengoed van die oostfrontstrijders. Maar hij was geen lid van dat groupuscule, vertegenwoordigde geen officiële instanties van dit land (wat bij Sauwens op diezelfde meeting wel het geval was!) en heeft – voor zover we dat nu weten of kunnen inschatten – geen sympathieën voor een splinterpartijtje dat zich rechts van het Vlaams Blok had opgesteld, voor zover daar nog plaats is.

Onze samenleving is erop gericht (of zou dat toch moeten zijn) dat iedereen van gedacht mag veranderen. We kunnen ons vergissen. We evolueren. We gaan anders denken over een aantal onderwerpen. Gevangenen kunnen vervroegd vrij komen, omdat we geloven dat ze hun fouten hebben ingezien en ze recht hebben op een nieuwe kans. We hekelen wel eens het opportunisme van politici die naar een andere partij overstappen, maar we vinden uiteindelijk wel dat dat moet kunnen. ‘Wie nooit van mening is veranderd, heeft zelden iets geleerd,’ zegt een spreekwoord. Een ander spreekwoord luidt: ‘Alleen de zotten veranderen niet van gedachten’. Als ik naar mezelf kijk: ik denk helemaal anders of alleszins toch veel genuanceerder over een aantal dingen dan dertig jaar geleden. Toen ik afstudeerde wist ik hoe de wereld in mekaar zit. Die arrogantie, ja. Nu twijfel ik veel meer en dat is goed. Dat is het leven.

Om misverstanden uit te sluiten: dat Vlaams Belang electoraal in de hoek wordt gedrumd door N-VA, een partij waarrond geen ‘cordon sanitaire’ hoeft opgetrokken te worden, ligt uiteraard ten grondslag van dit gefrusteerde ‘lek’ vanuit N-SA/NDP-kringen. Een handvol nostalgische idioten, die dwepen met het cijfer 88 en die voortdurend last hebben van een rechterarm die een stokstijve groet wil brengen, heeft even de aandacht gekregen die het absoluut niet verdiende. Vervelend voor Jan Jambon én de N-VA, maar eigenlijk past hier – naar analogie van de ‘Et alors?’ van François Mitterrand toen het bestaan van zijn onechte dochter uitlekte – een welgemeend: ‘En dan?’

In wezen zijn die naar de N-VA overgestapte ex-Vlaams Belangmandatarissen veel erger. Ooit vonden ze dat ranzige 70 Puntenplan zo geweldig. Of ze schreven er, zoals Karim Van Overmeire, vlotjes aan mee. Hoewel je nooit zeker kan zijn dat hun overstap niet louter werd ingegeven door opportunisme, politiek lijfsbehoud, moet ook hier gelden dat je in de loop van je leven drastisch van gedacht mag veranderen. Mijn gedacht.