Het rekeningrijden is klinisch dood. De reden? ‘Geen draagvlak’, aldus N-VA. Een beproefde methode voor risicoschuwe politici om een (non-)beslissing te verdedigen. Het draagvlak is immers even anoniem als plooibaar.
‘Er is geen politiek draagvlak, noch een draagvlak bij de bevolking. Wij gaan dit niet door de politieke strot rammen, noch door die van de bevolking. Tenzij er alsnog een draagvlak voor zou zijn, komt het rekeningrijden er niet.’
Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) slaagde er op dinsdag in om driemaal het woord ‘draagvlak’ te gebruiken in één enkel bericht op Twitter. Na een communicatiestop over het vermaledijde dossier, kwam de N-VA’er – beducht voor een Turteltaks-scenario – alle twijfels de kop indrukken: geen draagvlak, geen kilometerheffing.
Woensdagochtend volgde een schuchtere CD&V, die ook al dat draagvlak aanhaalde als argument voor hun argwaan. ‘Ik denk dat het draagvlak voor de kilometerheffing ten onder is gegaan toen men is beginnen spreken over een gebiedsdekkende heffing’, aldus de Limburgse lijsttrekker Lode Ceyssens. In zijn opzicht was er dus een potentieel draagvlak, maar ging dat ten onder toen bleek dat ook pakweg West-Vlamingen en Limburgers moesten opdraaien voor de kosten.
Wat was één van de slogans die Anuna De Wever en co. uitriepen? ‘Politici, hier is uw draagvlak!’
De redenering van Weyts wordt her en der op hoongelach onthaald. ‘Voor langer werken, begrotingsevenwicht, levenslang leren en loonmatiging is er allicht ook geen breed draagvlak. Gaan die dan ook overboord?’, vraagt Voka-econoom Bart Van Craeynest zich af op Twitter.
Toch is de draagvlak-redenering een beproefde methode om beslissingen te nemen of om die net niét te nemen in de Wetstraat. Dat de invulling van het begrip alle kanten uitschiet, is net de sterkte van die methode.
Neem de hele affaire rond het VN-Migratiepact van Marrakesh, dat leidde tot de zwanenzang van de Zweedse regeringscoalitie. Volgens N-VA, die het pact weigerde te ondersteunen, was er in de verste verte geen draagvlak te bespeuren voor die ‘zeer problematische’ tekst.
Allerlei peilingen moesten dat ook aantonen. De belangrijkste was daarin een peiling van Het Nieuwsblad, net afgenomen na de Marrakesh-crisis, waaruit bleek dat zowel N-VA als Vlaams Belang in de lift zaten.
Gruzelementen
Maar de voorstanders van de VN-tekst zagen dat anders en vulden het begrip op een eigen manier in. Zo keek Groen-fractieleider Kristof Calvo om zich heen in de Kamer en begon hij zetels te tellen. ‘Er is een heel duidelijk draagvlak in het parlement om duidelijk te zijn over het migratiepact’, klonk het toen.
Calvo had dan ook gelijk. Michel kreeg de steun van twee derden van het parlement en stapte met dat ferm mandaat het vliegtuig op richting Marokko – zijn regering viel aan gruzelementen.
Zo hadden fractieleiders Peter De Roover (N-VA) en Kristof Calvo op hun eigen manier gelijk. Door de geheimzinnige waas rond de term draagvlak konden ze elks bogen op het concept dat Weyts dinsdag te berde bracht.
Toch zit vooral N-VA in een lastig parket met haar beargumentering. Door zich net op die maatschappelijke goedkeuring te beroepen, stelt de partij zich kwetsbaar op. De Vlaams-nationalisten presenteren zich al jaar en dag als ‘aanbodpartij’. Die filosofie stelt dat de partijstandpunten aan de kiezer worden voorgelegd. Die moet beslissen: take it or leave it.
Voorzitter Bart De Wever licht die houding uitgerekend deze week toe in Knack. ‘Ik ben een aanbodpoliticus: ik kijk zoals iedereen naar de markt, maar tegelijk verdedig ik een gedachtegoed. Helemaal anders bijvoorbeeld dan de socialisten in de tijd van Steve Stevaert. Die waren eerst tegen een verstrenging van de Wet-Lejeune over de voorwaardelijke invrijheidsstelling van gedetineerden, maar veranderden van mening toen bleek dat de publieke opinie er anders over dacht. Puur marktdenken.’
Dat uitgerekend op de dag van die uitspraak Ben Weyts zich vastklampt aan diezelfde publieke opinie is op z’n zachtst gezegd pijnlijk.
Daarbij komt dat N-VA zich de laatste maanden scherp heeft geprofileerd door mega-betogingen op de Belgische straten te minimaliseren. De partij was de luidste en strategisch best geplaatste actor tegenover de klimaatjongeren. Ironisch genoeg boden de bosbrossers N-VA de kans om haar visie op de klimaatproblematiek uit de doeken te doen, en dit onder grote aandacht. Plots stond het langer openhouden van de kerncentrales weer ergens bovenaan de politieke agenda.
‘Hoe kun je een draagvlak creëren als je erover zwijgt’, vroeg Barbara Pas (Vlaams Belang) zich ooit retorisch af
Dat deden de ‘ecorealisten’ onder meer door de claims van de jongeren in de wind te slaan. Want wat was één van de slogans die Anuna De Wever en co. uitriepen? ‘Politici, hier is uw draagvlak!’
Het ecorealisme schrijft echter voor het hoofd koel te houden, te vertrouwen op de technologie en geen ‘onrealistische gedragswijzigingen’ te verwachten van mensen. Draagvlak op straat, allemaal goed en wel, maar het zijn de beleidsmakers die in alle rationaliteit moeten beslissen. ‘Het is niet omdat de puberteit betoogt voor het klimaat, dat politieke antwoorden puberaal moeten zijn’, was één van de meer opvallende onliners.
Separatisme
De Vlaamse meerderheidspartijen wuifden een soortgelijk argument van de Statiegeldalliantie op dezelfde manier weg. Die groep van voorstanders van statiegeld op plastic flesjes en blikjes kreeg almaar meer ondersteuning. ‘De Statiegeldalliantie maakt een breed maatschappelijk draagvlak zichtbaar’, klonk het onder meer bij Bond Beter Leefmilieu. Zo zou meer dan 65 procent van de consumenten zelfs voorstander zijn.
Maar ondanks het feit dat ook burgemeesters van Open VLD en N-VA zich achter het initiatief schaarden, komt het statiegeld er (nog) niet. De Vlaamse regering geeft eerst de kans aan de industrie om mee te vechten tegen de afvalproblematiek.
Hetzelfde geldt voor het verhogen van de pensioenleeftijd, het verhogen van de btw op elektriciteit en zelfs de aankoop van de F-35-gevechtsvliegtuigen. Elk van die maatregelen kon minder dan de helft van de bevolking bekoren. Toch werden ze doorgevoerd. Soms met het argument dat het nu eenmaal in het regeerakkoord staat, soms omdat het ‘nodig’ is om de toekomst van de pensioenen te vrijwaren.
Lees ook: Het moest altijd al de F-35 zijn
Het concept van draagvlak leeft overigens ook in Vlaams-nationalistische middens. Zo verwijt Vlaams Belang N-VA dat ze met al haar subsidies en al haar macht de Vlaamse onafhankelijkheid geen meter dichter heeft gebracht.
Het Vlaams Belang, dat voluit gaat voor een onafhankelijke Vlaamse staat, toont steeds opnieuw misprijzen voor het argument van N-VA dat voor separatisme ‘geen draagvlak’ bestaat. ‘Hoe kun je een draagvlak creëren als je erover zwijgt’, vroeg Barbara Pas (Vlaams Belang) zich ooit retorisch af in een debat met Peter De Roover. ‘Wij waren de Vlaamse wegbereiders, wij hebben het pad voor de onafhankelijkheid geëffend.’
De zwarte doos genaamd draagvlak is dus net door het ongrijpbare karakter ervan erg handig voor politici om te pas en te onpas te gebruiken. Daarbij mag nooit vergeten worden dat er maar één draagvlak echt van tel is: dat van het eigen doelpubliek.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
