Het vertrek van Monsieur Bruxelles Philippe Moureaux: nieuwe kansen?

Het Brusselse gewest uitgedacht door Jean-Luc Dehaene en Philippe Moureaux is een fiasco. Misschien opent het vertrek van die laatste nieuwe pistes.

Het grote verrassing van verkiezingszondag is dat er geen politicoloog is komen uitleggen dat N-VA de verkiezingen verloren heeft. Dit komt ongetwijfeld nog. Natuurlijk zijn er de gebruikelijke insinuaties. Bart De Wever heeft nog niets bewezen. Inderdaad, alleen heeft hij op 10 jaar tijd van N-VA een dominante partij gemaakt. Dit welhaast vanuit het niets. Wie deed hem dit voor? Een andere evergreen: N-VA heeft geen zuil en beschikt dus over onvoldoende experten. Bovendien is het een eenmanspartij.

Allé zeg, dat gelooft toch niemand? Zet die ploat af! Ze is roodgedraaid. En zijn het net niet die zuilen-experten die dit land hebben kapot onderhandeld met loodgieterscompromissen bedisseld achter gesloten deuren?

Bart De Wever heeft alvast het Vlaams Belang gepronokald. Dit hebben de vorige bestuurders van Antwerpen – met ervaring en steun van een zuil – nooit gekund, noch Bob Cools, noch Patrick Janssens. Maar nu vindt men het uitermate boeiend om te zien hoe De Wever zal omgaan met de spectaculaire immigratie van voormalige kiezers van Vlaams Belang (Luc Huyse in DS). Dit weet men toch? De Wever doet geen toegevingen aan de verwerpelijke standpunten van het Vlaams Belang. Hij heeft dat nooit gedaan. Ook niet in aanloop naar de verkiezingen. Waarom zou hij het nu wel doen?

In aanloop naar 2014 en een zevende staatshervorming is er veel veranderd. Philippe Moureaux is niet meer. Hij nam afscheid op een persconferentie, voor een donkerrood gordijn en met donderrode das. De ideoloog Moureaux waarschuwde om geen toegevingen meer te doen aan de rechtse partijen. De PS moet de zwaksten verdedigen. Ik ben daarom islamofiel, zei hij. De ideoloog Moureaux. Roder kan moeilijk. Tijdens één van de eerste ontmoetingen tussen PS en N-VA snauwde hij De Wever toe: “Ik ben geboren als Marxist, ik heb geleefd als een Marxist en als Marxist zal ik sterven”. Het was juli 2010. Te Molenbeek stond de Berlijnse muur blijkbaar nog stevig overeind.

Of dit vertrek een goede zaak is voor Molenbeek, durf ik te betwijfelen. Moureaux was een politiek zwaargewicht en wist veel geld te versassen naar Molenbeek. Hij wordt opgevolgd door Françoise Schepmans (MR). Een politiek lichtgewicht. Indien Moureaux de vele problemen van Molenbeek niet de baas kon, dan zou het wel heel verwonderlijk zijn mocht Schepmans dit wel kunnen. Overigens, waar Moureaux geen Nederlands spreekt, maar wel begrijpt, zullen de Vlamingen al snel vaststellen dat Schepmans helemaal geen talenwonder is.

In zijn boekje over nationalisme beschrijft PS-minister Paul Magnette hoe Moureaux aan de basis ligt van de PS-visie op de Belgische Staat: een België dat bestaat uit autonome gewesten. Waarom? Moureaux heeft begrepen dat Brussel en Wallonië anders zijn. Brussel is multicultureel en de immigranten zijn het nieuwe proletariaat. Moureaux heeft, nog steeds volgens Magnette, het socialisme aan die realiteit aangepast.

Het is vanuit deze ideologie van het nieuwe proletariaat dat Moureaux de gedachte van een Franstalige Natie – verdedigd door de liberaal Jean Gol – onmogelijk heeft gemaakt. Hetzelfde geldt voor de Vlaamse wens van het gezamenlijk beheer van Brussel door Franse en Vlaamse Gemeenschap. Na de oprichting van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest in 1989 zijn dit dromen die geen werkelijkheid meer kunnen worden.

In de memoires van Jean-Luc Dehaene leest men al dat Moureaux in 1989 bij de oprichting van dat gewest “carte blanche” kreeg van PS-voorzitter Guy Spitaels. Moureaux was ‘Monsieur Bruxelles’, meer dan wie ook. Tijdens de onderhandelingen van 2010 was het niet anders. Te Vollezele stelde Elio Di Rupo dat er dat weekend niet over Brussel kon gesproken worden, daar er geen Brusselaar aan tafel zat. En nochtans, naast Di Rupo zat de Brusselse Laurette Onkelinx. Toen er enkele dagen later voor het eerst over Brussel werd gesproken, bleek opnieuw dat Moureaux eigenlijk carte blanche had.

In 1989 was het ontvriezen van Brussel de prioriteit van Moureaux. In 2010 was de herfinanciering van Brussel zijn prioriteit. Tot tweemaal toe heeft hij zijn slag thuisgehaald. En hoe! Tijdens de lange onderhandelingen hamerde Moureaux voortdurend dat de herfinanciering van Brussel de prioriteit was van de PS. Hij werd niet tegengesproken, ook niet door de Waal Di Rupo. Dit had verregaande gevolgen. Een belangrijk deel van het Vlinderakkoord gaat over Brussel en de Vlaamse rand. Voor Wallonië werd niets gevraagd. ‘Demandeurs de tout’ voor Brussel, ‘demandeurs de rien’ voor Wallonië. Het was zelfs een beetje alsof Wallonië niet bij de onderhandelingen betrokken was. Wallonië werd geofferd op het Brusselse altaar.

Moureaux haalde zijn financiële slag thuis, maar tegelijk gaf hij geen duimbreed toe. Van een vereenvoudiging van de Brusselse instellingen kon geen sprake zijn. Over zijn lijk. Als tegenprestatie voor de herfinanciering van Brussel, verkocht hij aan de Vlaamse onderhandelaars enkele zakken gebakken lucht. Ze namen ze in dankbaarheid aan.

De realiteit is echter hard. Het Brusselse gewest uitgedacht door Jean-Luc Dehaene en Philippe Moureaux is een fiasco. En nochtans, beiden waren bestuurders met veel ervaring en ze konden terugvallen op de experten van hun respectievelijke zuil.

Bij de oprichting van het gewest in 1989 was Brussel de rijkste regio van het land. En nu? De cijfers gepubliceerd in het Eindrapport Task Force Brussel zijn dramatisch. In de aanslagjaren 1995-2009 situeert het gemiddelde inkomen per inwoner zich voortdurend onder het landelijk gemiddelde. De Brusselaars nemen slechts 47,2% in van de Brusselse arbeidsplaatsen. Ze beschikken volgens de Task Force vaak niet over de vereiste talenkennis en kwalificaties voor de Brusselse jobs. 98% van de Brusselse werklozen is eentalig, meestal Franstalig. De jongerenwerkloosheid bedraagt 31,7%, dat is dubbel zo veel als in Vlaanderen.

Het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest heeft het hoogste percentage van de bevolking die leeft onder de armoedegrens, namelijk 27,8%. Dit met grote verschillen tussen de gemeenten en de wijken. De situatie is bijzonder verontrustend bij de jongste leeftijdscategorieën. In 2006 groeide bijvoorbeeld 34,6% van de Brusselse jongeren (0-17 jaar) op in een huishouden zonder inkomen uit arbeid. Het gewest bedacht door Dehaene, Moureaux en hun zuilen-experten heeft eigenlijk een nieuw proletariaat gecreëerd.

Hoe kan men dit Gewest opnieuw leefbaar maken en leefbaar houden? Het gaat over kansen geven aan jongeren. Net daarom is het belangrijk dat de Brusselse instellingen op een efficiënte wijze worden georganiseerd. Misschien zal het vertrek van Philippe Moureaux nieuwe pistes openen. Gebeurt dit niet, dan blijft Brussel, naar de woorden van Rik Van Cauwelaert, “… één grote leugen, door subsidies in stand gehouden”.

Hendrik Vuye