Bruno Mostrey van de denktank Oikos roept op om na de automotoren, ook de vervuiling door scheepsmotoren aan te pakken.
Het zou naïef zijn om te beweren dat de noodzakelijke transitie naar duurzame wagens al volop op de rails staat, maar het ziet er wel steeds meer naar uit dat de elektrische wagen zal doorbreken. Niet onbelangrijk in deze context is dieselgate. Dieselwagens stonden al lang bekend als de meest vervuilende broertje uit het autoaanbod, maar met dieselgate werd pijnlijk duidelijk dat de milieuwaarden van deze motoren nog veel slechter zijn dan werd aangenomen. Dat sloeg het laatste restje respijt voor de dieselwagen weg. Dit alles kan de introductie van de elektrische wagens versnellen. Een versnelling die broodnodig is. Fijn stof kost de Vlaming op dit moment gemiddeld al een levensjaar. En dan zwijgen we nog van de CO2-uitstoot van deze per definitie niet-hernieuwbare brandstof.
Uiteraard, elektrische wagens gaan het mobiliteitsprobleem niet oplossen en ook deze wagens hebben een noemenswaardige uitstoot van fijn stof, maar auto’s zullen niettemin best elektrisch zijn.
Dat enkele grotere producenten — door dieselgate bewogen — nu sneller de kaart van de elektrische motor zullen trekken, is hoopgevend. Tesla brengt nu al minder dure elektrische modellen op de markt. Verder zijn er ook verschillende constructeurs die de eerstkomende jaren willen inzetten op hybride wagens. Daarmee is er licht aan het einde van de autotunnel, maar we zijn er nog niet.
Er draaien elders nog zeer vervuilende motoren. We zien ze niet op onze dagelijks rondje filezitten, maar ze zijn er wel: huizengroot en op zee, in de vele schepen die onze oceanen en zeeën afvaren. Ze varen op heavy fuel oil. Die mogen we beschouwen als de meest vuile stof die nog vloeibaar is om motoren op te laten draaien. Het is net geen teer. Tanken noemen ze in die branche bunkeren. De impact is gigantisch met een grote uitstoot van stikstof-, koolstof- en zwaveloxiden. Om je een idee te geven: The Guardian berekende enkele jaren geleden dat de vijftien grootste schepen meer zwavel- en stikstofuitstoot hebben dan alle wagens op de aarde samen. Het probleem is dus die motoren en de heavy fuel die ze doen draaien — dag en nacht. En uiteraard is ook dit geen hernieuwbare brandstof.
Wat zwavel betreft is er met name in de Noordzee al een verplichting vanuit Europa om de zwavelemissie van zeeschepen te beperken. Maar buiten die zone doen en laten schepen wat ze willen en dus blijft de milieu-impact enorm.
Hebben per ton vracht zeeschepen de minste milieu-impact van alle modi voor massatransport, dan nog moeten we het probleem van de impact van zeeschepen benoemen en ook voor deze transportsector versneld en intensief naar duurzame oplossingen zoeken. Ook hier is nog veel winst te boeken.
Schepen kunnen op heel wat vlakken energie-efficiënter worden: minderbalastsystemen, LNG-aandrijving, uitstootwassers, beter ontworpen propellers en straalbuizen, betere verf voor de scheepsromp, kite-zeilen voor extra aandrijving, enzovoort. En ook walstroom zou nu eindelijk eens van wal mogen steken in de onze havens.
Begin dit jaar riep het IMF op om de CO2-uitstoot van zeeschepen te belasten. Ook het IMF ziet in dat deze transportmodus niet aan de zijlijn kan blijven dobberen. CO2 is niet hetzelfde als zwavel en stikstofoxiden. De CO2-uitstoot moet dringend naar beneden in het kader van de bestrijding van de klimaatopwarming. De andere soorten uitstoot hebben een zeer nefaste impact op de gezondheid van mensen. In het bijzonder van zij die in kust- en havenzones wonen.
Europa kan nu al voor alle Europese wateren (S)ECO, (Sulphur) Emission Control Area, invoeren. Zoals vermeld geldt dit nu al voor zwavel voor de Noordzee en de Baltische zee. Waarom niet heel Europa zo inkleuren? En voor meer dan alleen zwavel. De impact op de beslissingen van de reders zal noemenswaardig zijn. Overigens zal de International Maritime Organisation (het IMO is een VN-organisatie en regelt het internationale scheepstransport) wereldwijd van 2020 lage-zwavelbrandstof verplichten. Maar nogmaals: Europa kan hierin voorloper zijn en ook andere uitstootgassen aanpakken.
Maar los van dit laaghangend fruit — de gezondheids- en milieuwinsten die te boeken zijn door de huidige schepen aan te passen: hoe kunnen we onze zeeschepen aanpakken zodat ze echt duurzaam de zeeën doorkruisen? Op hernieuwbare energiebronnen dus en dus in zijn geheel weg van motoren die heavy fuel of diesel verbranden. Valt er iets voor te zeggen dat we opnieuw de wind gaan gebruiken om schepen voort te stuwen? Is het mogelijk om elektrisch te gaan varen?
Er wordt momenteel onderzocht om schepen bijkomend voor te stuwen met een soort windrotormasten. Deze leveren ook elektrische energie en het belangrijkste daarbij is dat de windrichting onbelangrijk is. Zeilschepen kunnen namelijk niet tegen de wind in varen. Voor kleinere schepen worden nu pistes onderzocht die met een soort vlieger (kite) extra aandrijving krijgen. Of zonnepanelen op schepen leggen zodat ook een deel van de elektrische aandrijving zo kan worden opgewekt? Het zal waarschijnlijk een combinatie worden van verschillende oplossingen.
Samengevat: diesel en bij uitbreiding fossiele brandstoffen moeten de wereld uit. In de autowereld is de transitie ingezet, nu moet ook de scheepvaart volgen.
Bruno Mostrey, bestuurslid Denktank Oikos
De Doordenkers van Knack.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier