‘Hopelijk kan N-VA België ertoe overhalen om in het Catalaanse conflict de juiste kant te kiezen’

‘De escalatie van het Catalaanse conflict zal hoe dan ook een schokeffect veroorzaken in heel Europa. De EU-landen zullen hun kop niet langer in het zand kunnen blijven steken’, schrijft Bart Maddens. ‘Ze zullen kleur moeten bekennen. Wat zal België doen?’

De drôle de guerre tussen Catalonië en Madrid lijkt ten einde. De echte vijandelijkheden zitten eraan te komen. Gisteren lekte in El País een ontwerpversie uit van de zogenaamde transitiewet. Met die wet wil de Catalaanse regering Catalonië juridisch loskoppelen van Spanje. Prompt verscheen premier Mariano Rajoy op TV om dit ‘ondemocratische’ manoeuvre met tremolo’s in de stem te veroordelen. Spanje is in alle staten.

Wat nu gebeurt in Catalonië komt nochtans allesbehalve als een verrassing. De Catalaanse meerderheidspartijen doen gewoon wat ze in september 2015 aan de kiezers hebben beloofd. Als de separatistische partijen de meerderheid haalden in het parlement, dan zouden ze een stappenplan uitvoeren naar onafhankelijkheid. Het goedkeuren van de transitiewet vormt een essentieel onderdeel van dat stappenplan.

Toch is dat stappenplan enigszins aangepast na de verkiezingen van 2015. Toen haalden de separatistische partijen wel een meerderheid in zetels maar nipt niet in stemmen. Daardoor is het draagvlak onvoldoende om een onafhankelijkheidsverklaring internationaal te legitimeren, vreest men. Oorspronkelijk voorzag het stappenplan enkel in een referendum helemaal op het einde van het proces. Dat zou dan een volksraadpleging zijn over de nieuwe Catalaanse grondwet. Vorig najaar werd echter beslist om al meteen een referendum te organiseren over de onafhankelijkheid zelf, en dit ten laatste in september van dit jaar.

De Catalaanse regering houdt nog steeds de deur op een kier voor een legaal referendum, op zijn Schots. Maar de kans dat de Spaanse regering daarmee instemt is onbestaande. Bijgevolg moet Catalonië een – vanuit Spaans perspectief – ongrondwettig referendum organiseren. De uitgelekte transitiewet creëert daarvoor de juridische basis. In die wet roept Catalonië zich uit tot een onafhankelijke staat, onder voorbehoud van goedkeuring van de onafhankelijkheid in een referendum. De wet moet ten laatste in juli worden goedgekeurd.

Dat alles was al bekend sinds eind vorig jaar. Nieuw is echter dat, volgens de ontwerptekst, de onafhankelijkheid toch zal ingaan als Madrid het referendum onmogelijk maakt. Het staat vast dat de Spaanse overheid het referendum met alle mogelijke middelen zal proberen te verhinderen. Politici en ambtenaren die meehelpen aan de organisatie ervan stellen zich bloot aan harde repressie. De kans is dan ook groot dat Madrid erin zal slagen om het referendum te saboteren. De onafhankelijkheidsbeweging dringt er al enige tijd op aan om in dat geval toch de onafhankelijkheid uit te roepen. Uit het uitgelekte document blijkt nu dat de regering daar wel oor naar heeft, ook al wijst die erop dat het hier nog niet gaat om de definitieve versie van de transitiewet.

Overigens zal de Spaanse overheid ook alles doen om te verhinderen dat die ‘incivieke’ wet wordt besproken en goedgekeurd in het Catalaanse parlement. Daarom is de Catalaanse regering van plan om de wet via een spoedprocedure van 48 uur goed te keuren. Ook dit leidde meteen tot verontwaardigde reacties in de Spaanse media. En natuurlijk kunnen daar vanuit democratisch oogpunt vragen bij worden gesteld. Maar jammer genoeg laat Madrid de Catalaanse regering geen andere keuze. Om de initiatiefnemers te behoeden voor vervolging en repressie moet de wet gewoon met een sneltreinvaart door het parlement worden gejaagd.

Inmiddels woedt in Spanje al enige tijd een discussie over de juridische implicaties van die fameuze wet. De meeste Spaanse constitutionalisten denken of hopen dat de wet geen enkele rechtskracht zal hebben. Ze wijzen erop dat de regering de toepassing ervan niet kan afdwingen. Het hele juridische apparaat zal loyaal blijven aan Madrid, denkt men. Dat geldt ook voor de in Catalonië gevestigde militairen en nationale politiediensten. Of ook de regionale politie, de zogenaamde Mossos, partij zal kiezen voor Madrid is minder zeker.

Duidelijk is wel dat er in Catalonië een bijzonder explosieve situatie zal ontstaan als de Catalaanse regering voet bij stuk houdt en het parlement de transitiewet goedkeurt. Het land zou dan wel eens op de rand van de burgeroorlog kunnen balanceren. Al verzekert de onafhankelijkheidsbeweging dat ze zich enkel geweldloos zal verzetten tegen de verwachte repressie vanuit Madrid.

De escalatie van het Catalaanse conflict zal hoe dan ook een schokeffect veroorzaken in heel Europa. De EU-landen zullen hun kop niet langer in het zand kunnen blijven steken. Ze zullen kleur moeten bekennen. Wat zal België doen ?

Gisteren organiseerde de Catalaanse regering in Madrid een controversiële conferentie waar ze het onafhankelijkheidsreferendum nogmaals verdedigde. Enigszins verrassend was daar ook een Belgische diplomaat aanwezig, volgens doorbraak.be zelfs de ambassadeur.

Of toch niet zo verrassend. Want tenslotte wordt de Belgische regering gedomineerd door een partij die sympathiseert met de Catalaanse separatisten. Laat ons hopen dat de N-VA België ertoe kan overhalen om in het Catalaanse conflict de juiste kant te kiezen.