Omdat het vertrouwen van de burger in de politiek blijft dalen, vroeg Knack aan een uitgebreid panel experts om enkele quick wins voor te stellen: maatregelen die de volgende regering relatief snel en eenvoudig kan treffen om dat vertrouwen terug te winnen. Heren en dames in de Wetstraat: doe er uw voordeel mee.
Kris Peeters: ‘Een fietsbrigade in elke politiezone’
– Mobiliteitsexpert en lector aan de UHasselt
’32 procent van de Vlamingen woont op minder dan 5 kilometer van het werk, 50 procent op minder dan 10 kilometer. Toch rijdt slechts 12,5 procent met de (elektrische) fiets naar het werk. Hoe komt dat? Mensen zijn bang voor diefstal van hun (dure) fiets en voor verkeersongelukken. Niet onterecht: ons land scoort internationaal ondermaats qua verkeersveiligheid.
Richt daarom in elke politiezone een fietsbrigade op. Die zorgt voor een hoge aanspreekbaarheid en maakt door zichtbare ordehandhaving een einde aan het gevoel van fietsers en voetgangers ‘vogelvrij’ te zijn. Ze verhoogt de pakkans van fietsendieven en overtreders, wat leidt tot een grotere verkeersveiligheid en een vlotter verkeer.
Deze quick win verhoogt de kans op een duurzame modal shift in woon-werk- en woon-schoolverkeer, met daaraan verbonden alle positieve neveneffecten op het vlak van luchtkwaliteit, gezondheid, klimaat enzovoort. Het argument dat politiezones daarvoor te weinig personeel hebben, gaat niet op. Er zullen minder zware ongevallen (met fietsers) zijn, en daar heeft de politie nu de handen mee vol.
Michel Maus: ‘Maak tankkaarten niet langer aftrekbaar’
– Fiscaal advocaat en professor fiscaliteit (VUB)
‘De privé-brandstofkosten van de werknemer bij de werkgever worden slechts voor 40 procent als beroepskosten verworpen. Als we die voor 100 procent verwerpen, zullen werkgevers minder geneigd zijn om de brandstofkosten van het personeel voor hun rekening te nemen. En als de werknemers zelf moeten instaan voor hun privébrandstofkosten, zullen ze sneller een alternatief voor de salariswagen zoeken.
Deze quick win zou dus een dubbele winst betekenen voor de regering: de fiscale aftrekbeperking zal een positieve invloed hebben op de begroting én op het mobiliteitsprobleem. Want de regering zou het vrijgekomen begrotingsbudget kunnen gebruiken om het telewerk fiscaal te stimuleren, waardoor de files zullen afnemen.’
Saskia De Coster: ‘Een gratis kip voor iedereen’
– Schrijfster
‘Er zijn geweldig veel manieren om de burger blij te maken, allemaal met het woord gratis erbij. (Gratis) geld, (gratis) geurkaarsen op openbare toiletten, of haalbaarder: (gratis) boekhouders, (gratis) tatoeageverwijdering boven de zestig, (gratis) evacuatie van het hele land bij regenbuien, (gratis) verbod op de woorden ‘moeten’ en ‘belastingen’. Maar zelfs bij dat soort goedbedoelde initiatieven zal het gekibbel meteen beginnen.
Nee, het vertrouwen van álle burgers, dat kunnen onze politici maar op één manier winnen: via contact, echt contact. Lichamelijk contact. Ik denk niet aan huisbezoeken met free hugs of aan debatten in de boksring. Het is veel eenvoudiger. Dat vertrouwen loopt gewoon rond.
Schrijfster George Eliot wist het al: ‘Animals are such agreeable friends – they ask no questions; they pass no criticisms.’ Al zo lang mensen zich ergens zijn gaan vestigen, genieten ze van het gezelschap van een dier. Eerst ter bescherming, vervolgens om hun overschot aan liefde aan kwijt te kunnen en om hun vertrouwen in weerspiegeld te zien.
Een gegarandeerde quick win voor de politici: geef iedere burger zijn of haar eigen huisdier, gratis vanzelfsprekend. Het huisdier moet aaibaar zijn, maar ook niet te soft en links. Het moet bijdragen aan de economie én aan het milieu, het moet sociaal zijn, maar nu ook weer niet te sociaal, het moet Belgisch zijn, maar het mag geen onrein varken zijn, het moet, als Belg, afhankelijk zijn én zich onafhankelijk opstellen. Het mag geen hond zijn, want die verliest zijn haren en moet uit wandelen. Een kat verdwijnt en een hamster ook. Een vis sterft na drie dagen.
Gelukkig is er nog één traditioneel Belgisch dier waar iedereen dol op is en zen van wordt. Geen betere manier om het leven filosofisch op te nemen en vertrouwen te voelen, dan te kijken naar onze gevederde vriend die op twee poten de hele dag door rondkrabbelt en kakelt, dolgelukkig met een kaaskorst of ander afval van ons. En ga maar eens na welke voordelen de kip nog gratis biedt: minder groenafval, gratis scharreleieren, gratis vrolijk gezelschap, verlaging van de nationaleschuldgevoellast want iederéén is ecologisch bezig, en uiteindelijk gratis lokaal, organisch, biologisch vlees.’
Jan Nolf: ‘Voer opnieuw reizende rechters in’
– Ererechter en auteur van ‘De kracht van rechtvaardigheid’
‘Wie door onze gerechtshoven loopt, weet dat de zittingszalen een groot deel van de dag leeg staan. De verspilling aan vierkante (en kubieke) meter is gigantisch. Het kan anders: verplicht de burger niet naar die imponerende paleizen te komen, maar laat rechters zetelen tot in kleine steden en wijken. Gebruik daarvoor polyvalente ruimtes, net zoals bij verkiezingen: bibliotheken, gymzalen, scholen.
Voer de parttime rechter en parketmagistraat in als bijberoep. In de praktijk bestaat dat al. Check bij magistraten hun nevenactiviteiten buiten justitie en verminder hun wedde evenredig. Met die besparing kun je meer magistraten in dienst nemen.
Filter de toevloed van (kleine) strafrechtelijke en burgerlijke procedures via een alternatief systeem van minnelijke schikking, oog in oog met de nabijheidsrechter. Meer dan een derde van de ‘small claims’ en kleine vergrijpen kunnen zo op een snelle en menselijke manier worden opgelost.’
Frank Vandenbroucke: ‘Voer de pensioenbonus opnieuw in’
– Ex-minister van Pensioenen en professor (Universiteit Amsterdam)
‘De Academische Raad voor het Pensioenbeleid kwam in mei met zes richtlijnen voor een goed bestuur qua pensioenen. De beste quick win is dat de politieke partijen en sociale partners het daarover eens worden.
De herinvoering van de pensioenbonus moet voorrang krijgen. Tot 2015 was er zo’n bonus: als je geen gebruik maakte van de mogelijkheid om vervroegd met pensioen te gaan, en dus langer doorwerkte dan je strikt genomen moest, dan kreeg je voor elke dag die je langer doorgewerkt had een kleine bonus. De bonus was extra interessant voor mensen met lage pensioenen. Hij gold niet voor mensen in SWT (brugpensioen) of werkloosheid: je moest effectief werken. De bonus moet weer ingevoerd worden, maar in een sterkere formule. Zo slaan we een dubbelslag: mensen die langer doorwerken zouden daarvoor effectief beloond worden, en de pensioenen, zeker de laagste, zouden gemiddeld iets verbeteren.
Als je mensen een ruime keuzevrijheid wilt geven over het moment waarop ze met pensioen gaan, dan is zo’n bonus echt noodzakelijk: hij beloont niet alleen degenen die langer doorwerken, maar zorgt ook voor rechtvaardigheid tussen diegenen die vroeger stoppen met werken en degenen die langer doorwerken.
www.academischeraadpensioenen.be
Jos Delbeke: ‘Met minstens drie passagiers in de auto’
– Gewezen directeur-generaal voor het klimaat bij de Europese Commissie
‘Geef het autodelen een nieuwe boost door erop toe te zien dat elke auto in de spitsuren minstens drie passagiers heeft. Aan iedereen de vrije keuze: ofwel een ‘volle’ auto, ofwel een heffing voor het fileleed dat de individuele automobilist zijn medeburgers aandoet. De opbrengst gaat naar het openbaar vervoer en andere alternatieven voor het autogebruik. Zo’n systeem werd al in de jaren tachtig in de VS ingevoerd en werkte behoorlijk efficiënt.
Ook bedrijven kunnen alternatieve mobiliteitsplannen voor hun personeel stimuleren en inspelen op de bestaande mogelijkheden, zoals het mobiliteitsbudget.
Lokale overheden moeten werk maken van autoluwe infrastructuur, bijvoorbeeld door de aanleg van fietspaden en een goed overwogen parkeerbeleid. Investeringen in laadpalen kunnen de aantrekkelijkheid van de elektrische auto verhogen.’
Stijn Baert: ‘Laat de werkloosheidsuitkeringen sneller afnemen in de tijd’
– Arbeidsmarktspecialist (UGent)
‘Het zal niet verbazen dat ik mijn eigen geesteskind, de versterkte degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen, zie als dé quick win voor onze arbeidsmarkt: laat de uitkeringen hoger starten dan nu, maar laat ze daarna sneller zakken naar het huidige bodemniveau. Dat zal een snelle activering ondersteunen.
Deze hervorming zou ook onze sociale zekerheid rechtvaardiger maken, doordat ze een verschuiving van middelen impliceert van mensen die langdurig werkloos zijn naar mensen die korte tijd werkloos zijn. Iedereen kan op een dag werkloos worden. Als we de uitkeringen in het begin verhogen, hebben mensen wat meer ademruimte en kunnen ze voor een duurzame first-best-baan gaan.
Deze maatregel vormt het ideale compromis tussen de uitkeringen beperken in de tijd (wat de N-VA en de Open VLD vragen) en alles houden zoals het is (wat links georiënteerde partijen lijken te bepleiten).
De afgelopen maanden werkte zowel minister van Werk Kris Peeters als de N-VA de modaliteiten van deze hervorming uit. Bij de N-VA gaat het om een vrij zuivere vertaling van de principes die ik naar voren schoof, bij Peeters werden ze gecombineerd met een herverdeling van de hoogste naar de laagste uitkeringen. Hoe dan ook: een van deze uitwerkingen, of een compromis tussen beide, kan zo naar het parlement. Stemmen maar!’
Liesbet Stevens: ‘Stop seksueel geweld’
– Adjunct-directeur Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen
‘De volgende regeringen moeten van de strijd tegen seksuele intimidatie en geweld een prioriteit maken. En dat betekent ook: investeren.
Seksueel geweld komt te vaak voor. Om maar één cijfer te noemen: elk jaar worden meer dan 70.000 Belgische meisjes en vrouwen slachtoffer van een verkrachting, een poging tot een verkrachting of een ernstige aantasting van hun seksuele integriteit. Bovendien weten we dat seksueel geweld zich bijna altijd vertaalt in ernstige fysieke, psychische en zelfs financiële problemen, voor de slachtoffers zelf, maar ook voor de mensen rondom hen.
Er ligt voor iedereen werk op de plank: voor onze parlementen, voor de ministers van Justitie, Binnenlandse Zaken, Volksgezondheid, Welzijn, Onderwijs, Mobiliteit, Gelijke Kansen, en dan vergeet ik er waarschijnlijk nog een paar. Maar ook voor de onderwijswereld, de werkgevers, de vakbonden, de vrouwen- en de mannenbeweging.
Het is voor iedereen in het werkveld duidelijk dat er geïnvesteerd moet worden in sensibiliseringscampagnes, in gespecialiseerde preventie, in forensische expertise, in Zorgcentra na Seksueel Geweld en in hulpverlening aan slachtoffers én daders op lange termijn. Dat het kan bewijst de recente nieuwe ‘welzijnsbegroting’ van Nieuw-Zeeland, met onder meer bijzondere aandacht voor de strijd tegen intrafamiliaal en seksueel geweld. Zou het toeval zijn dat daar met Jacinda Ardern een vrouwelijke premier aan de macht is?’
Ronnie Belmans: ‘Vergroen de verwarming’
– Energiespecialist aan de KU Leuven, ceo EnergyVille
‘Bouw nieuwe gascentrales om in 2025 de kernuitstap te realiseren. Zo vermijden we problemen met bevoorradingszekerheid van elektriciteit. Door zulke centrales met toprendement, in combinatie met een uitgebreide offshoreproductie, kan de prijs voor elektriciteit dalen. Ook de CO2-uitstoot van het globale Europese elektriciteitssysteem zal dalen. Om offshore windparken efficiënt te maken, moeten de hoogspanningsverbindingen in West-Vlaanderen en Henegouwen zo snel mogelijk gebouwd worden.
Bouw warmtenetten uit waar langetermijnwarmte voorhanden is. Vergroen de verwarming door de combinatie van warmtenetten, warmtepompen en fotovoltaïsche systemen. Focus niet langer op de individuele woning maar kijk naar wijken en steden.
Versnel de introductie van elektrische voertuigen, niet met subsidies maar met maatregelen die het comfort van de burger verbeteren. De daling van het fijnstof en vermindering van het lawaai zijn veel sterkere drijfveren dan ‘het klimaat’.
Zet in op een sterk innovatiebeleid ter ondersteuning van de energietransitie. Een concentratie van het wetenschappelijk onderzoek op het vlak van energie is hierbij essentieel.’
Jos Geysels: ‘Haal taksen uit de energiefactuur’
– Voorzitter van de Decenniumdoelen, een samenwerkingsverband rond armoede
‘In 2017 werd de Vlaamse stroomfactuur de duurste van Europa. Veel mensen komen daardoor in financiële problemen. Volgens de energie-armoedebarometer van de Koning Boudewijnstichting krijgt bijna een op de vijf Belgische gezinnen, vooral alleenstaanden en eenoudergezinnen, met een of andere vorm van energiearmoede te maken. Die stijging wordt niet zozeer veroorzaakt door de dure elektriciteit maar vooral door allerlei tarieven en heffingen die in die factuur gesmokkeld zijn en er eigenlijk niet in thuis horen.
Daarom dit eenvoudige voorstel: haal de openbare dienstverplichtingen (0,0434573 EUR/kWh), de lasten voor niet-gekapitaliseerde pensioenen (0,0011855 EUR/kWh) en de overige lokale, provinciale, gewestelijke en federale belastingen, heffingen, toeslagen, bijdragen en retributies (0,0007435 EUR/kWh) uit de factuur voor de laagspanningsklant. Dat bespaart de kleine verbruiker 86 euro (zonder btw), of 104 euro ( met btw) per jaar. Het zou een beetje verlichting brengen voor mensen met een laag inkomen.’
Jan De Maeseneer: ‘Betaal psychologische zorg terug’
– Professor huisartsgeneeskunde (UGent)
‘De nieuwe regering moet een beleidsplan opstellen met duidelijke gezondheidsdoelen voor de komende 10 jaar. Een belangrijk doel is de ongelijkheid in levensverwachting in goede gezondheid tussen de rijkste en armste groep in de bevolking met 25 procent te verminderen tegen 2030. Dat verschil bedraagt nu 18 jaar.
Bovendien geven we het best prioriteit aan de noodzakelijke investering van 400 miljoen euro voor een correcte financiering van de psychologische eerstelijnszorg. Die moet op dezelfde wijze als andere zorg terugbetaald worden. Zo kunnen mensen met psychische problemen in een vroeg stadium geholpen worden. Geestelijke gezondheidszorg mag zeker niet enkel voor de happy few zijn en moet kwetsbare groepen (mensen in armoede, vluchtelingen …) bereiken.’
Katrien Verhegge: ‘Betrek burgers bij de jeugdhulp’
– Administrateur-generaal Agentschap Opgroeien
‘Burgerbewegingen hebben recent bewezen dat er in de samenleving heel wat sociaal kapitaal zit dat snel gemobiliseerd kan worden. Die kracht van burgers kunnen we ook gebruiken om jongeren in de jeugdhulp op een laagdrempelige manier te ondersteunen. Kwetsbare jongeren geven zelf aan dat ze in de eerste plaats zo gewoon mogelijk jong willen zijn. Het is belangrijk om het bijzondere van de jeugdhulp weg te nemen en tegelijk de vertrouwdheid van de samenleving met jeugdhulp te vergroten.
Burgerinitiatieven kunnen daar een rol in spelen. Steunfiguur zijn voor een kwetsbaar gezin, samen boodschappen doen, even op de kinderen passen. Maar ook ondersteuning bieden bij het zoeken naar een studentenjob of mee helpen zoeken naar een woning voor een jongvolwassene die op eigen benen leert staan.
Er zijn al dergelijke projecten. Zoals het Brughuis in Leuven, een gemeenschapshuis met betaalbare kamers voor jongeren van 17 tot 25 jaar, in en buiten de jeugdhulp, met vrijwilligers als huiscoach.
De overheid moet die initiatieven niet zelf nemen, maar wel aanmoedigen en financieel ondersteunen zonder al te veel administratieve overlast.’
Herman Van Goethem: ‘Focus op gerichte economische migratie’
– Rector van de U Antwerpen
‘Maak meer werk van gerichte economische immigratie, door migranten aan te trekken die reële arbeidsnoden invullen. Zo wordt ook de positieve waarde van migratie onderstreept.
Voor het risico van braindrain kan circulaire migratie de oplossing zijn: waarom niet iemand toelaten elk jaar zes maanden in België te komen werken?
Voorzie een tijdelijk verblijfsstatuut voor mensen die buiten hun wil niet kunnen worden gerepatrieerd. Het is immers zinloos om die mensen in de illegaliteit te duwen, met alle problemen van dien. Koppel dat zo mogelijk wel aan een concreet vrijwillig terugkeertraject.
Beoordeel mensen op basis van de inhoud van hun persoonlijke situatie en niet op basis van formaliteiten, zoals het bezitten van een paspoort.
En zet sterker in op integratie door lokale integratiepunten, waar mensen met een migratieachtergrond terechtkunnen met hun vragen. Dat kan gaan over culturele participatie, oefenkansen voor Nederlands of ondersteuning bij arbeidsmarktparticipatie. Het integratiepunt kan ook het groeiende aanbod aan mentoren en brugfiguren ondersteunen en de sociale cohesie versterken.’
Bert Kruismans: ‘Betaal cafebezoek terug door ziekenfonds’
– Stand-up comedian
‘Laat het cafébezoek terugbetalen door het ziekenfonds. Ik lanceerde het idee al tientallen malen op het theaterpodium en kreeg er telkens applaus voor. We hebben dus een draagvlak! Het café is dan ook het sociale medium bij uitstek. De toegangsprijs is één consumptie. Kennis van de digitale media of bezit van computer en internetverbinding zijn niet vereist. Spottende opmerkingen over de productie van dt-fouten zijn onbestaande. Inkomenbarrières hang je aan de kapstok naast de deur. In de beste cafés gaat de schrijnwerker met de vouwmeter in de broek in discussie met de advocaat. Men kijkt elkaar recht in de ogen. Van storende elementen, zoals daar zijn emoji’s, memes of gifs, is geen sprake. Alleen de drank mag dit gesprek vertroebelen. En vooral, aan het eind is alles weer vervlogen. Geen woord werd genoteerd. Geen uitspraak werd gevat in een screenshot dat te allen tijde tegen jou gebruikt kan worden. Scripta manent, verba volant et vinum euh verdampt.
En als de politici nu eens opnieuw verplicht aan sociaal dienstbetoon deden? Zeg maar een onderhoud in de separé van de uitzuipkroeg, maar dan zonder drank. Vluchten kan niet meer. Twintig minuten is hij of zij er alleen voor jou. Illegale voorstellen en grensoverschrijdend gedrag zijn uit den boze, maar uitleggen mag. Luisteren ook. En noem het geen sociaal dienstbetoon maar pakweg speeddating. Dat is Engels en dus trendy. Doen?’
Wim Moesen: ‘Een minister van Begroting en Financien’
– Professor KU Leuven en begrotingsspecialist
‘In de mature democratieën van Europa is het zeer ongebruikelijk dat de bevoegdheden voor ontvangsten- en uitgavenkant van de begroting niet bij één minister geconcentreerd zijn. Onze tweedeling is manifest strijdig met de gangbare orthodoxie. Ondertussen kunnen ook een ministerwedde en de bijbehorende kabinetskosten bespaard worden.
Keer terug naar begrotingsdiscipline met de handhaving van de gouden financieringsregel. Die houdt in dat de recurrente uitgaven van de overheid gefinancierd moeten worden door reguliere ontvangsten (belastingen, sociale bijdragen, heffingen…). Enkel voor overheidsinvesteringen mag geleend worden op een apart luik van de begroting. Prominente economen stellen dat ook Europa die budgettaire bocht moet nemen om via overheidsinvesteringen de langetermijngroei te onderbouwen.’
Els Consuegra: ‘Zie leerkrachten als multitaskers’
– Hoogleraar en opleidingsraadvoorzitter lerarenopleiding (VUB)
‘Tegen 2028 zullen we jaarlijks 5000 tot 7000 leerkrachten extra nodig hebben. Als we meer diverse profielen leerkrachten willen aantrekken, moeten rekruteringscampagnes de nadruk leggen op de veelzijdigheid van de job.
De focus ligt nog te eenzijdig op het beeld van de leerkracht als iemand met een aangeboren talent om kinderen te begeleiden en op te voeden. Andere rollen van de leraar, zoals die van inhoudelijk expert, organisator, innovator of partner van schoolexterne stakeholders blijven onderbelicht.
Slimmere promotiecampagnes kunnen een breder publiek met een diversiteit aan talenten aanspreken om de lerarenopleiding te volgen. Als we over drie jaar ook het aanvangsbeleid en de loopbaan hervormd hebben, blijven die jongeren misschien ook als leerkracht plakken op onze scholen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
