‘Is dit het ambitieus erfgoedbeleid van Sven Gatz?’

Vlaams minister van Cultuur pleegt woordbreuk als hij zegt dat hij een ambitieus erfgoedbeleid wil voeren, vindt Bart Caron. ‘De minister respecteert het decreet niet eens.’

Cultuurminister Sven Gatz heeft de subsidies bekend gemaakt voor de intergemeentelijke cultureel erfgoedconvenants voor de periode 2015-2020. De Vlaamse Regering besliste jaarlijks 3,719 euro subsidies toe te kennen. Het gaat om zorg voor het lokale cultureel erfgoed. De subsidie dient voor de werking van een erfgoedcel en de ondersteuning van lokale organisaties en musea die met cultureel erfgoed aan de slag zijn.

Welke fijne dingen moeten we ons bij die erfgoedcellen voorstellen? Enkele voorbeelden dan maar. Getuigenissen van de Tweede Wereldoorlog, een project van Erfgoedcel CO7 waarin getuigen van de Tweede Wereldoorlog worden geinterviewd. Dat zal uitmonden in een DVD. Of de gloednieuwe Erfgoedbank!van het Waasland. ‘Sp(r)aakmakers’ van Comeet is een tentoonstelling over al die grote wielernamen van het Meetjesland en de Leie- en Scheldestreek. Topfotograaf Jimmy Kets trekt dit jaar rond in het Pajottenland op zoek naar antwoorden op de vraag hoe jongeren en nieuwkomers omgaan met tradities? Wie kent de Bedelzangtradities in de Kempen nog, de tradities waarbij zangers, jong of oud, van deur tot deur trekken om zo wat snoep, koeken of geld in te zamelen. De erfgoedcel k.ERF werkte hier rond in 2014. Allemaal voorbeelden van hoe levendig cultureel erfgoed is.

Waarom stemmen we nog decreten?

De minister van Cultuur vindt dat ook. Zijn beleidsnota belijdt de liefde voor het cultureel erfgoed. Echter en vooral helaas, zijn beslissing over de erfgoedconvenants staat daar haaks op. En wat meer is, de minister respecteert het Cultureel-erfgoeddecreet niet eens. Dat voorziet voor 2015-2020 minimumbedragen. De meeste convenants krijgen minder dan het decretaal bepaalde minimum. Waarom stemmen wij nog decreten, zou een parlementslid zich dan wel eens durven afvragen.

Wie de vergelijking maakt met de huidige subsidies ziet dat 12 van de 16 erfgoedconvenants worden geconfronteerd met een dalende subsidie: tussen 31% en 14%. Sven Gatz verklaarde op 21 oktober: “De erfgoedconvenanten met gemeenten en provincies zullen 10 percent minder krijgen“. De minister veegt zijn eigen uitspraken aan zijn laars, dat is toch woordbreuk? De winnaar van de recent toegekende Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Cultureel Erfgoed 2013-2014:, CO7 uit de Westhoek, krijgt de sterkste daling te verwerken: minus 80.000 euro, of 31% minder. Minister Sven Gatz zei vorige maand bij de prijsuitreiking “Het samenwerkingsverband CO7 (…) slaagt erin hun overgebleven erfgoed lokaal en bovenlokaal het grensgebied te laten overstijgen, waarin ze zich bevinden. Een voorbeeld voor de erfgoedsector en ver daarbuiten.” Wat een cynisme.

Kritische ondergrens

De minister heeft de adviezen van de beoordelingscommissie en van zijn administratie stevig gemasseerd. Zijn administratie, het Agentschap Kunsten en Erfgoed hield zich al stevig in. Waar positief werd geadviseerd, werden telkens de decretale minimumbedragen voorgesteld. Enige variatie op basis van de kwaliteit van de werking, zoals bedoeld door het decreet, werd niet toegepast. Er werd weinig of geen rekening gehouden met de decretale criteria, zoals onder meer het belang van het aanwezige cultureel erfgoed, de visie op lokaal cultureel-erfgoedbeleid, de inspanningen op het vlak van duurzaamheid en maatschappelijke en culturele diversiteit.

De minister haalt die minimumbedragen op zijn beurt stevig naar beneden. Daarnaast vist hij twee als zwak beoordeelde dossiers op – uit de regio kust en Kortrijk, toevallig (?) regio’s met sterk liberaal getinte besturen. En hij vist zelfs een dubbel negatief geadviseerde aanvraag op (POLS). Door het drie keer opvissen van negatief geadviseerden, is de pot alleszins te klein, een pot die al met 325.000 euro verminderd was. Dat ‘gat’ wordt niet dicht gereden. De goede dossiers moeten bijpassen voor de slechte dossiers – dat is triestig. Zeker omdat er een bepaalde kritische ondergrens is om een kwaliteitsvolle werking uit te bouwen.

En verwachten dat de betrokken gemeenten, in regio’s met een dalende subsidie, zelf meer zullen bijdragen voor de uitvoering van het cultureel-erfgoedconvenant, is onrealistisch. Dat wordt dan twee keer verliezen.

En wat meer is, De minister laat meteen weten dat er geen extra middelen beschikbaar zullen zijn voor nieuwe cultureel-erfgoedconvenants. Verklaarde Sven Gatz niet dat hij over een paar jaar ook met ‘goed nieuws’ zou komen? Waarom gooit de minister de deur dicht voor nieuwe aanvragen? Een ambitieus erfgoedbeleid?