De CD&V wil deze legislatuur al delen van de gezondheidszorg naar de gemeenschappen brengen. Maar de losse eindjes in het regeerakkoord én de mathematische overbodigheid van de partij kunnen echte pijnpunten worden.
Joachim Coens staat voor het heetste moment sinds zijn aanstelling als CD&V-voorzitter. Op het toetredingscongres moet hij zijn leden diets maken dat het een goed idee is om als Vlaamse christendemocraten in de Vivaldi-regering te stappen samen met socialisten, liberalen en groenen.
De vraag die boven dat alles hangt is: maakt zijn partij het verschil? Op basis van het antwoord op die vraag zullen de partijleden zich moeten uitspreken over regeringsdeelname.
De afgelopen maanden tonen aan dat de oefening niet simpel wordt. Enkele keren op rij lieten zowel nationale kopstukken als burgemeesters zich negatief uit over de koers van Coens.
Eén van hen, Vlaams Parlementslid en burgemeester van Ledegem Bart Dochy, stelde vorige week zijn partij al in vraag. Luttele momenten na de bekendmaking van het regeerakkoord zegt hij in Het Laatste Nieuws: ‘Als zeven partijen in twee weken tijd tot een akkoord komen, kan dat akkoord niet zeer beredeneerd zijn.’
Daarnaast was er ook het fel becommentarieerde interview met CD&V-vicepremier Pieter De Crem in De Standaard. Hij laakte dat Vivaldi de speerpunten van zijn partij miskende. ‘Niente, nada, niets. Ik heb niet de indruk dat er in de tekst, die bulkt van de algemeenheden, veel van onze punten staan.’
Maar wat zijn dan de speerpunten? Officieel communiceert de partij trots over maatregelen op het vlak van de ‘zachtere thema’s. De herwaardering van de zorgsector, meer geld voor de geestelijke gezondheidszorg, de verdubbeling van het geboorteverlof.
Maar die thema’s worden ook gepromoot door de socialistische én de groene partijen. Het minimumpensioen van 1.500 euro kleeft nu eenmaal aan Conner Rousseau en co. Dat beeld krijgen Coens’ troepen onmogelijk gekeerd.
Zelfs een zuiver CD&V-voorstel als de digitaks, om grote internetbedrijven beter te belasten, dreigt gekaapt te worden door de socialisten. Dat komt door het beeld dat werd geschapen dat de formatie in handen was van liberalen en socialisten: minder versus meer belastingen.
De abortuswetgeving zal bestudeerd worden door een ‘onafhankelijk multidisciplinair wetenschappelijk comité’.
Abortus
Dé speerpunten van de CD&V zijn dus terug te brengen naar twee grote lijnen: het ethische en het communautaire. Coens maakte van de verlenging van de abortuswetgeving zelfs een breekpunt. Op een bepaald moment kwam de formatie zelfs tot stilstand na ruzie tussen de CD&V-voorzitter en zijn MR-collega Georges-Louis Bouchez.
Hoe is die strijd nu uiteindelijk geëindigd? Op het eerste zicht in het voordeel van de CD&V. Het regeerakkoord stelt namelijk dat ‘de partijen die deel uitmaken van de regering zich ertoe engageren om inzake ethische aangelegenheden een consensus onder elkaar te bekomen, met wederzijds respect voor elkaars standpunten, alvorens wetgevende initiatieven te nemen rond deze materies.’
De abortuswetgeving zal bestudeerd worden door een ‘onafhankelijk multidisciplinair wetenschappelijk comité’. In afwachting daarvan wordt er niet tot stemming overgegaan.
Maar zit het volgende conflict dan niet ingebakken in het akkoord? De uitkomst van zo’n comité dreigt bij voorbaat vaag te worden. Al was het maar omdat elke partij een expert naar voren mag schuiven. Pro memorie: 6 van de 7 partijen zijn vóór de verlenging van de abortustermijn.
Wat dan met de consensus? Dat klinkt fraai, maar is eigenlijk een loos begrip. Enkel de PS is mathematisch niet overbodig in de regering-De Croo. Is de CD&V ontevreden en dreigt ze met opstappen? Dan heeft paars-groen nog steeds een (zeer krappe) meerderheid.
‘Zonder taboes’
Het communautaire dan. Daar moest en zou de partij duidelijk maken dat een regering met een Vlaamse meerderheid geen communautaire stilstand betekent. En daar heeft de partij grootste plannen.
De CD&V wil immers deze legislatuur nog werk maken van een hervorming van de gezondheidszorg. Via Bijzondere Wetten moeten delen daarvan van het federale naar het gemeenschapsniveau gaan. Over die ‘communautarisering’ hadden grondwetspecialisten Johan Vande Lanotte en Paul Van Orshoven het al in een nota die Knack kon bemachtigen.
Indien gezondheidszorg een gemeenschapsbevoegdheid wordt, blijft de financiering in essentie ‘federaal’. Dat kunnen de Franstaligen pruimen.
Maar ook hier dreigt conflict. Om een Bijzondere Wet aan te passen heb je immers nood aan een tweederdemeerderheid in de Kamer én een meerderheid in elke taalgroep. Als de Vivaldi-partijen al overeenstemming zouden vinden, dan zouden ze dus naar de N-VA moeten kijken. Gaat die haar steun zomaar leveren aan ‘paars-groen’?
En dan is niet gezegd of die eerste horde al genomen kan worden. MR en Open VLD – maar ook de groenen – zijn koele minnaars van verdere regionalisering. Het regeerakkoord is flou genoeg om niemand voor voldongen feiten te stellen.
Toch heeft Coens er wel voor kunnen zorgen dat de term ‘herfederalisering’ niet in de teksten zou voorkomen. Hij was als de dood voor die term. Maar dat betekent niet dat het akkoord dat ook zou uitsluiten. ‘Het is van belang dat nieuwe hervormingen goed worden voorbereid zonder taboes in een sfeer van wederzijds begrip en op basis van de nodige expertise’, luidt het nu. Die ‘zonder taboes’ is er expliciet gekomen op vraag van de herfederaliseringsvoorstanders.
Opnieuw: de kans bestaat dat het conflict zit ingebakken.
De lijst van grondwetsartikelen omvat minstens het artikel 195.
Sleutel op de Grondwet
De Vlaamse christendemocraten zouden wel kunnen rekenen op een minister die zich bezighoudt met de evaluatie van de staatsstructuur. Samen met een Franstalige minister zou hij of zij ‘een voorlopige lijst van grondwetsartikelen ter herziening opstellen’, luidt het akkoord. ‘De lijst zal het voorwerp uitmaken van een mededeling in Senaat en Kamer bij de aanvang van de regeerperiode. Deze lijst omvat minstens het artikel 195.’ Dat is de zogenaamde ‘sleutel op de Grondwet’.
Alleen: de Vivaldisten trekken die kwestie breder dan de regering. ‘De regering zal een breed democratisch debat opstarten, waarbij ook onder meer de burger, het middenveld en de academische wereld betrokken worden, alsook een dialoog onder politieke vertegenwoordigers.’
Het Vivaldi-akkoord laat wel veel ruimte voor zogenaamde ‘asymmetrische bevoegdheden’. Conner Rousseau legde het mechanisme eerder uit in Knack: ‘Je zou de gezondheidszorg federaal kunnen organiseren en de regio’s verantwoordelijk maken voor de uitvoering: ze krijgen bonussen als ze dat goed doen.’ Hetzelfde zou kunnen gelden voor arbeidsmarktbeleid. Volgens het akkoord kan dat ‘naargelang het betrokken gewest, betrokken gemeenschap of subregio’. Charleroi zou zo andere maatregelen kunnen treffen dan Antwerpen.
Het akkoord toont weinig concrete ambitie om Vlaanderen te helpen.
Twistappel
De CD&V gaat er wel prat op dat ze de communautaire twistappel inzake de artsenquota onschadelijk hebben gemaakt. Aan Franstalige kant studeren in verhouding al jaren te veel artsen af. De ploeg-De Croo gaat ‘de federale quota en de subquota van de deelstaten op mekaar afstemmen’.
Ook krijgt Vlaanderen de mogelijkheid om van 11 juli een betaalde Vlaamse feestdag te maken. Een hoogst symbolische maatregel, maar wel eentje die de N-VA maar wat graag had gerealiseerd.
Daarnaast worden in de tekst meerdere verwijzingen opgenomen naar de goede samenhang tussen de federale regering en de deelstaten. Een eis waarvoor Coens meermaals op tafel heeft geklopt. Zo wil de regering meehelpen om aan een werkzaamheidsgraad van 80 procent te geraken – een absoluut streefdoel voor de Vlaamse regering-Jambon. Sommige waarnemers zien dan weer veel holle frases. ‘Het akkoord toont weinig concrete ambitie om Vlaanderen te helpen. En dan druk ik me zacht uit’, zegt arbeidseconoom Stijn Baert (UGent) op Twitter.
De CD&V heeft eisen kunnen binnenhalen. Maar alleen al haar mathematische overbodigheid zorgt ervoor dat ze amper een been heeft om op te staan. In tegenstelling tot elke andere partner, ontbeert ze een Franstalige zusterpartij die haar kan steunen. Ten slotte zal ze moeten luisteren naar eerste minister Alexander De Croo. En dat terwijl ze nog liever PS-voorzitter Paul Magnette aan het roer had gezien.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
