‘Ik hoop dat deze column overbodig wordt’

Al te vaak worden personen met een migratieachtergrond in verband gebracht met criminaliteit, overlast of problemen tout court. Daarin ontbreekt vaak de stem van de betrokkene.

“De media maken altijd iets over Marokkaanse jongeren, het is tijd dat Marokkaanse jongeren iets over media maken”, grappen Adil El Arbi en Bilall Fallah in een interview met het VRT-journaal. “Ha, hoe voelt dat nu, he?”, dollen ze met de reporter. De jonge regisseurs zagen gisteren hun film Image in première gaan. Daarin draait een journaliste een reportage over Molenbeek en staat ze onder flinke druk van haar hoofdredacteur om er een sensationeel verhaal van te maken. De regisseurs met Marokkaanse roots klagen aan hoe stereotypisch mensen met een migratieachtergrond in beeld komen.

Bilall Fallah kwam op het idee voor deze film nadat hij zelf stage had gelopen bij de regionale TV. Hij ondervond aan den lijve hoe het er op vele redacties aan toe gaat. “Ik moest expliciet een positief beeld brengen van de Marokkanen. Ik wist niet wat ik hoorde: zo krampachtig!”, zegt Bilall in De Standaard. Hij wist goed genoeg waarom hij die opdracht kreeg: “Omdat de media altijd negatief berichten over allochtonen.” Lees: de goednieuwsberichten moeten als compensatie dienen voor manke beeldvorming over etnisch-culturele minderheden.

Het is de nagel op de kop. Al te vaak worden personen met een migratieachtergrond in verband gebracht met criminaliteit, overlast of problemen tout court. Daarin ontbreekt vaak de stem van de betrokkene. Toen begin dit jaar in hetzelfde Molenbeek een man lukraak in de rug werd geschoten, mochten op televisie Brusselaars komen vertellen hoe onleefbaar hun stad was geworden. Het slachtofferverhaal kreeg alle ruimte en er viel het woord ‘kutmarokkaan’, zonder dat geweten was wie die man in die rug had geschoten. Voor een tegenstem of verdediging of voor een specialist was geen plek in deze tv-format, de babbeltafel zat al vol.

Er wordt nog altijd vaker ‘over’ dan ‘door’ mensen met een migratieachtergrond gesproken . Wanneer een politicus in een Facebook-post de economische meerwaarde van Congolese, Algerijnse en Marokkaanse migranten betwijfelt, vraagt men aan zijn zus en een partijgenoot of dat niet racistisch was. Ik heb geen Congolees, Algerijn of Marokkaan gehoord over hoe die uitspraak voor hem of haar aanvoelde.

Personen met een migratieachtergrond komen ook te weinig in beeld als het gewoon niet over hun achtergrond gaat. Lopen mensen over een Antwerpse pontonbrug of moeten ze tot hun 67 jaar doorwerken, dan lezen we vijf getuigenissen van wat die mensen daarover voelen en denken. Vijf getuigenissen, netjes verdeeld naar geslacht, leeftijd en beroepsgroep, maar geen buitenlands klinkende naam te bespeuren…

Dat is bijzonder jammer. Vele Belgen beschouwen landgenoten met een migratieachtergrond als ‘de vreemde’ die er in het slechtste geval criminele feiten en in het beste geval ‘bizarre’ gewoonten op na houdt (hoofddoeken, Offerfeest, gebed, vreemde rituelen). Dat gaat niet veranderen als de media die landgenoten steeds binnen die kaders opvoeren. Het wordt hoog tijd dat deze mensen al stoemelings in beeld komen omdat zij ook een indexsprong moeten verteren, een trein missen bij een staking of over een drijvende brug over de Schelde stappen. We vragen ook dat zij in beeld komen voor hun expertise in economie, cultuur, sport of politiek. Met de slogan van de Expertendatabank: “Het moet niet altijd Carl Devos zijn”. Het Minderhedenforum is dit jaar gestart met workshops mediawijsheid voor onze achterban, om personen met een migratieachtergrond te ondersteunen in hun relaties met de pers of om ze zelf tot journalisten op te leiden.

In een tour langs verschillende mediahuizen, voel ik wel een grote bereidheid van kranten, tijdschriften en televisie om hierin verandering te brengen, om meer mensen van buitenlandse origine ‘gewoon’ in beeld te brengen, als elke Vlaming. Voorlopig is dat nog niet het geval en vallen vele media in de ‘compensatieval’, zoals Bilall Fallah het mooi omschrijft. We worden dan verwend met mooie reportages over een Belgisch-Turks gezin dat met een busje naar Turkije trekt of over nieuwkomers die in Brussel hun weg zoeken. Ik mag dan weer van een belangrijk Vlaams weekblad online vertellen wat de meerwaarde is van interculturaliteit of zeggen wat er in dit land misgaat. Van een aantal kwade lezers krijg ik dan een hoop bagger over me heen, omdat ik positief gediscrimineerd word, omdat ik in beeld kom “dankzij mijn kleur”, klinkt het dan.

Ik wil deze lezers zeggen dat ik hen begrijp, dat ze waarschijnlijk gelijk hebben, maar ook dat duizenden mensen met een migratieachtergrond in dit land graag “ondanks hun kleur” in beeld zouden komen. Omdat ze net als Marijke, Pieter en René uit de première van een film komen en hen om een reactie wordt gevraagd, omdat ze geen crèche voor hun kind vinden, omdat ze te lang op de bus zitten. Ik hoop met jullie allen dat deze column op een dag overbodig wordt en dat Bilall Fallah en Adil El Arbi geïnterviewd worden om hun fascinatie voor Martin Scorcese, om hun spitsvondige camerastandpunten of verrassend scenario. De krant mag hen zelfs vragen of hun werk met hun gezinsleven te combineren valt. Al zijn het dan mannen.