Na kritiek op Vlaamse justitie en Demir: ‘Ja, er is een ministerie van slachtofferzaken’

Bob Van den Broeck, administrateur-generaal van het agentschap Justitie en Handhaving, reageert op de kritiek die de Vlaamse justitie de afgelopen dagen heeft gekregen. ‘Dit is een miskenning.’

“Op Vlaams niveau stelt die bevoegdheid niet zoveel voor.” Dat schreef een Wetstraatjournalist deze week over de Vlaamse justitie. De man vergist zich. De Vlaamse justitie staat dichtbij mensen en maakt een wezenlijk verschil in het leven van tienduizenden mensen. Ieder jaar opnieuw. Hij was overigens niet alleen in het poneren van stellingen die enige nuance en zelfs correctie kunnen verdragen.  Als administrateur-generaal van het Agentschap Justitie en Handhaving, voel ik me alvast geroepen om die te leveren.

Even de context schetsen. De stelling van Nieuwsblad-journalist Hannes Heynderickx dat Vlaamse justitie ‘niet zoveel voorstelt’ wordt gemaakt in het licht van een politiek conflict waarbij de Vlaamse minister van Justitie betrokken is. Misschien is dat zo voor media die vooral leven van polemiek, maar dat is niet zo voor de vele mensen, daders en slachtoffers, die we elke dag begeleiden en bewaken.

Het is bovendien een slag in het gezicht van de 1.000 gedreven professionals die dag in dag uit op het terrein het beste van zichzelf geven. Wat zeg ik? Een spreekwoordelijke uppercut. Voor hen stroop ik graag de mouwen op.  Stel u eens voor dat een journalist zou poneren dat het gevangeniswezen in Vlaanderen, met zo’n 6.000 gedetineerden en hun problemen, ‘niet zoveel voorstelt’. Hopelijk zou er een eindredacteur zijn de man wijst op de fout in die redenering. Wel, laat ons gewoon even de cijfers van de Vlaamse strafuitvoering daar naast leggen. De grootste gevulde gevangenis in Vlaanderen ligt in Brugge, en heeft een capaciteit van 626 plaatsen. Op dit eigenste moment houdt Vlaanderen zo’n 1.542 mensen dag en nacht in de gaten die onder elektronische detentie thuiszitten. Dat zijn er verschillende malen meer dan in de Scandinavische landen, maar misschien stelt justitie daar ook ‘niet zo veel’ voor.

En daar houdt Vlaamse justitie niet bij op. Die 1.500 zijn letterlijk het topje van de ijsberg. Naast voorkomen en aanpakken van familiaal geweld in de Family Justice Centers en de coördinatie van de hulp- en dienstverlening aan al die gedetineerden in de Vlaamse en Brusselse gevangenissen, staan wij ook in voor slachtofferonthaal, opvolging van daders, adviseren wij rechters en controleren wij de naleving van voorwaarden, zoeken en vinden we honderden locaties voor werkgestraften en voeren we maatschappelijke onderzoeken uit in het kader van echtscheidingen. Het stelt zoveel voor als – grofweg – 36.500 opdrachten die as we speak worden opgevolgd. Die 36.500 opdrachten staan voor minstens evenveel mensen. En daar komen er ieder jaar zo’n 10 procent bij. Ik geef toe, het maakt me wat kregelig om dit broodnodig werk te laten minimaliseren omdat dit politiek even van pas komt in de krant. Maar dat maakt het geen realiteit. De betrokken journalist is evenwel zeer welkom om zichzelf te overtuigen van zijn vergissing. Zo zijn we nu eenmaal in dit agentschap.

KUL-professor Tom Daems nodig ik daar graag mee voor uit. In het debat over de subsidies voor zijn universiteit, beschrijft hij hoe minister Demir zichzelf lijkt te hebben uitgeroepen tot ‘Minister van Slachtofferzaken’. Hij verdenkt haar van ‘politieke recuperatie’ omdat ze meent te mogen spreken wegens ‘de slachtoffers’, van wie hij insinueert dat ‘de slachtoffers’ dat niet prettig vinden omdat ze een andere mening zijn toegedaan… Om dan vervolgens zelf te namens ‘de slachtoffers’ te spreken. Wellicht is dat dan academische vrijheid, maar het is ook grappig op een ironisch niveau.  

De politieke implicaties laat ik graag over aan de politiek, maar zijn stelling geeft wel blijk van een totale miskenning van de Vlaamse bevoegdheden -of zal ik ze verantwoordelijkheden noemen?- inzake justitie. In het Vlaamse beleid waar ik mee uitvoering aan mag geven, staan slachtoffers centraal. Dat zijn geen loze woorden. In één jaar tijd is het aantal dossiers waarbij slachtoffers worden begeleid door Vlaanderen met 26 procent gestegen. Ook het personeelskader werd gevoelig uitgebreid, met dank aan deze regering en de bevoegde minister. Ik durf zeggen dat onze aanpak doordesemd is van respect voor slachtoffers van misdaden. En dat betekent dat we steeds kritisch zijn voor onszelf en anderen als het op hun belangen aankomt.

(Lees verder onder het artikel)

Wat ons leidt naar de woorden van meester Hugo Lamon op Knack.be. Lamon stelt dat de KU Leuven zich perfect aan de afspraken heeft gehouden met slachtoffer en parket door de stilte te bewaren over de daden van de professor. Alles is dus perfect correct verlopen. Maar is dat zo? Het recht op anonimiteit van het slachtoffer is absoluut en het onderzoek moet worden gevrijwaard. Maar hebben KUL én parket er wel bij stilgestaan hoe dat stilzwijgen de professor in staat stelde om nog lange tijd ongestoord zijn gang te gaan? De vraag is of er correct werd gehandeld ten aanzien van haar studentenpopulatie door de feiten stil te houden. En bij uitbreiding ten aanzien van de studentenpopulatie in Nederland waar de professor ongestoord zijn activiteiten kon verderzetten. Zeker nu blijkt dat de professor niet aan zijn proefstuk toe was. Zorg voor slachtoffers gaat ook over preventie van slachtoffers. Daar zetten we bij het Agentschap iedere dag op in. En we hopen dat andere instellingen, zoals misschien ook universiteiten, dat ook ernstig gaan nemen.

Als er al een ‘Ministerie van Slachtofferzaken’ is, dan is het Agentschap Justitie en Handhaving daar het uithangbord van. Met trots, overigens.

Stellen dat dit agentschap en zijn bevoegd minister, of het nu de huidige of een volgende is, niet de verdomde plicht hebben om op te komen voor slachtoffers is als de minister van onderwijs vragen om zich vooral niet in te laten met de besognes van leerlingen. Het is absurd. Het getuigt van een gebrek aan kennis van waar we in Vlaanderen mee bezig zijn. En daar wil ik best mee mijn verantwoordelijkheid voor nemen.

Meneer Heynderickx, professor Daems, meester Lamon? Koffie?

Bob Van den Broeck is administrateur-generaal van het Agentschap Justitie en Handhaving.