‘In de vijfde coronagolf gaat het volk niet zomaar meer mee’

‘De Vlaming reageert anders dan bij de eerste golf, of dat is toch het aanvoelen: tegelijk kalmer en meer eigengereid’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

‘De geschiedenis herhaalt zich niet, maar ze rijmt wel’, is een gouwe ouwe van de Amerikaanse schrijver Mark Twain, maar in de coronacrisis gaat die vlieger niet op. Elke golf is anders dan de vorige, en de vijfde golf is écht anders. Terwijl ouders van jonge kinderen vandaag wit wegtrekken wanneer de scholen opnieuw dreigen te sluiten, waarschuwt onze minister van Volksgezondheid voor de ontwrichtende gevolgen van de omikrongolf op tal van andere vlakken: transport, financiën, zelfs watervoorziening. Het leger is alvast gevraagd, zo stipte Frank Vandenbroucke (Vooruit) zondag aan, of het in geval van nood kan bijspringen in de ziekenhuizen. ‘Ongezien’, zouden we een paar jaar geleden gezegd hebben. En toch is er geen paniek.

De Vlaming reageert anders dan bij de eerste golf, of dat is toch het aanvoelen: tegelijk kalmer en meer eigengereid. De experts houden daar rekening mee. In het interview deze week in Knack wijst Steven Van Gucht een lockdown resoluut van de hand: ‘Dat blijft voor mij echt een moeilijk verhaal.’ Het valt niet uit te sluiten dat we ooit nog de boel moeten dichtgooien, zegt Van Gucht – toch een beetje de eerste minister onder de virologen -, maar op het ogenblik lijkt die formule ‘uitgewerkt’. Dat is kras. Niet alleen omdat de lockdown de kern van het coronabeleid bij de eerste grote golven was, of omdat buurland Nederland wél al wekenlang in een lockdown zit. Maar vooral omdat hier duidelijk de psychologie van de grote massa als argument wordt ingezet, zonder dat Van Gucht het spookwoord ‘draagvlak’ uitspreekt – dat ding dat niemand ooit heeft gezien, maar waar politici als de dood voor zijn. Bij Sciensano weten ze ondertussen ook wel dat het verzet tegen de maatregelen groeit. In de vijfde golf gaat het volk niet zomaar meer mee.

Weinig is nog hetzelfde als bij de eerste uitbraak, nu bijna twee jaar geleden. Curieus genoeg is deze golf tegelijk erger en minder erg dan de vorige. Dat komt vooral omdat er meer besmettingen dan ooit zijn, en omikron tegelijk minder ziek maakt, een paradoxale mix die voor geheel nieuwe uitdagingen zorgt. Een minister van Onderwijs die voor zijn herverkiezing vreest als hij de scholen moet sluiten, dat hadden we al eens gezien. Maar de algemene roep aan bedrijfsleiders om business continuity plans te updaten – in gewoon Nederlands: wie zorgt ervoor dat het licht blijft branden? – was opmerkelijk. Als er tot een half miljoen besmettingen per week zijn, komen duizenden kleine ondernemingen al snel in moeilijkheden, vandaar. Nog zoiets: in het voorjaar van 2020 voelde het Nationaal Crisiscentrum niet de nood om een heus voedselbevoorradingsplan op te stellen, terwijl dat er nu wel ligt.

Of neem de quarantaine. Tot voor kort moesten onfortuinlijke gezinnen, met PlayStation en soldatenkoeken bij de hand, tot maar liefst zeventien dagen in isolatie omdat een van hun bloedjes het te pakken had. Dat is plots ingrijpend veranderd. Als we nu een boosterprik in de aderen hebben, en geen symptomen vertonen, dan hoeven we onszelf voortaan geen dag meer op te sluiten. Of het testbeleid: met de naar verwachting enorme golf van besmettingen hebben we eenvoudigweg niet de capaciteit om iedereen te testen, dus zullen we dat minder doen. Simpel. En de zelftests waar ook onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) zo op aandringt, of toch zolang Vlaanderen niet voor de kosten hoeft op te draaien? Die blijken dan weer minder goed te werken dan eerst gedacht. Een laatste voorbeeld: ooit was de alfa en de omega voor alle varianten met Griekse letters de capaciteit op de afdelingen intensieve zorg. Maar vorige week zei Frank Vermassen, hoofdarts van het UZ Gent, dat ook dat niet meer overeind blijft. Het zou wel eens kunnen dat andere afdelingen eerder in de problemen komen. Er waren er al weinig, maar nu zijn er helemaal geen zekerheden meer.

Na een paar rampzalige Overlegcomités begrepen de federale en de Vlaamse regering dat ze veel gezag hebben verloren. In deze nieuwe fase beginnen ook de virologen zich wat terug te trekken. Dat heeft te maken met de duur van de coronacrisis, zeker. Maar het komt vooral doordat zowat alles wat we de laatste twee jaar dachten te hebben geleerd weer eens omvergekegeld werd. Zou Mark Twain vandaag bij zijn stelling blijven? Wie in de opeenvolgende golven van de coronacrisis nog een rijmschema kan ontdekken, mag het zeggen.