‘Hoe krijgen we meer vrouwen en jongeren in de gemeenteraad?’

De stem van jongeren en vrouwen is ondervertegenwoordigd in de lokale politiek, stellen Els Van Hoof en Wim Soons van de CD&V-vrouwen en jongeren. Het systeem van duoraadsleden kan hier volgens hen verandering in brengen.

De gemeenteraden en lokale besturen zijn geen toonbeeld van diversiteit. Vernieuwing en verjonging binnen het politieke landschap zijn dan ook geen evidentie. De gemiddelde burgemeester is een blanke man van middelbare leeftijd. De gemeenteraden bestaan sinds de laatste verkiezingen uit 64% mannen, de provincieraden en schepencolleges uit respectievelijk 62% en 73% mannen. Ook jongeren zijn in de verschillende gemeenteraden in dit land spaarzaam aanwezig.

Vrouwen zijn dan wel evenredig vertegenwoordigd op de kieslijsten, toch raken zij niet in even grote getale verkozen als mannen en bezitten ze minder uitvoerende mandaten. CD&V doet het van alle politieke partijen wel het best: ze levert bijna de helft van alle vrouwelijke burgemeesters aan. Toch kan het op lokaal niveau nog pakken beter.

Want wat blijkt? Er is sprake van een draaideureffect, vooral in de centrumsteden: jongeren zijn even snel weg uit de politiek als ze gekomen zijn. Jonge, en vooral vrouwelijke gemeenteraadsleden zijn immers geneigd hun mandaat vroegtijdig stop te zetten. De werklast is erg moeilijk combineerbaar met een gezin en/of voltijdse baan. Gemeenteraadscommissies vinden voornamelijk ’s avonds plaats. Indien deze niet thematisch gebundeld worden, kan het aantal commissievergaderingen naast al het andere avondwerk al snel oplopen tot meer dan tien per maand. Viermaal per week een babysit inschakelen biedt helaas geen structurele oplossing.

Dit is niet democratisch. Het ontbreken van jongeren op lokaal niveau betekent een groot verlies aan politiek talent. Het verhindert bovendien de doorstroommogelijkheden van jonge politici naar andere politieke mandaten. Last but not least: doordat het politieke systeem het moeilijk maakt voor jongeren en vrouwen om eraan deel te nemen, kunnen we wel degelijk spreken van een democratisch deficit.

Wat kunnen we hier aan doen? In Nederland werd het systeem van duoraadsleden geïntroduceerd. Deze raadsleden, die op een kieslijst hebben gestaan (zoals bij ons de OCMW-raadsleden), worden door de fractie aangeduid om een gemeenteraadslid te vervangen in bepaalde commissies. Er zijn voor de 390 Nederlandse gemeenten bijna 8.900 raadsleden en iets meer dan 5.350 burgerraadsleden actief. De meeste gemeenten hebben tussen de 7 en 18 burgerraadsleden. Gemiddeld gesproken kan men stellen dat op elke 100 raadsleden circa 57 niet-raadsleden worden benoemd. Het systeem berust zowel voor de fractie als voor de betrokken mandataris op vrije keuze. Een al te gek idee in deze tijden van besparingen? Toch niet, want de zitpenningen worden simpelweg verdeeld. Van een meerkost is dus geen sprake.

Kweekvijver en coaches

Een onderzoek van de universiteit van Rotterdam onderschrijft de voordelen van het systeem van duoraadsleden. Het biedt een politieke kweekvijver en jonge, beloftevolle politici worden gecoacht door ervaren collega’s. De werkdruk voor gemeenteraadsleden neemt aanzienlijk af. Door het invoeren van dit systeem zijn er meer mensen die ‘ambassadeur’ zijn van de lokale politiek. Het algemene, politieke draagvlak bij burgers neemt hierdoor toe en er is meer interesse in de politiek.

Het systeem van duoraadsleden zou jongeren in de politiek een dubbele dienst bewijzen: de combinatie met een gezin wordt draaglijker en ze kunnen sneller meer politieke ervaring opdoen. Dit resulteert in beter bestuur. Want hoe diverser de besluitvorming, hoe beter de beslissingen.

Els Van Hoof – Voorzitster Vrouw & Maatschappij – CD&V politica

Wim Soons – Voorzitter CD&V jongeren