‘Invoering digitale meters voor energie gaat gepaard met veel onbeantwoorde vragen’

Toon Winderickx kijkt met een kritisch oog naar de invoering van digitale meters voor gas en elektriciteit.

Ik ben een voorstander van digitale technologie als die ook echt een meerwaarde heeft. De lijst van ‘nieuwigheden’ die ik omarmd heb is lang. Mijn eerste pc (in 1993) en verder laptops, smartphones, een draadloze thermostaat… Stuk voor stuk innovaties die mijn leven duidelijk beter maakten.

Als de analoge meters ongevraagd vervangen worden door een digitaal exemplaar, bekijk ik deze verandering met een kritisch oog, ook al zijn de betrokken bedrijven en de overheid zorgzaam te werk gegaan. Ik vergelijk de betrouwbaarheid, veiligheid, kostprijs, milieu-impact en toegevoegde waarde van de analoge meter met de digitale versie.

Invoering digitale meters voor energie gaat gepaard met veel onbeantwoorde vragen.

Betrouwbaarheid

De analoge meters voor gas en elektriciteit hebben hun betrouwbaarheid bewezen bij de vele honderdduizenden gezinnen en bedrijven. Bij ons sinds 1987 en bij mijn moeder sinds 1962 ondanks drie overstromingen. De analoge meters werken zonder dat ze nu en dan moeten aangepast worden. De gebruikte elektriciteit en gas stuurt een mechanisme dat de meetcijfers doet draaien en de meters zijn verlood, dus onbereikbaar voor onbevoegden.

De betrouwbaarheid en duurzaamheid van de digitale meters voor een gelijkaardig lange periode op honderdduizenden plaatsen moet nog bewezen worden. Digitale meters werken met software en zijn onderhevig aan software-updates. Ruw geschat gaat software voor elektronische systemen maximum tien jaar mee. Is dat de gemiddelde levensduur van de digitale meters die ik mag verwachten?

De meetresultaten kunnen beïnvloed worden door een fout in de software. Hoe zal de consument dat weten? Wordt elke meter opnieuw geijkt na een software update?

Is er een nieuwe overeenkomst met de gebruiker? Wie is daarin de eindverantwoordelijke als er iets fout gaat? de netbeheerder? de energieleverancier? de fabrikant van de meter?

En wat als ik verkies om de analoge meter te behouden, zoals dat in andere landen kan?

Veiligheid

De analoge meter is een alleenstaand apparaat en onbereikbaar voor malafide acties via internet, en dus op dat vlak gegarandeerd 100% veilig.

De digitale meter is draadloos verbonden met het computersysteem van de netbeheerder (Fluvius). Via Fluvius ook met de energieleverancier? en de fabrikant? De realiteit leert dat 100% veiligheid via een draadloze verbinding en via het internet niet bestaat. Zijn de systemen van de leveranciers en distributeurs die gekoppeld zijn aan miljoenen energiegebruikers geen lucratieve targets voor hackers? Hoe wordt dat even veilig als de analoge meter?

Kostprijs

De analoge meter heeft geen stroom nodig om te functioneren. Voor mijn analoge meters betaal ik nu als huurprijs € 3,75 (gas) + € 4,69 (elektr.) + 21% btw = 10,21 euro. Door de opgewekte stroom van de zonnepanelen draait de analoge elektriciteitsmeter terug. Wat ik heb uitgespaard op een dag met weinig verbruik kan ik ’s anderendaags verbruiken als ik meer stroom nodig heb, niet zo met de slimme meter.

De aangekondigde besparingen door de slimme meter zijn hypothetisch. De enige concrete besparing is de kostprijs voor het aan-, uit-, of omschakelen van de meters (€ 8,5) die dan wegvalt. Hoe dikwijls heb je dat nodig in een mensenleven? Twee à drie keer? De huurprijs van de slimme meters is € 15 per jaar voor elektriciteit en €12 voor gas, samen € 27 per jaar, jaar na jaar. Van besparing is geen sprake, integendeel.

De twee digitale meters hebben stroom nodig (sluipverbruik) om te kunnen werken. Stroom die ik betaal op mijn factuur.

Milieu-impact

De analoge meters zijn opgebouwd met klassieke materialen (koper, staal, zink, thermoharders, thermoplasten…). De lange levensduur van de analoge meters creëert geen grote afvalberg. Als ze moeten vervangen worden kunnen ze verwerkt en gerecycleerd worden in gangbare installaties.

De digitale meters gebruiken meer zeldzame grondstoffen. Als de digitale meter maximum 10 à 15 jaar meegaat omwille van achterhaalde software, of defecten zoals het LCD schermpje wordt dat moeilijker te recycleren afval bovenop de berg PC, laptops, smartphones…

Wat gebeurt er met die honderdduizenden analoge meters die op enkele jaren tijd op de schroothoop komen? Zijn onze installaties op die capaciteit voorbereid? Wie zal dat betalen? De consumentbelastingbetaler? Gaan de containers met oude meters ook naar Indonesië?

Toegevoegde gebruikswaarde voor de consument

Mijn analoge meters geven mij op elk moment een betrouwbaar beeld van de gebruikte hoeveelheden gas en elektriciteit. De hoeveelheid elektriciteit opgewekt door onze zonnepanelen kan ik opvolgen op de app van de converterleverancier. Digitale meters geven mij vandaag niets meer. Mogelijke uitbreidingen van de software in de toekomst geven mij vandaag geen meerwaarde.

De digitale meters laten toe om piekverbruik te kunnen aflezen. Wat is het nut daarvan? Ik weet ook wel dat ik meer verbruik als de droogkast of vaatwas aanstaat, daarvoor heb ik geen “slimme meter” nodig. Wie zonnepanelen heeft met de digitale meter zou zijn zware gebruikers overdag moeten aanzetten om de opgewekte stroom direct te verbruiken. Pardon? De meeste mensen werken overdag en zijn dus afwezig, vraag eens aan de brandweer wat ze denken om droogkasten of vaatwassers aan te zetten zonder dat iemand in huis is.

De netbeheerder spaart personeelskosten uit en beschikt over dagelijkse verbruikscijfers van elke gebruiker. De commerciële waarde hiervan is zeer groot. Ook voor de energieleverancier is het voordelig die met deze cijfers een realistischer beleid kan voeren. En dan natuurlijk voor de fabrikant van de meters. De voordelen zijn voor de bedrijven en dan de huurprijs meer dan verdubbelen is voor mij onaanvaardbaar.

Conclusies

Ik stel de waarde voor de gebruiker van de slimme meter in vraag zoals die nu wordt geïntroduceerd. Digitaliseren is momenteel een trend, maar daarom niet altijd even nuttig.

Het gaat over nutsvoorzieningen, de consument heeft recht op volledige en transparante informatie over de invoering en de risico’s. De slimme meters zijn ten voordele van de betrokken bedrijven. Een verantwoord beleid van de overheid zou dit transparant en duidelijk moeten zeggen in plaats van te schermen met oneigenlijke voordelen voor de consument.

Ik verwacht dan ook antwoorden op mijn vragen.

Dit is allemaal des te opvallender, zeker wanneer we deze mededelingen van de Vlaamse energieregulator VREG in herinnering brengen:

Niet waar. Eigenaars van zonnepanelen zijn juist milieubewust en beperken spontaan hun gebruik, bovendien gaat die installatie in de meeste gevallen gepaard met andere energiebesparende maatregelen.

Ik heb zonnepanelen geïnstalleerd als een investering die mogelijk interest opbrengt, zo is het door minister Tommelein altijd gepromoot en beloofd geweest. Wie geen zonnepanelen heeft, heeft ook niet geïnvesteerd. Is het ongrondwettelijk dat ik met mijn belegging bij een bank een opbrengst heb omdat iemand anders geen belegging heeft gekocht?

Toon Winderickx is als kritische consument al tientallen jaren lid van Test-Aankoop.