‘Het Vlaams schoolsysteem werkt schoolmoeheid en demotivatie in de hand’

‘Het heeft geen zin jongeren alle vakken binnen een bepaalde richting te laten afleggen als de helft daarvan hen niet interesseert’, schrijft Koen Ringoot. Dat Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits het aantal richtingen in het secundair onderwijs wil reduceren, vindt hij een goed begin, maar er is meer nodig.

Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits beseft dat de wildgroei aan studierichtingen in het secundaire onderwijs een halt toegeroepen moet worden. Aanleiding was een doorlichting van maar liefst 265 studierichtingen in het secundaire onderwijs. Het volledige Vlaamse onderwijssysteem is toe aan vernieuwing. Ik pleit voor de afschaffing van de studierichtingen in het secundair onderwijs. Het heeft geen zin jongeren alle vakken binnen een bepaalde richting te laten afleggen als de helft daarvan hen niet interesseert. Laat jongeren vakken kiezen in functie van hun interesse en hun toekomstperspectief. Dat komt niet alleen hun motivatie ten goede, maar ook de staatskas.

Ons Vlaams schoolsysteem werkt schoolmoeheid en demotivatie in de hand. De veelheid aan verplichte vakken, die in het huidige systeem nu eenmaal deel uitmaken van een bepaalde richting, is één van de belangrijkste oorzaken voor de grote schooluitval in ons land. Eén op acht leerlingen verlaat zijn school immers zonder diploma, dat is ontstellend veel. Een jongere kan niet succesvol zijn in elk vak en dat werkt demotiverend. Een jongere die daarentegen op basis van zijn interesses al op jonge leeftijd verantwoordelijk wordt gehouden voor zijn eigen keuzes, is veel gemotiveerder. Autonomie is de belangrijkste motivator.

Drastische daling van het aantal verplichte vakken

In Engeland is het secundair onderwijs georganiseerd op basis van studievakken, niet op studierichtingen. Voor een schoolplichtige in Engeland daalt het aantal verplicht te volgen vakken drastisch vanaf zijn veertiende. Hij heeft dan het recht om vakken te kiezen in functie van zijn interesses, verspreid over een achttal beroepsdomeinen. De keuzes die hij dan maakt, zijn ook bepalend voor zijn latere studiekeuze in het hoger onderwijs en vaak dus ook voor zijn beroepsleven. Op zijn zestiende legt hij zogenaamde GCSE’s of staatsexamens af voor de gekozen vakken. Die examens worden gecorrigeerd door onafhankelijke exameninstituten, zoals de Examencommissie dat bij ons doet.

Eén van de grote voordelen van dat systeem is dat leerlingen nooit een volledig jaar opnieuw moeten doen. En een jongere die gemotiveerd is in het secundair onderwijs, neemt die motivatie mee naar het hoger onderwijs en is vertrokken. Geef hen de kans om zichzelf al vroeg in vraag te stellen, om te ontdekken waar hun interesses liggen, om te bepalen waar zij voor zichzelf de grens trekken in de huidige overload van vakdomeinen, en om medeverantwoordelijk te zijn voor hun juiste oriëntatie.

Naast de motivatie van onze jeugd, lijdt ook de staatskas onder ons Vlaamse, achterhaalde onderwijssysteem. De organisatie van een bepaalde richting brengt een enorme kost met zich mee. Als er in één provincie vijftien scholen zijn die bijvoorbeeld de richting PR & onthaal aanbieden, moeten die ook voor alle vakken binnen die richting een leerkracht aanwerven om dat vak te doceren, soms voor een klas van tien jongeren. Zou het niet efficiënter zijn als we het aantal scholen binnen één provincie halveren, en het aanbod van vakken veel meer op de vraag afstemmen?

Onderwijs als grootste kostenpost

Onderwijs maakt zo’n 28 procent uit van de totale Vlaamse begroting. In absolute cijfers komt dat neer op 10,9 miljard euro. Onderwijs is sinds jaar en dag de grootste kostenpost van onze Vlaamse regering. Het is positief dat dat het ministerie tot nadenken stemt, alleen werden er nog geen concrete oplossingen voorgesteld.

Kritiek op de kost van privéonderwijs is er genoeg, maar qua efficiëntie torent het privéonderwijs hoog boven het klassieke systeem uit. Het slaagpercentage bij Leerwijzer ligt met 89% erg hoog. Leerlingen bepalen zelf het doel en de termijn waarbinnen ze dat willen behalen. Bovendien vergeten we vaak dat het reguliere onderwijs minstens evenveel kost, en dat 90 procent van die kost via de belastingen door de maatschappij gedragen wordt.

Het lijkt duidelijk dat Crevits het aantal richtingen wil reduceren, en dat is een goed begin. Alleen is er geen concreet plan, en weet ze dat de vakbonden en de onderwijszuilen op de barricaden zullen staan van zodra dat plan vorm zal krijgen. Ik roep de regering op om te denken en te handelen in functie van wat goed is voor leerlingen, maatschappij en staatskas. In functie van pedagogie en financiën.

We moeten nadenken over het afschaffen van richtingen en jongeren de kans geven zelfstandig te beslissen in welke vakken ze zich verder willen ontwikkelen. Alleen zo kunnen we een efficiënt motivatiemodel creëren voor de jongeren van vandaag.