‘Het wordt tijd dat de we partijprogramma’s voor verkiezingen laten doorlichten’

Wat politieke partijen voor de verkiezingen beloven, staat vaak in schril contrast met de haalbaarheid van hun voorstellen. ‘We moeten daarom de realiteit van die voorstellen nog voor de verkiezingen laten becijferen’, zegt Sammy Mahdi, voorzitter van Jong CD&V.

Indien u nu al de indruk heeft dat het fake news regent, wacht dan tot de orkaan van de bovenlokale verkiezingen in 2019 voorbijraast. Politieke partijen zullen u om de oren slaan met partijprogramma’s waarvan u moet gaan watertanden. Niet onlogisch. Iedere partij hoort kiezers in tijden van verkiezingen te overtuigen dat de toekomst er rooskleuriger uitziet met de ideologische recepten van hun partij.

Bij het inkleuren van het partijprogramma durven partijen echter af en toe buiten de lijnen te kleuren. Plots kunnen alle belastingen naar omlaag, kan het gat in de begroting in een vingerknip worden gedicht en dat zonder te raken aan het welzijns- of onderwijsbudget. Met het vlaktaksvoorstel van Open VLD kregen we recent alvast een voorsmaakje van wat ons de komende maanden te wachten staan.

En geloof het of niet, maar de laagste uitkeringen zullen in de campagne van 2019 plots wél boven de Europese armoedegrens worden getild. In Nederland hebben ze daar alvast een antwoord op gevonden. Politieke partijen krijgen er geen vrijgeleide om programma’s voor te leggen zonder enige objectieve toetsing. Een kleine 100 mannen en vrouwen worden er tijdelijk ingezet om alle partijprogramma’s te becijferen.

5 miljoen versus 4 miljard

Ook in ons land gaan al jaren stemmen op om verkiezingsprogramma’s te becijferen. Al 19 jaar om precies te zijn. In 1998 deed toenmalig kamerlid Pieter De Crem (CD&V) het voorstel om de kiezer op een objectieve manier te informeren. Ondanks de goede intenties van de regering om daar voor in 2019 eindelijk werk van te maken, mogen we ons wellicht weer achter de oren krabben. Terwijl Nederland over een stevig leger van fiscalisten beschikt, blijft ons Planbureau zwaar onderbemand en ondergefinancierd. Zonder de nodige financiële investeringen in het Planbureau, blijft deze doos even leeg als die van het Zilverfonds.

Concreet gaat het om een investering van 5 miljoen euro extra voor het kunnen toetsen van verkiezingsprogramma’s die idealiter horen uit te monden in begrotingen in evenwicht. Vijf miljoen euro, die er dus voor moeten zorgen dat we niet langer jaarlijks minstens 4 miljard euro begrotingstekort naar de volgende generatie doorschuiven en we eindelijk een begroting in evenwicht krijgen. Ondertussen krijgt minister Johan Van Overtveldt (N-VA) namens de Belgische regering dit jaar zijn tweede buis op rij van de Europese Commissie. Een begroting in evenwicht, het blijft in dit land voorlopig helaas nog steeds een fata morgana.

Les excuses sont faites pour s’en servir

En toch is nog niet iedereen overtuigd van het nut van het becijferen van verkiezingsprogramma’s. Onze politieke structuren zouden te complex zijn. De becijferde programma’s zouden pas een week voor de verkiezingen beschikbaar zijn. En de berekeningen leggen veel te hard de focus op de effecten op kort termijn.

Kan allemaal wel goed zijn, maar geen enkel argument is onoverkomelijk. De complexiteit van onze staatsstructuren mag sowieso nooit een excuus zijn. Baken duidelijk af wat het Planbureau moet doorlichten.

Dat de cijfers pas een paar dagen voor de verkiezingen beschikbaar zijn, is helemaal niet zo erg. De electorale volatiliteit is tot de dag van de verkiezingen voelbaar. Heel wat mensen bepalen pas in de allerlaatste fase op welke partij ze zullen stemmen. Partijen zullen daar dan ook veel meer rekening gaan houden bij het uitwerken van hun programma. En de effecten op middellang termijn kunnen ook becijferd worden of verduidelijkt worden door fiscale experten en politieke partijen in de laatste spurt naar de verkiezingsdag toe.

Er zullen altijd wel uitvluchten zijn om partijprogramma’s alsnog niet te moeten becijferen. Net zoals er altijd excuses zijn om ieder jaar een begroting voor te schotelen met rode cijfers en we zo de schulden verder blijven doorschuiven naar de volgende generatie. Geen enkel excuus lijkt echter op te kunnen tegen de vele voordelen van een objectieve becijfering. De verkiezingsdebatten zouden er trouwens alleen maar op verbeteren. “Show me the money”? Graag, in 2019 nog als het kan.