Niet iedereen gaat er evenveel op vooruit met de loonsindexering van tien procent eind januari. De lagere inkomens houden er netto zelfs aanzienlijk minder dan de helft van over.
Een index van zo maar eventjes tien procent op elk maandloon: zowel voor de zowat 850.000 werknemers die er al maanden naar uitkijken als voor de werkgevers die ervoor zullen moeten betalen is het een mythisch cijfer geworden. Nochtans is het nog niet helemaal zeker dat de lonen exact zoveel zullen stijgen, want de uiteindelijke indexering hangt af van de inflatiecijfers in november en december. De kans is zéér klein dat die heel erg zullen verschillen van wat wordt verwacht. Binnen de regering-De Croo wordt er ondertussen wel gesproken over een aanpassing van het indexmechanisme, maar voorlopig ziet het er niet naar uit dat aan die tien procent zal worden geraakt.
Blijft de belangrijkste vraag over: hoeveel houden mensen die hun brutoloon met tien procent zien stijgen daarvan netto over? Oftewel: hoeveel meer geld zullen zij vanaf volgend jaar extra te besteden hebben, weliswaar aan alles wat het voorbije jaar alleen maar duurder is geworden? Het is niet geheel onterecht te denken dat iemands nettoloon ongeveer met evenveel procent zou moeten stijgen als zijn brutoloon, maar dat is ietwat naïef in een land als België. ‘Eerst gaat er 13,07 procent aan RSZ af van een brutoloon. Dat is de bijdrage die wordt betaald voor de sociale zekerheid’, legt Els Vanderhaegen van HR-dienstverlener Securex uit. ‘Vervolgens worden er bedrijfsvoorheffingen oftewel belastingen ingehouden. Dat percentage zit ongeveer rond de 45 procent.’
Securex heeft, net als wel meer sociale secretariaten en vakbonden, een online tool waarmee iemand grofweg de omzetting van bruto- naar nettolonen kan berekenen. Statbel kwam vorige week nog met een nieuw rapport over de Belgische lonen. Het mediaaninkomen was voor een voltijdse baan 3.550 euro, wat dus betekent dat de helft van de bevolking meer en de andere helft minder verdient. Een indexering van tien procent of 355 euro doet dat loon volgend jaar stijgen naar 3.905. Netto wordt dat, volgens de tool van Securex, een stijging van 2.266 naar 2.415 euro. Dat is een winst van 149 euro, ofwel zo’n 6,6 in plaats van 10 procent.
Procentueel en verhoudingsgewijs houdt degene die het meest verdient het meest over, ook al betaalt hij of zij hogere belastingen.
Houden mensen met een laag loon meer over dan mensen met een hoog loon? Zij zitten tenslotte in een lagere belastingschaal. Ook volgens Statbel krijgt de slechtst verdienende twintig procent van de bevolking slechts 2650 euro bruto of minder, terwijl de best verdienende twintig procent 4.804 euro of meer kan verwachten. Tellen we daar telkens tien procent bij, dan komen we uit op een resultaat dat verrassend genoeg ingaat tegen die verwachtingen. Terwijl iemand die 2.650 euro bruto verdiende netto maar 66 euro extra overhoudt, is dat voor iemand met een loon van 5.284 euro zo’n 217 euro. Zelfs procentueel en verhoudingsgewijs houdt degene die het meest verdient het meest over, ook al betaalt hij of zij hogere belastingen. De eerste houdt netto maar een loonsverhoging van 3,4 procent over, voor de tweede is dat nog 7,7 procent.
We maakten dezelfde oefening in de tools van andere sociale secretariaten. Zij komen op soortgelijke, zij het iets kleinere verschillen uit. Bij SD Worx gaat de mindere verdiener er in dit voorbeeld 3,6 procent op vooruit, terwijl de betere verdiener 6,7 procent wint. Voor de laagste inkomens betekent een indexering van tien procent dus een netto loonsverhoging die veel minder voorstelt. ‘Dat verschil valt grotendeels te verklaren doordat tussen 2.000 en 3.000 euro de werkbonus geleidelijk wordt afgebouwd’, vertelt Bart Hollebekkers van SD Worx. ‘De mensen die door een loonstijging van 10 procent een kleinere werkbonus krijgen, zien hun loon dus verhoudingsgewijs veel minder stijgen. Iemand die 3.000 euro verdient, krijgt procentueel dan weer ongeveer evenveel loon bij als mensen die meer verdienen. In het algemeen blijft de regel natuurlijk wel gelden dat mensen met een hoger loon in totaal procentueel ook een groter deel moeten afgeven aan de belastingen.’
We gingen er tot nu toe van uit dat onze bedienden single zijn en geen kinderen (ten laste) hebben. Het hebben van kinderen is nochtans een van de belangrijkste factoren die ervoor zorgt dat mensen netto meer overhouden, want daardoor stijgt de belastingvrije som waarop iemand geen belastingen hoeft te betalen. Het lijkt dan weer minder uit te maken voor een loonsverhoging die daarbovenop komt. Doen we de oefening met Securex over voor iemand die 3.550 euro verdient, gehuwd is en twee kinderen ten laste heeft, dan ziet die zijn nettoloon van 2.350 euro naar 2.503 euro stijgen. Het verschil is opnieuw ongeveer zo’n 150 euro en ook weer 6,5 procent.
Tijdens de politieke discussies over de index is één ballonnetje dat al werd opgelaten het idee om de index louter netto toe te kennen aan werknemers. Dat zou de werkgevers veel geld besparen, en de werknemers zelfs aanzienlijk beter compenseren voor de stijgende prijzen. Alleen loopt de Belgische staat daardoor veel inkomsten mis, en wezen experts er eerder op dat het een haast onmogelijk titanenwerk is om zulke berekeningen voor alle werknemers te maken.
Ook Els Vanderhaegen van Securex ziet de moeilijkheden ervan. ‘Het is de omgekeerde wereld. In principe wordt altijd eerst iemands brutoloon berekend’, zegt ze. ‘Sociale secretariaten kunnen natuurlijk nettolonen van werknemers berekenen, maar die verschillen van persoon tot persoon. Dat maakt het ingewikkelder.’
De indexering wordt niet verrekend in het loon van eind december, maar in het loon dat aan het einde van januari wordt gestort.
Overigens: mensen die dachten hun indexbonus tijdens de wintersolden te kunnen uitgeven, of tijdens een feestje op oudejaarsnacht, zullen iets meer geduld moeten hebben. De indexering wordt niet verrekend in het loon van eind december, maar in het loon dat eind januari wordt gestort.
Bereken uw eigen nettowinst met de tools van Securex of SD Worx.
Knack Koopkrachtdossier
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier