De toespraak van Gwendolyn Rutten op de nieuwjaarsreceptie van Open VLD was retorisch haar beste ooit. Ze is dan ook in de leer gegaan: als fan van Barack Obama was ze zelfs aanwezig op de congressen van de Democratische partij.
De toespraken op politieke nieuwjaarsrecepties moeten in dit verkiezingsjaar extra strijdvaardig zijn. Welke partijvoorzitter heft de cava om zich moed in te drinken, wie klinkt alvast op de overwinning? Jan De Meulemeester, politiek journalist bij VTM, brengt voor Knack.be verslag uit van op de politieke nieuwjaarsrecepties.
Het mooie aan politieke nieuwjaarsrecepties is dat elke partij geweldig hard zichzelf is. Zo ook de Open VLD, alleen al wat betreft locatie: we zijn uitgenodigd in de stijlvolle Magdalenazaal, in centrum Brussel, vlakbij de Grote Markt. Om 17 uur reeds. Dat lijkt wat vroeg, maar zo kan de door de liberalen ooit uitgevonden ‘hardwerkende Vlaming’ rechtstreeks van het kantoor doorsteken richting de aftrap van het politieke jaar. 1.500 leden doen de zaal vlotjes vollopen.
Hier geen volksfeest of lawaaierige fuif, maar wel een oerklassieke receptie. Met vooral wijn, en de liberalen hebben wat dat betreft een reputatie hoog te houden. Ik piep even onder de tafel in de glasbak en het betreft een Spaanse kwaliteitsmerlot – ik verwachtte nochtans iets Italiaans. De weinige jongemannen die bier prefereren, drinken Stella uit een longdrink – zo typisch. En terwijl bij de Vlaams-nationalisten werd aangeschoven voor een stoofvlees-met-friet, manoeuvreren hier nette obers met amuse-gueules in cocktailglaasjes: ik kies voor een verfijnde wildpaté met uienconfijt en een risotto met bospaddenstoelen.
Het publiek is zoals de zaal en de hapjes: klassiek verfijnd. De lange rij wachtenden voor de vestiaire kan een catwalk zijn van de laatste trends in maatpakken. En de dames zijn hier nog échte dames: mooie jurken, stijlvolle kapsels, verstandige, zelfbewuste blik – van het type ondernemer. Er vallen helaas nog enkele luipaardmotiefjes te betreuren.
Maar een echt minpuntje, merkt een collega op: “weinig jongeren hier.” Ik vertoef inderdaad vooral onder veertigers en vijftigers; dit is een zeer specifieke sociologische doorsnede van de bevolking. Waar is de tijd van de ambities richting volkspartij?
Diesel
Na een jaar voorzitterschap wordt Gwendolyn Rutten op handen gedragen. We hadden het al vaak over Maggie De Block, maar vanavond is Gwendolyn de held. De toespraak die ze houdt is retorisch haar beste ooit. Ze is dan ook in de leer gegaan: als fan van Barack Obama was ze zelfs aanwezig op de congressen van de Democratische partij.
Sommigen vinden dat de speech “wat lang duurt.” Maar een fractiemedewerker pareert enthousiast: “ze is een dieselke. Dat moet even opwarmen maar na het eerste applaus draait dat op volle toeren, en dan blijkt het de snelste en de beste motor.” Het luidste salvo handgeklap trakteert de zaal wanneer de voorzitster uithaalt naar de hiaten in het parcours van de Vlaamse regering.
Het betoog van Rutten is atypisch en uitgekiend: zo blijft ze opvallend weg van beproefde klassiek-liberale riedels over minder overheid en dito belastingen. Ook het ondernemerschap wordt slechts een enkele keer vernoemd. De ideologische honger werd immers al gestild gedurende het voorbije congrestraject. En concrete speerpunten richting een nieuwe beleidsdeelname zullen binnenkort dan weer afgeserveerd worden, op een programmacongres.
Deze speech fungeert als blaasbalg voor het liberale vuur. Rutten wil de strijdvaardigheid aanwakkeren. Ze wurmt de partij een plaats in het door de N-VA herschikte electorale landschap. En dat doet ze vanavond vooral door de communautaire kaart te trekken.
Nieuw federalisme
Ze vraagt haar leden om lef te tonen, en “weet u wat het meervoud is van lef?” Iemand in de zaal roept “een Leffe!” Grappig. Rutten vervolgt: “het meervoud van lef is leven.” De enigszins melige zinsnede doet me wat denken aan de middelbare schooltijd – het is iets wat we op elkaars schoolmap schreven. Maar het werkt wel en fungeert dankbaar als Rutten’s bruggetje naar het volgens haar optimale staatsmodel: lef is leven, samen-leven en dat samenleven kan best in een federale context.
Het nieuw liberaal federalisme is een antwoord op wat voormalig partijstrateeg Noël Slangen eind 2012 diagnostiseerde: dat de partij irrelevant was geworden. In de ring der argumenten over de staatsstructuur heeft Rutten een duidelijke, zelfs cruciale plaats ingenomen. Een topliberaal besluit: “er wordt weer over ons gesproken.” Met hulp van een ervaren Guy Verhofstadt, en professoren zoals Dave Sinardet en Paul De Grauwe: de dag voor het congres stelde Rutten samen met hen het blauw geïnspireerde boek ‘Een beter België’ voor.
Het verstand en het hart
Het nieuwe federalisme is daarmee een interessante en relevante strategische lijn, maar ik blijf met de vraag zitten of wel degelijk alle aanwezigen hier ook ideologisch doordrongen zijn van dat sterkere Belgische politieke niveau. Iedereen die ik erover spreek hanteert het als tactische reflex op de provocaties van de N-VA. Het verstand spreekt dan. Maar het hart moet ook kloppen bij dat België, en dan verwacht ik meer indrukwekkende passies dan die fameuze federale kieskring – al bij al een lichtelijk overschat electoraal gegeven.
Mensen stemmen op mensen, en wat dat betreft presenteert Rutten op het einde van haar toespraak een toch wel indrukwekkende galerij toppers. Ze nodigt alle lijsttrekkers uit op het podium – bij de N-VA was het enkel De Wever die kwam, zag en overwon. Een collega merkt op: “ze hebben toch wel een resem personaliteiten he?” En het hoeft niet te verbazen dat hun lieveling Maggie De Block kan rekenen op het langste applaus, in cadans ondersteund door het scanderen van “Maggie! Maggie! Maggie!”
Olifant
Over wie niemand spreekt zijn de ex-Open VLD’ers Annick De Ridder en Lorin Parys. Rutten zegt dat het feit dat anderen bij de Open VLD komen shoppen, bewijst dat ze veel talent in huis hebben. “En dat de besten gebleven zijn.” Applaus.
Misschien kunnen de aanwezige parlementsleden hier zich dat zelfvertrouwen à la Rutten eigen maken. Want er staat een olifant in de zaal en die olifant heet Bart De Wever. In die zin speelt hun nieuw federalisme in de kaart van de uitdager, want het issue ownership van het communautaire hoort tot spijt van wie het benijdt nog steeds de Vlaams-nationalisten toe. Het lijkt wel of zelfs in dit blauwe decor de N-VA de agenda zet.
Paars verteren
De CD&V heeft getoond dat het anders kan, met haar ondertussen befaamd herwonnen zelfvertrouwen. Die partij communiceert over zichzelf al een jaar consequent als de enige echte betrouwbare bouwmeester van de samenleving. Dat soort zelfbewustzijn is hier langzaam maar zeker ook aan het doordringen, maar misschien nog wat te traag.
Gwendolyn Rutten voelt, denkt en spreekt al enkele straten verder dan veel andere liberalen. Zij zit niet meer in het verdomhoekje, integendeel. Lees haar pamflet Nieuwe Politieke Lente er op na: Rutten is bezig met het Vlaanderen van 2020 en nadien. De blik op de toekomst. Vandaar de fameuze lef waartoe ze haar leden met enige dringendheid oproept. De Open VLD moet, in navolging van de voorzitter, eindelijk eens de paarse jaren verteren, voel je hier. En de lef die daarvoor nodig is moet een vruchtbare bodem vinden in een zekere trots.
Cava en kiesbeloftes: verslag van op de politieke nieuwjaarsrecepties
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier