‘Is het toeval dat net liberalen het slechtst presteerden in het verbeteren van de overheidsfinanciën?’

Het recessiespook waart door Europa. Wat betekent dat voor België en de vorming van een federale regering?

‘Wat weet/vreest men in Frankfurt dat wij niet weten en dus niet kunnen vrezen? Is het enkel maar een groeivertraging? Of ziet de ECB een recessiespook dat de hele EU op haar grondvesten zal doen daveren?’ tweette voormalig minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) eind vorige week. De Europese Centrale Bank (ECB) had net een ‘Big Bazooka’ geladen, zoals dat in het gezwollen economische jargon heet: ECB-bestuurder Olli Rehn verklaarde dat de ECB een reeks maatregelen aan het voorbereiden is die de economie moeten stimuleren. Op 12 september beslist ze over dat pakket stimuli. In het verleden hebben gelijkaardige maatregelen nauwelijks soelaas gebracht, maar dat is een ander verhaal.

Zou het toeval zijn dat net liberalen het slechtst presteerden in het verbeteren van de overheidsfinanciën?

Het is al langer duidelijk: de Europese economie hapt naar adem. In het tweede kwartaal van dit jaar groeide de economie zowel in de hele Europese Unie (28 lidstaten) als in de Eurozone (19 leden) met slechts 0,2 procent. Vooral de grootste economieën sputteren: de Franse economie groeide met 0,2 procent, Italië kende een nulgroei en de Duitse economie kromp met 0,1 procent. Dat is nog geen recessie – de klassieke definitie luidt dat de economie dan twee kwartalen op rij krimpt – maar het is duidelijk: de schwung is eruit. Carsten Brzeski, hoofdeconoom van ING Duitsland, spreekt zelfs van ‘het einde van een gouden decennium’ voor onze oosterburen. En geen enkel ander land is in staat om de rol van Duitsland als motor van de Europese economie over te nemen.

De Belgische economie doet het niet veel beter. Onze groei bedroeg het tweede kwartaal slechts 0,2 procent. De vooruitzichten zijn niet erg hoopgevend. De Europese Commissie verwacht dat de Belgische economie dit jaar met 1,2 procent zal groeien. Daarmee zou ons land de op twee na laagste groei van Europa kennen. Alleen voor Duitsland (plus 0,5 procent) en Italië (plus 0,1 procent) liggen de verwachtingen nóg lager.

Er zijn een heleboel redenen waarom de Europese economie in het slop raakt, zoals de handelsoorlog tussen de VS en China en de nakende brexit. De kans dat de Britten zonder akkoord uit de EU wegtrekken neemt toe. We zullen dan hard worden getroffen, want de Britten zijn na de Duitsers, Fransen en Nederlanders de grootste afnemers van Belgische producten. Vorig jaar voerden Belgische bedrijven voor bijna 20 miljard euro uit naar het Verenigd Koninkrijk. Volgens een studie van Vives-KU Leuven zouden bij een harde brexit in heel België 42.000 banen sneuvelen, waarvan 28.000 in Vlaanderen. Dat plaatst meteen serieuze vraagtekens bij de ambitie die N-VA-voorzitter Bart De Wever in zijn startnota neerpende: ‘De Vlaamse regering wil de volgende jaren minstens 120.000 Vlamingen extra aan een job helpen.’ Daar zullen de N-VA en de Vlaamse regering op afgerekend worden.

België heeft nauwelijks buffer om zo’n economische krimp op te vangen.

De vraag is: blijft het bij een groeivertraging of komt er een recessie? Op basis van wat de ECB nu in stelling brengt om de economie aan te zwengelen, zou het om een serieuze krimp kunnen gaan. Dat betekent bedrijven die in moeilijkheden komen, arbeidsplaatsen die verlorengaan, consumptie en investeringen die teruglopen, overheidsinkomsten die dalen terwijl overheidsuitgaven stijgen. Geen leuk nieuws voor een regering die dan aan de macht is.

België heeft bovendien nauwelijks buffer om zo’n economische krimp op te vangen. De regeringen van de voorbije 20 jaar hebben meer geld uitgegeven dan er binnenkwam en de overheidsschuld onvoldoende afgebouwd. De bewindsploegen onder leiding van Guy Verhofstadt (Open VLD), Yves Leterme en Herman Van Rompuy (beiden CD&V), Elio Di Rupo (PS) en Charles Michel (MR) zijn daarvoor verantwoordelijk. Zou het echt toeval zijn dat net de regeringen geleid door de liberalen Verhofstadt (1999 – 2008) en Michel (2014 – 2018) ondanks gunstige omstandigheden, zoals een goede conjunctuur en lage rente, het slechtst presteerden in het verbeteren van de overheidsfinanciën?

Het recessiespook dat door Europa waart, zet extra druk om in ons land snel een federale regering te vormen. Een regering in lopende zaken die slechts steunt op 38 van de 150 Kamerzetels kan niet echt besturen. Maar in de federale regeringsvorming zit en komt geen schot. Waarmee zouden Didier Reynders en Johan Vande Lanotte, die nog tot 9 september informateur mogen spelen, trouwens hun dagen vullen? Misschien moet contact worden gezocht met Donald Trump. De Amerikaanse president wil Groenland kopen. Zou hij niet geïnteresseerd zijn in België?