‘Homans beweert dat ze kinderarmoede gaat halveren, maar er is niets in haar beleid dat daarop wijst’

‘De achteloosheid waarmee we in Vlaanderen met kwetsbare kinderen blijven omgaan is ronduit schokkend’, schrijft Jan Cornillie (SP.A). ‘Dit staat in schril contrast met alle politieke grootspraak over ‘de toekomst van onze kinderen’.’

Deze Vlaamse regering legitimeert haar besparingsbeleid graag met de boutade dat we ‘de schuld niet mogen doorschuiven naar onze kinderen’. Behalve dat die uitspraak nonsens is omdat macro-economische investeringen wél meer welvaart opleveren in de toekomst, is investeren in kinderen zowat het beste wat een overheid kan doen.

Jammer dat de Vlaamse regering dat anders ziet en nu op de drie belangrijkste uitdagingen – kinderarmoede, gelijke onderwijskansen en jongerenwelzijn – de strijd aan het verliezen is.

Gisteren bracht De Standaard het schrijnende verhaal van Thomas, een jongen die aan autisme lijdt. Thomas en zijn moeder zijn ons welbekend. Ze namen immers actief deel aan de SP.A-ronde over jongerenwelzijn die uitmondde in een reeks congresconclusies in december 2015. Even schrijnend was de reportage ‘Bank achteruit’ van De Morgen in augustus vorig jaar. Die reeks gaf een gezicht aan de onderwijskansarmoede in Vlaanderen. En de pakkende Panorama-reportage ‘Arm Vlaanderen’ in juni 2013 geeft me tot op de dag van vandaag nog altijd koude rillingen.

Het zijn stuk voor stuk vaak persoonlijke verhalen. Maar wel verhalen die helaas bevestigd worden door de statistieken. Zo groeit 15.1% van onze Vlaamse kinderen vandaag nog altijd op met risico op armoede en sociale uitsluiting. Dat de invloed van de sociaal-economische thuissituatie op de onderwijsresultaten in Vlaanderen bij de hoogste van de OESO is, is een andere statistiek die boekdelen spreekt. Bovendien stijgt het aantal aanvragen voor crisishulp explosief, vorig jaar zelfs met 20%.

Meer dan een sentimentele politieke verpakking

Kinderarmoede is dus meer dan een sentimentele politieke verpakking. Het is een harde, schrijnende realiteit met onmiddellijke impact op kwetsbare kinderen die deel zijn van de toekomst van onze gemeenschap. De toegenomen zorg voor jongerenwelzijn is meer dan de jongste toevoeging aan het algemene welzijnsbeleid. Het is een reflectie van de kwetsbaarheid van jongeren in de samenleving van de 21ste eeuw.

In 2008 was een van mijn eerste daden als directeur van de SP.A-studiedienst kinderarmoede op de agenda te zetten. Ik kreeg toen tegenkanting van verschillende experten: het was beter kinderarmoede niet apart van de globale armoedeproblematiek te zien, zo luidde het. Een geïntegreerde aanpak was nodig was om zo ook andere vormen van armoede te bestrijden. Telkens opnieuw moest ik die discussie voeren. En na afsluiten van het Vlaams regeerakkoord in 2009, met focus op kinderarmoede, gaf de regering de experten gelijk. Een integraal Vlaams Actieplan Armoedebestrijding zag het levenslicht. 18 maanden later werd kinderarmoede toch nog dé prioriteit, maar toen waren zowel geld als regering al te verdeeld.

Hebben we uit die periode lessen getrokken? Het moet zijn van niet. Ook de huidige Vlaamse regering trapte in dezelfde val. Vlaams minister Liesbeth Homans beweert dat ze de kinderarmoede gaat halveren maar er is geen enkel beleidsinitiatief dat daar op wijst. Nochtans was de hervorming van de kinderbijslag – voor het eerst in Vlaamse handen – dé kans op een nieuw elan. Maar het bleek meteen een voetnoot wat kinderarmoedebestrijding betreft. Meer zelfs, met de nieuwe kinderbijslag vergroot dat risico nog. En ook op vlak van jongerenwelzijn blijven we aanmodderen, ondanks 50% extra budget.

De achteloosheid waarmee we in Vlaanderen met kwetsbare kinderen blijven omgaan is ronduit schokkend. Het staat in schril contrast met alle politieke grootspraak over ‘de toekomst van onze kinderen’. Nochtans kan beleid wel degelijk het verschil maken. Nadat de eerste Blair-regering er een prioriteit van had gemaakt, daalde het aantal kinderen in armoede in het Verenigd Koninkrijk in tien jaar tijd met maar liefst 800.000.

Sinds het aantreden van de regering-Cameron in 2010 is die vooruitgang gestopt. In Vlaanderen zijn we er tot op heden niet in geslaagd om kinderarmoede en sociale uitsluiting op een systematische manier aan te pakken. Nochtans hebben we er na al die staatshervormingen daar wel de instrumenten voor. Maar er zit een manco in de beleidsopstelling zelf: we lijken te denken dat verschil in kansen een kwestie van anekdote is en dat beleid voor iedereen finaal ook voor de meest kwetsbaren zal werken. Dat klopt niet.

Systematische aanpak

Daarom mijn pleidooi om van die persoonlijke verhalen eindelijk onze lessen te trekken en over te gaan tot systematiek. Systematiek die werkt, die het leven van die kinderen écht ingrijpend verandert. 150.000 min-18jarigen leven met risico op armoede in Vlaanderen. 115.000 leerlingen zijn kansarm op onderwijsvlak. 6.500 jongeren werden aangemeld bij crisishulpnetwerken van de jeugdzorg. Leg alle databanken van de Vlaamse en lokale overheden samen en we kennen hun naam, adres en het geheel van problemen waaraan ze zijn blootgesteld.

Bepaal een set van maatregelen, algemeen én op maat, financieel én in de vorm van ondersteuning, die voor elk van die kinderen hun specifieke kansarmoede corrigeert. Dat klinkt misschien als koude social engineering, en dat is het ook in zekere zin. Maar is dat niet beter dan om de zoveel tijd morele verontwaardiging te ventileren over persoonlijke verhalen en er daarna beleidsmatig niets mee te doen?