‘Hoe de komst van Theo Francken naar de VUB onbedoeld meer werd dan een lezing’

Dinsdag gaf staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) een lezing op uitnodiging van het Liberaal Vlaams Studentenverbond (LVSV) en Jong N-VA Brussel. Laura Helena Baas van LVSV reageert op de kritiek na de lezing: ‘De komst van Francken werd een principekwestie waar het begrip “vrije meningsuiting” een beetje ongelukkig aan plakte.’

‘Propaganda’, ‘rechts populistisch gebral’, ‘een racistisch discours’ – bij het lezen van online reacties op de berichtgeving over de lezing die dinsdag door staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken gehouden werd aan onze mooie VUB, lijkt het wel alsof ik niet in de juiste aula aanwezig was.

De meest uitgesproken reacties lijken van mensen te komen die zelf niet op de lezing aanwezig waren. Maar het recht op vrije meningsuiting is absoluut en ook zij die totaal niet weten waarover het gaat, mogen hun ei kwijt. Zolang het maar niet Francken is dan? Want die tourt volgens hen het hele land rond met het enkele doel om haat en racisme te verspreiden.

Menig extreemlinks activist in de zaal moet toch op zijn honger zijn blijven zitten, toen bleek dat Francken zijn verhaal rustig en onderbouwd kwam brengen. Het onderwerp ‘Actuele uitdagingen inzake asiel en migratie’ werd besproken aan de hand van vier hoofdstukken: asielzoekers, islam, dubbele nationaliteit en terreur. Een te beperkte selectie, luidt de kritiek van VUB-hoogleraar Eric Corijn in een opiniestuk voor Knack, die we anderzijds in maar liefst vier andere paragrafen van zijn betoog zien verwijzen naar de lange duur van de lezing. Hij heeft het over demagogie, over het ontbreken van alle realiteitszin, en over het niet mogelijk maken van tegenspraak.

Nochtans werd het geheel door een ander deel van de aula heel anders ervaren. Francken kwam met cijfers, grafieken en een heldere uitleg, weliswaar met de politieke agenda van zijn partij in het achterhoofd. Het ging onder meer over de migratiestromen naar Europa en dat niet iedereen die Afrika ontloopt ook ‘vluchteling’ is en dus in aanmerking komt voor asiel – men lijkt dit wel eens te vergeten.

Daarna kaartte de staatssecretaris kort een paar pijnpunten in het huidige beleid aan en wat men zou moeten of had moeten doen. Te denken valt aan het verblijfsrecht van terugkerende dan wel teruggekeerde Syriëstrijders en van radicaliserende imams die het salafisme komen prediken in niet-erkende moskeeën, aan de toestand van Italië sinds de toestroom aan vluchtelingen en aan de voorwaarden in de wederkerige akkoorden die met Turkije zijn afgesloten. Zo nu en dan was er zelfs plaats voor een grapje.

Francken wordt ervan beticht het debat uit de weg te gaan en een ‘monoloog van het eigen gelijk’ te hebben gevoerd, omdat hij meer zelf aan het woord is geweest dan dat hij aanwezigen vragen liet stellen. Tijdens het vragenmoment reageerde iemand verontwaardigd dat men hier toch moeilijk van een debat over vrije meningsuiting kon spreken.

Blijkbaar lagen de verwachtingen van het event helemaal verkeerd. Het event op Facebook vermeldde immers uitdrukkelijk: ‘Op dinsdag 15 mei zal Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken een lezing komen geven aan de Vrije Universiteit Brussel. […] De lezing zal gaan over actuele uitdagingen inzake asiel en migratie.’ Desondanks deelden sommige bezoekers van de lezing de opvatting dat het hier om een debat zou gaan, meer nog, een debat over het recht op vrije meningsuiting.

Deze misvatting is wellicht ontstaan kort nadat bekend werd dat het LVSV in samenwerking met Jong N-VA zou pogen een nieuwe lezing van Theo Francken te organiseren. Op 2 mei 2017 zou de lezing immers oorspronkelijk moeten zijn doorgegaan, maar werd zij geblokkeerd door tientallen extreemlinkse manifestanten van de VUB en daarbuiten; een actie die de opinies spleet.

Waar velen het blokkeren van de lezing veroordeelden, konden de manifestanten ook op steun rekenen: het verhinderen van een betoog van een populist die alleen maar racisme komt verspreiden, viel perfect te verantwoorden. Een jaar later gingen bovenvermelde organisaties de uitdaging aan om de staatssecretaris voor een tweede maal uit te nodigen. Onmiddellijk barstte het protest langs linkerzijde los: een van de leden van COMAC, de jongerenpartij van de PVDA, schreef zelfs een brief aan de rector waarin ze vroeg om de lezing niet te laten doorgaan of zich op zijn minst te onthouden van een persoonlijke introductie. Tegelijkertijd werd de term ‘vrijheid van meningsuiting’ in het debat opgeworpen en kwam van LVSV het terechte argument dat het iedereen vrij stond om op de lezing aanwezig te zijn en nadien kritische vragen te stellen.

Dat Theo Francken een controversieel persoon is, staat buiten kijf. Dat hij met aangebrande (en buitengewoon onprofessionele) tweets velen tegen zich in het harnas jaagt, begrijpt ook iedereen, pro of contra zijn beleidsdaden. Dat hij om die redenen niet welkom zou zijn op de VUB om, op uitnodiging van om het even welke studentenvereniging of rector, als spreker op te treden, kan daarentegen niet door iedereen bijgetreden worden.

De komst van Francken werd een principekwestie waar het begrip ‘vrije meningsuiting’ een beetje ongelukkig aan plakte en de VUB pikte hier gretig op in (er werden zelfs buttons uitgedeeld, zoals Eric Corijn aanhaalt) door de hele kwestie naar voren te schuiven als onderdeel van het vrij onderzoek, dat kritisch gevoerd moet worden en enkel succesvol kan zijn als alle meningen aan bod komen. Theo Francken werd zo ‘de andere mening’, een boegbeeld van het vrij onderzoek, terwijl het enkel de bedoeling was dat hij zijn asiel- en migratiebeleid als staatssecretaris een beetje zou komen toelichten…

Aan iedereen die nog steeds vindt dat deze lezing niet had mogen plaatsvinden en dat men politici als Francken geen platform mag bieden om zijn mening uiteen te zetten (hoewel het in casu niet om zijn mening, maar om zijn beleid ging), geef ik graag nog dit mee. Ideologieën en maatschappijen waarin censuur toegepast wordt, zijn in de praktijk veel schadelijker voor de mens dan die waarin één persoon een ‘slechte mening’ mag verkondigen. Wie het niet eens is met Francken, hoeft niet naar hem te luisteren, maar beslis niet in de plaats van andere vrije individuen dat zij hem niet mogen horen. Wij zijn oud en verstandig genoeg om zelf te beslissen.