‘In de onvermijdelijk langere loopbanen moeten we momenten voor onszelf kunnen inbouwen’

‘Tijd voor anderen begint eerst bij jezelf. Dat is geen egoïsme of profitariaat. Dat is gewoon een investering in onze toekomst’, schrijft Jan Cornillie na afloop van het SP.A-congres ‘Tijd voor morgen’.

Tijd. Als eerste partij in Vlaanderen wijdde sp.a aan dat cruciale thema een volledig congres. De vaststelling is dat mensen het niet altijd meer gebolwerkt krijgen. Al te vaak hebben ze het gevoel geleefd te worden, zo bleek uit onze brede rondvraag. Druk, drukker, drukst. Daar liggen mensen – letterlijk – wakker van en daar willen wij wat aan doen. De centrale vraag afgelopen zaterdag was dan ook: Hoe geven we mensen opnieuw greep op hun tijd? Hoe geven we ze opnieuw de regie van hun eigen leven in handen?

Naast de invoering van een echt Zweeds ouderschapsverlof en de oproep aan de sociale partners om een Pact voor Tijd te sluiten, beslisten wij voluit te gaan voor een time-out rekening. Met zo’n rekening willen we werknemers toelaten zelf te beslissen hoe ze hun verdiende tijd invullen. Inhoudelijk gaan onze voorstellen volledig de andere kant uit dan die van de ‘Zweedse coalities’. En wel op drie fundamentele punten.

Tijd voor jezelf nemen is ook waardevol

Ten eerste besliste de federale regering om de huidige stelsels van tijdskrediet en loopbaanonderbreking grotendeels te versmallen tot tijd voor zorg. Wij hechten niet minder belang aan zorg, maar vinden tijd voor jezelf ook een waardevolle reden om even tijd te nemen. De enige redenen die de regering nog toelaat – naast opleiding – zijn tijd voor zorg voor een kind jonger dan 8 jaar, een ernstig ziek gezins- of familielid tot de 2de graad (ouders, broers, zussen, opa en oma), een gehandicapt kind en palliatieve zorg.

De Vlaamse regering zit ook op die lijn, met haar nieuw zorgkrediet voor ambtenaren in plaats van de huidige regels voor loopbaanonderbreking. Toevallig is dat niet. Het is met name het compromis tussen N-VA en Open VLD – die de tijd willen beperken – en CD&V, voor wie zorg de hoogste vorm van zijn is.

Maar er is meer. Behalve dat de Zweedse coalities hopen dat mensen gewoon zélf meer voor elkaar gaan zorgen, maken ze nog een andere keuze: tijd krijg je nog alleen als het voor een ander is. Maar het heeft geen zin te wachten tot een ander tijd voor jou moet nemen. De burn-outs, de bore-outs en de depressies eisen hun tol. Niet alleen werknemers die thuis zitten verliezen zo, maar ook onze bedrijven en kmo’s. In de onvermijdelijk langere loopbanen moeten we momenten voor onszelf kunnen inbouwen. Tijd voor anderen begint eerst bij jezelf. Dat is geen egoïsme of profitariaat. Dat is gewoon een investering in onze toekomst.

Flexibiliteit moet van twee kanten komen

Een tweede verschil met deze regeringen is onze visie op flexibiliteit. De regering wil flexibiliteit voor de werkgevers. Volgens ons moet echte flexibiliteit van twee kanten komen. Er is niets mis met meer werken wanneer de organisatie op volle toeren draait en minder wanneer het even kalmer is. Maar dat geldt ook voor de toerenteller van de werknemer zelf. Zo stuurde ik in de eerste maand van de regering-Di Rupo een kabinetsmedewerker op zijn verzoek 1 maand met vakantie. Na slopende onderhandelingen – met lange dagen en te korte nachten – moesten de batterijen dringend worden opgeladen. Hij kwam gelukkiger én gemotiveerder terug.

Een vooruitstrevende arbeidsorganisatie is dan ook één van de belangrijkste hervormingen van deze tijd. Greep hebben op de organisatie van je werk. Het vertrouwen krijgen om zelf je werk te plannen en te regisseren. Dat is dé inzet van een arbeidsorganisatie 2.0. Voor een regering die zichzelf nog minder vertrouwt dan haar burgers is dat natuurlijk allesbehalve evident.

Organisatie om van te dromen

Tot slot hebben we ook een andere kijk om de overheid efficiënter te maken. De zogenaamde redesign van de overheid is een prima idee als je het mij vraagt. Alleen is het nu een puur budgettair, revanchistisch verhaal. De N-VA zou de overbetaalde, onderwerkte federale ambtenarij eens leren wat werken is. Het idee dat mensen kiezen om voor de overheid te werken, lijkt haar vreemd – en al zeker als het een federale overheid is. N-VA vergeet dat mensen willen werken voor hun idealen in organisaties die deze belichamen.

En ja, voor velen is dat een ‘publieke dienst’. Mensen willen deel zijn van een project dat groter is dan henzelf. Een redesign van de overheid kan maar beter starten van dat inzicht als ze succesvol wil zijn. Een organisatie om van te dromen bestaat uit mensen die ervan kunnen dromen. De hervorming van de FOD Sociale Zekerheid van Frank Van Massenhove bewijst dat als geen ander. Misschien herinnert Frank – die opgegroeid is in Zerkegem, het dorp naast Bekegem waar ik van kom – zich ook de Boerenbond-stickers vroeger op de tractoren: ‘Boer en tuinder: hobby als beroep’. Je hobby als beroep. Dat geeft zoveel motivatie dat je de uren niet meer moet tellen.

We kunnen de vraag naar meer tijd voor zorg én voor jezelf wel degelijk positief beantwoorden, via een arbeidsduurvermindering op maat. Maar dat is slechts deel van het verhaal. Een arbeidsorganisatie die mensen greep geeft over hun tijd én een project biedt waar ze kunnen van dromen, dát is de echte uitdaging van onze tijd.