‘Hoe kan regering instaan voor hernieuwbare energie als ze geen vat heeft op wat vernieuwd moet worden?’

‘De fragmentering van bevoegdheden en dus het gebrek aan homogene bevoegdheden voor Vlaanderen is een grote hinderpaal voor degelijk en vooral duurzaam energiebeleid’, schrijft Jonas Naeyaert van de VVB.

Met het ontslag van Vlaams minister Annemie Turtelboom (Open VLD) kwam onze energieproblematiek nog maar eens op de voorgrond. Niet alleen de minister werd de laan uitgestuurd maar direct ook (haar?) biomassacentrales die naar verluidt meer restafval dan bioafval gingen verbranden. De door de PVDA naar haar vernoemde Turteltaks die de tekorten van het vorige Vlaamse energiebeleid moesten wegwerken, lag onafgebroken onder vuur (en het heeft vermoedelijk mevrouw Turtelboom nog het meest de das omgedaan). Maar niet alleen op het Vlaamse niveau is het al donder en bliksem wat betreft de energievoorziening.

Ook federaal staat er een minister onder hoogspanning: minister van Energie Marie-Christine Marghem (MR) wil het langetermijnplan voor energievoorziening in België afronden tegen 2017. Maar het Internationaal Energie Agentschap (IEA) zegt dat het nu al te laat is. 2025 (het voorgestelde jaar van de volledige Belgische kernuitstap) lijkt nog veraf, maar in werkelijkheid is negen jaar veel te kort om een volledig land degelijk voor te bereiden op een kernenergie-uitstap.

En volgens een studie van hoogspanningsbeheerder Elia is er tegen 2027 2.000 megawatt extra nodig om de stroombehoeften te dekken en nog eens een 2.000 megawatt om voldoende piekvermogen (om tijdelijk piekverbruik, bijvoorbeeld bij heel warm of heel koud weer, te kunnen opvangen) te kunnen genereren. Ter vergelijking: de huidige capaciteit van alle Belgische kerncentrales bedraagt net geen 6.000 megawatt. We hebben dus wat meer nodig dan een bidon diesel en een aftandse Belgische generator

Kernuitstel?

IEO-topman Fatih Birol raadt België zelfs aan om de tijdslijn van de kernuitstap te revalueren en bij te sturen richting nog meer uitstel (er gingen er normaliter al dicht vorig jaar). Normaal gezien moeten alle kerncentrales de deuren dicht doen tussen 2022 en 2025. De IEA vindt een meer gespreide sluiting een betere optie. De jongste kerncentrales, Doel 4 en Tihange 3, zouden dan waarschijnlijk ook na 2025 open blijven.

Minister Marghem zegt dat er “geen taboes” zijn en laat daarmee de deur op een kier voor een kernverlening tot na de psychologische datumgrens van 2025. Het reflecteert direct het Franstalig pragmatisme omtrent kernenergie (in tegenstelling tot de eerder algemeen gedragen anti-houding in Vlaanderen. Ook in Frankrijk is 75% van de stroom radioactief opgewekt).

Homogene pakketten

Het slecht/laattijdig beleid op federaal niveau is een gevolg van een bredere oorzaak. Eind november stond België aanvankelijk met lege handen op de Klimaatconferentie in Parijs. Zes jaar heeft men er over gedaan om – wanneer het bijna te laat was – dan toch met een voorstel in Parijs af te komen.

Want in België delen de federale overheid, het Waals, Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest de bevoegdheden rond milieu en energie. De federale regering is verantwoordelijk voor de grote, strategische elektriciteitscentrales. De Gewesten daarentegen zijn verantwoordelijk voor hernieuwbare energie.

De fragmentering van bevoegdheden en dus het gebrek aan homogene bevoegdheden voor Vlaanderen is een grote hinderpaal voor degelijk en vooral duurzaam energiebeleid: hoe moet een regering nu instaan voor hernieuwbare energie als het geen vat heeft op wat moet vernieuwd worden? Er is Belgische weerstand – weer zo’n toepasselijk begrip – tegen verandering omdat een andere overheid er misschien beter mee zou weg geraken.

Die weerstand die is ingebakken in België is groter dan de ‘spanning’ waaronder de Vlaamse en federale ministeriële excellenties staan. Die spanning wordt dan wel versterkt door media-aandacht en het internationale milieudebat maar zal ook wel weer naar de achtergrond verdwijnen. Maar de Belgische patstelling, de Belgische weerstand, doet dat niet. De wet van Ohm zegt dat I = U/R, waarbij de stroom dus de verhouding is van spanning en weerstand. Als de weerstand hoger is dan de spanning komt de stroomtoelevering dus in het gedrang.

Vriezen tot het barst

De Vlaamse regering heeft al aangekondigd dat ze niet wil wachten op de federale visie omtrent de kernuitstap en dat zelf voor een eigen beleid gaat. Nu, de Vlaamse Volksbeweging kan zo’n initiatieven alleen maar toejuichen, maar een degelijk geïntegreerd en milieubewust Vlaams energiebeleid blijft zonder homogene bevoegdheden onmogelijk. In plaats van complementaire autonomie is er in België vooral sprake van disfunctionele co-dependentie. Maar Koning Winter zal niet wachten op koning Filip en zijn rare, trage landje in 2025-2027. Zal het dan vriezen dat het (België) barst?