‘Hoe het Engelse politieke landschap terug in zijn oude plooi valt’

‘Het tweepartijenstelsel is terug van weggeweest’, schrijft Harry De Paepe in aanloop naar de verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk.

‘Met de brexit plooien de Britten op zichzelf terug. Het is een ruk naar het verleden!’ Het is een veelgehoorde kritiek op de Britse keuze om de Europese Unie te verlaten. De ‘ruk naar het verleden’ gaat alleszins op voor de politieke wereld.

Na 23 juni 2016 is alles anders in Westminster, het politieke hart van het Verenigd Koninkrijk. De ‘old boys’ van David Cameron zijn niet langer aan de macht. Bij Labour was dat al een jaartje vroeger het geval toen de oude linkse rot Jeremy Corbyn in de plaats kwam van kostschooljongen Ed Miliband. De conservatieven worden intussen geleid door een vrouw die staatsonderwijs genoot. Dat is van de tijd van John Major geleden, en die was al een buitenbeentje.

Theresa May wordt met stip getipt om zichzelf op te volgen. Haar campagne slaagt erin om als een stofzuiger het electoraat van de UK Independence Party aan te trekken. De partij van Nigel Farage ligt sinds de brexit op apengapen. De Conservatives van May zijn nu de brexitpartij. Door de EU uit te schakelen, keert de oude eurosceptische achterban terug naar de bron. De premier verleidt ook kiezers die op zich tegen een brexit stemden, maar nu van mening zijn dat de regering er werk van moet maken. Als de peilingen uitkomen, dan behaalt de winnende partij voor het eerst sinds 1997 – de eerste overwinning van Tony Blair – meer dan 40% van de kiezers. Voor de Tory partij is dat een terugkeer naar de overwinning van John Major in 1992. Hij deed het toen minder goed dan zijn voorganger, de Iron Lady, Margaret Thatcher. Mocht May haar resultaten evenaren, dan gaat het dak eraf in Downing Street.

‘Hoe het Engelse politieke landschap terug in zijn oude plooi valt’

Jeremy Corbyn is de gedoodverfde verliezer. Enkele weken terug was hij dat op alle vlak. Maar de peilingen keren in zijn voordeel. Labour lijkt nog altijd in de oppositie te belanden, maar met een sterker resultaat dan in 2015. Toen behaalden de sociaaldemocraten 30% van de kiezers. Volgens de meest positieve peilingen zou Corbyn nu 36% van de kiezers kunnen bekoren. Evenveel als de winnaar van 2015, David Cameron. De partijrally’s waar Corbyn spreekt, lokken een massa volk. Links verenigt zich achter deze Engelse versie van Bernie Sanders. De beleidsvoorstellen van Labour scoren ook goed bij de bevolking. Maar het grote electoraat ziet hem niet zitten als premier.

Zoals een satiricus in het komische panelprogramma ‘Have I Got News For You’ het opmerkte: ‘Geloof je nu echt dat de bevolking op hem gaat stemmen, omdat hij op Bernie Sanders lijkt? Die vent die de presidentskandidatuur verloor van de vrouw die de strijd om het Amerikaanse presidentschap verloor?’ Dat Corbyn een menigte op de been brengt, wordt ook gerelativeerd. Michael Foot, de uitdager van Thatcher in de vroege jaren ’80, bracht ook altijd een massa op de been. Hij kreeg een grote nederlaag te verwerken. Alleszins komt Corbyn, als de peilingen kloppen, sterker uit deze kiesstrijd. Het legt zijn tegenstanders binnen de partij het zwijgen op. En als het mirakel voltrekt dat hij May verslaat, dan heeft Europees links zijn Messias beet.

De Liberal Democrats boeken nauwelijks winst. Tim Farron, een volkse kerel, gaat voor een pro-Europese campagne. Ze wapperen met vlaggen die een halve Union Jack en een halve EU-vlag tonen. ‘Vote her. Get him.’ is een van de posters. Je ziet het lichaam van Theresa May met het gezicht van Farage. Maar het slaat niet aan. ‘Vote Tim. Get him.’ Met ‘him’ wordt Jean-Claude Juncker bedoeld. De linkse kiezers van de LibDems lijken verleid door Labour en de rechtervleugel gaat voor het ‘strong and stable leadership’ van May. Ook de al zo kleine linkse Green Party boert achteruit in de peilingen.

Het succes van de premier alarmeert haar opposanten. Het gevaar dreigt dat een eclatant succes van de Tory’s het VK zeker vijf jaar lang in een eenpartijstaat omtovert, zonder enige vorm van oppositie. Labour slaat munt uit die vrees. Daarmee valt het politieke landschap terug in zijn oude plooi. De kiezer gaat voor ‘strong and stable leadership’. Niet alleen bij de Conservatives, maar ook bij Labour. Met de woorden van de specialist in de Engelse geschiedenis Raoul Van Caeneghem: ‘het gotische kasteel’ van het tweepartijenstelsel is terug van weggeweest.

Harry De Paepe is VK-specialist bij Doorbraak.be. In het najaar verschijnt zijn boek – dat hij samen met VRT-journalist Flip Feyten schrijft – over de Engelsen bij Uitgeverij Vrijdag.