‘Ik zou graag zelf zonder zorgen kunnen beslissen over mijn levenseinde, kan dat?’

‘Patiëntenrechten zijn mensenrechten’, schrijft Sylvain Peeters van demens.nu. ‘Dankzij de medische vooruitgang leven mensen nu langer en kan men ook de stervensfase verlengen. Therapeutische hardnekkigheid en paternalisme loeren dan om de hoek.’

Als burger hechten we een groot belang aan ons recht op zelfbeschikking. Dit recht is een mensenrecht.

Mensen worden mondiger en wensen dat hun autonomie en zelfbeschikking gerespecteerd worden op alle vlakken en dit tijdens hun totale levensloop. Dankzij de medische vooruitgang leven mensen nu langer en kan men ook de stervensfase verlengen. Therapeutische hardnekkigheid en paternalisme loeren dan om de hoek.

Mijlpaal

Als patiënt hadden we vroeger weinig of geen inspraak. De patiëntenrechtenwet van 2002 vormt dan ook een mijlpaal voor de burger als patiënt. Er werden een aantal afdwingbare rechten vastgelegd: het recht op informatie, het recht op het geven van een toestemming voor een behandeling en dus ook het recht om een behandeling te weigeren. Ook de wetten betreffende euthanasie en palliatieve zorg werden in 2002 goedgekeurd.

Zelfbeschikking is van groot belang bij het levenseinde, want bij een groot aantal overlijdens ligt één of andere medische handeling aan de basis. Het is van essentieel belang dat het recht op zelfbeschikking gerespecteerd wordt en dat we als patiënt de garantie hebben dat de uitvoering van deze handeling correct gebeurt.

Een arts die euthanasie uitvoert is wettelijk gebonden aan een aantal criteria van zorgvuldigheid en heeft de plicht die aan te geven. De arts moet binnen de vier werkdagen de uitgevoerde euthanasie bij de Federale Controle en Evaluatie Commissie Euthanasie (FCEE) aangeven. Vanuit het zelfbeschikkingsrecht kan slechts één iemand om euthanasie verzoeken, namelijk de patiënt zelf.

Loze kritiek?

Vreemd is dat wie in ons land aangifte doet van euthanasie steeds de wind van voren krijgt. En de media spelen hier gretig op in. Zo wordt naar aanleiding van het laatste rapport van de FCEE geponeerd dat “iedereen van boven de 70 jaar nu in aanmerking komt voor euthanasie”. Ook de werking van de FCEE wordt bekritiseerd: men zou dossiers soms te vlot goedkeuren. Het begrip polypathologie dat door de Commissie erkend wordt en de bekwaamheid van de huisarts om een derde advies te formuleren bij een euthanasieverzoek worden in vraag gesteld.

Een huisarts die soms jarenlang zijn bejaarde patiënt volgt en het volledige boekje van zijn gezondheidstraject kent zou niet bekwaam zijn om hierover advies te geven? Een psychiater of specialist die slechts één hoofdstukje van het verhaal leest, wel?

Het is toch zo dat de Commissie pluralistisch en pluridisciplinair is samengesteld (met voor- en tegenstanders van euthanasie) en dat ze erin slaagt om collegiaal de dossiers van aangegeven euthanasie uitvoeringen te toetsen aan de zorgvuldigheidscriteria? Als patiënt heb ik dan toch de garantie dat die gebeurt en mijn vraag voor euthanasie wettelijk verliep? Waarover moet ik mij dan zorgen maken?

Palliatieve sedatie

Waar ik mij wel zorgen over maak is het feit dat andere medische beslissingen bij het levenseinde niet getoetst of correct uitgevoerd worden. Dien ik als patiënt niet de garantie te krijgen dat deze behandelingen niet tegen mijn wil toegepast worden? Is dit ook geen mensenrecht?

Neem als voorbeeld het toepassen van palliatieve sedatie. Hier moet geen aangifte voor gebeuren want dit beschouwt men als goed medisch handelen. Nochtans stellen zich ook hier tal van problemen: Wordt palliatieve sedatie wel toegepast op vraag van de patiënt ? Of lag de beslissing bij de arts?

De arts wou geen euthanasie uitvoeren en stelde dit dan maar voor? Voelde de arts zich gedwongen dit te doen omdat de patiënt niet meer aanspreekbaar was en zijn lijden te groot?

Bij palliatieve sedatie wordt soms de dosis opgevoerd, om het leven te beëindigen. Is deze vorm van euthanasie dan goed medisch handelen? En hoeft daarom geen aangifte te gebeuren? Omdat de arts zelf besliste, en niet op vraag van de patient?

Naar analogie met de euthanasiewet

Weet u, de patiënt kan in het kader van het patiënten recht ook zelf kiezen voor palliatieve sedatie. Naar analogie met de euthanasiewet dit aangeven geeft de garantie dat ook dan alle zorgvuldigheidscriteria worden toegepast. Dit recht is toch ook een mensenrecht?

Het wordt dus hoog tijd om ook een analoge registratie van palliatieve sedatie in te voeren. Dit biedt niet enkel garanties voor de patiënt, maar ook voor de arts, die beschuldigingen van een verdacht overlijden vermijdt.

Geen paternalisme

Er is nood aan een volledige transparantie bij de verschillende medische beslissingen.

Burgers hebben recht op duidelijke informatie en verdienen respect voor hun eigen keuzes bij het levenseinde. Respect voor hun recht op zelfbeschikking.

Het paternalisme dat vandaag heerst onder het mom van het beschermen van de ‘zwakkere burger’, die zogezegd zelf zijn levenseinde niet kan bepalen, is écht niet meer aan de orde!

Sylvain Peeters

Voorzitter deMens.nu – Unie Vrijzinnige Verenigingen

deMens.nu vertegenwoordigt Nederlandstalige vrijzinnig humanistische verenigingen in Vlaanderen en Brussel.